Δεν βγαίνει ο λογαριασμός Αλέξη…

Του Κώστα Στούπα 

H Ελλάδα το 2010 χρεοκόπησε γιατί χρεοκόπησε το κράτος όταν το 2009 το έλλειμμα του προϋπολογισμού εκτινάχθηκε στο 15% του ΑΕΠ και το χρέος πάνω από το 140%.

Για την ακρίβεια το 2009 το κράτος εισέπραξε περί 50,5 δισ. ευρώ και ξόδεψε περί τα 81,4 δισ. ευρώ.  Παρουσίασε δηλ. πάνω από 30 δισ. έλλειμμα από τα οποία τα 18 δισ. ευρώ ήταν πρωτογενές (δηλ. δεν αφορούσε τόκους...). 

Στις αρχές του 2010 όταν έγιναν γνωστά τα στοιχεία του 2009, κανένας δεν ήθελε να δανείσει το ελληνικό κράτος γιατί φοβόταν πως δεν θα πάρει πίσω τα λεφτά του. Αυτό ονομάζεται χρεοκοπία και έξοδος από τις αγορές.

Η χρεοκοπία του κράτους συμπαρέσυρε σε χρεοκοπία την οικονομία και τις τράπεζες...  Αυτό συνέβη γιατί τα 30 δισ. των δαπανών του δημοσίου θα έπρεπε ξαφνικά να αφαιρεθούν από την οικονομία όπου σαν δαπάνες δημιουργούσαν εισόδημα, φόρους, θέσεις εργασίας και τραπεζικά δάνεια που πληρώνονταν στην ώρα τους...

Το αποτέλεσμα ήταν τα "κόκκινα" δάνεια να εκτιναχθούν πάνω από τα 110 δισ. ευρώ δηλ. πάνω από το 50% του συνόλου των δανείων που είχαν δώσει οι τράπεζες.

Παράλληλα, η ανεργία στον ιδιωτικό τομέα εκτινάχθηκε στο 27% του εργατικού δυναμικού. Στο δημόσιο κανένας δεν απολύθηκε. Ενώ χρεοκόπησε ο δημόσιος τομέας το κόστος της χρεοκοπίας το πλήρωσε ο ιδιωτικός.

Η λύση του προβλήματος θα ήταν η μείωση των κρατικών δαπανών και η δημιουργία των αναγκαίων προϋποθέσεων οι θέσεις εργασίας που θα χάνονταν να αναπληρωθούν από τη δημιουργία νέων θέσεων στον ιδιωτικό τομέα. Θέσεις εργασίας όμως όχι στο εισαγωγικό εμπόριο αλλά στις εξαγωγές, τον τουρισμό και τις μεταφορές που είναι οι δραστηριότητες που εισφέρουν ευρώ στη χώρα τα οποία δεν είναι δανεικά.

Αν η Ελλάδα έχει διορθώσει και σε ποιο βαθμό τα αίτια που την οδήγησαν στην χρεοκοπία μπορούμε να το διαπιστώσουμε από τη σύγκριση των στοιχείων μεταξύ 2010 και 2016 σε διάφορους τομείς αιχμής για την οικονομία...

Τα στοιχεία αυτά είναι τα έσοδα και οι δαπάνες του κράτους, οι εξαγωγές, τα έσοδα από τον τουρισμό και τα έσοδα από μεταφορές που λόγω ναυτιλίας αποτελούν σημαντική παράμετρο.

Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού από 81 δισ. ευρώ έχουν μειωθεί το 2016 στις 55,1 δισ. ευρώ. Αυτό είναι θεαματικό και θετικό, δεν είναι όμως αρκετό για να απελευθερωθεί η ιδιωτική οικονομία και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας.

Τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού  έχουν μείνει σε αυτό το διάστημα στα ίδια επίπεδα. Το 2009 ήταν στα 50,3 δισ. ευρώ  και το 2016 έφτασαν τα 49,7 δισ. ευρώ. Αυτό έγινε μετά από πολλές αυξήσεις φόρων που ήταν αιτία να κλείσουν επιχειρήσεις στον ιδιωτικό τομέα και άνθρωποι να σιτίζονται στα φιλανθρωπικά συσσίτια της εκκλησίας και των δήμων.

Μεταξύ 2009 και 2016 το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε από 231,1 δισ. ευρώ σε 180 δισ. ευρώ. Ενώ το ΑΕΠ μειώθηκε όσο ήταν το 2004 (183 δισ. περίπου) τα κρατικά έσοδα έμειναν στα επίπεδα του 2009. Το 2004 τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού ήταν 42 δισ. ευρώ, το 2009 ήταν 50,3 και το 2016 ήταν στα  49,7 δισ. ευρώ.  Το 2009 τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού ήταν στο 21% του ΑΕΠ και το 2016 έφτασαν το 27% του ΑΕΠ.

Αντί να μειωθούν για να δημιουργήσουν χώρο στην ιδιωτική οικονομία να προσελκύσει επενδύσεις και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας βιώσιμες και όχι με δανεικά που θα στηρίξουν στη συνέχεια τα κρατικά έσοδα και τις συντάξεις έγινε το αντίθετο.

Οι εξαγωγές

Το 2010 οι εξαγωγές αγαθών ήταν 21 δισ. ευρώ ενώ οι εισαγωγές 51,4 δισ. ευρώ. Το 2016 οι εξαγωγές ήταν 24,4 δισ. ευρώ και οι εισαγωγές 41 δισ. ευρώ. Η αύξηση αυτή των εξαγωγών είναι πολύ μικρή για να καλύψει την ανεργία που προέκυψε. Επιπλέον τα τελευταία χρόνια οι εξαγωγές παρουσιάζουν πάλι πτώση από 27,1 δισ. το 2012 πέφτουν διαρκώς στα 26,8 δισ. ευρώ το ’13, στα 26,7 δισ. ευρώ το ’14, στα 24,4 δισ. ευρώ το ’16.

Η υψηλή φορολογία για να κρατηθούν τα έσοδα στα 50 δισ. ευρώ εμποδίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη μέσω εξαγωγών.

Τουρισμός

Τα έσοδα από τον ταξιδιωτικό τομέα από 9,6 δισ. ευρώ το 2010 το 2016 έφτασαν τα 13,2 δισ. ευρώ. Αυτό είναι πολύ θετικό και αποτέλεσε ανάσα τα τελευταία χρόνια. Το 2010 ο αριθμός των τουριστών που επισκέφθηκαν την Ελλάδα ήταν στα 15 εκατ. ενώ το 2016 έφτασε τα 25 εκατ. Οι επισκέπτες παρουσίασαν αύξηση 67% τα έσοδα παρουσίασαν αύξηση 37,5%.

Η αύξηση της τουριστικής κίνησης κατά ένα μέρος οφείλεται στο κλείσιμο ανταγωνιστικών αγορών όπως της Τουρκίας, της Μέσης Ανατολής και της Β. Αφρικής λόγω γεωπολιτικών εντάσεων και όχι λόγω της ποιοτικής βελτίωσης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Οι αυξήσεις των φόρων κάνουν λιγότερο ανταγωνιστικό το ελληνικό τουριστικό προϊόν μακροπρόθεσμα.

Μεταφορές

Τα έσοδα από μεταφορές το 2010 ήταν περί τα 15 δισ. ευρώ ενώ το 2016 έχουν μειωθεί στα 7,8 δισ. ευρώ. Η πτώση αυτή καταγράφει το μέγεθος της ζημιάς που έχουν κάνει τα capital controls και η αύξηση των φόρων και ασφαλιστικών εισφορών σε έναν από τους βασικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας.

Οι επενδύσεις

Ένας άλλος δείκτης της πορείας της οικονομίας είναι οι άμεσες ξένες επενδύσεις οι οποίες παραμένουν χαμηλότερα από τα επίπεδα της προ χρεοκοπίας περασμένης δεκαετίας. Οι σημαντικές ξένες άμεσες επενδύσεις στη χώρα αφορούν κυρίως αποκρατικοποιήσεις κρατικών μονοπωλίων. Η Ελλάδα θα βγει από την κρίση οριστικά όταν οι επενδύσεις φτάσουν τα 15-20 δισ. το χρόνο αντί για 2-3 δισ.  που είναι σήμερα.

Το συμπέρασμα που μπορεί να βγάλει κάποιος από την προσαρμογή των βασικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας είναι ότι η κατεύθυνση που ακολουθούμε είναι λάθος καθώς το κράτος με την υψηλή φορολογία και τις υψηλές δαπάνες δεν έχει δώσει στον ιδιωτικό τομέα τα περιθώρια να καλύψει τις απώλειες της κρίσης χρεοκοπίας με νέες θέσεις εργασίας και έσοδα για τη χώρα.

Οι φόροι μεταξύ 2010 και 2016 ως ποσοστό του ΑΕΠ έχουν αυξηθεί ενώ οι εξαγωγές και ο τουρισμός δεν έχουν αναπτυχθεί όσο χρειάζεται για να μειώσουν την ανεργία σε φυσιολογικά επίπεδα με μονοψήφιο ποσοστό.

Οι εξαγωγές μάλιστα όπως και οι μεταφορές  τα τελευταία χρόνια χάνουν έδαφος αντί να κερδίζουν, καθώς επιχειρήσεις ή κλείνουν ή μεταφέρουν δραστηριότητες στο εξωτερικό.

Ο Τουρισμός στηρίζει λόγω συγκυρίας αλλά όχι όσο θα μπορούσε.

Τα στοιχεία αυτά δεν συνηγορούν για την έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την κατάσταση χρεοκοπίας. Αντιθέτως οι κρατικές δαπάνες μαζί με τις δαπάνες συνταξιοδότησης απειλούν να διαλύσουν συνολικά την οικονομία…

kostas.stoupas@capital.gr