Ο βασιλιάς της ενεργειακής απόδοσης είναι γυμνός

Του Μιχάλη Προδρόμου 

Τις προηγούμενες ημέρες η Επιτροπή Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφισε υπέρ ενός στόχου εξοικονόμησης ενέργειας κατά 40% το 2030. Οι ευρωβουλευτές πίεσαν έτσι την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που προωθεί έναν μικρότερο στόχο 30% να επιδιώξει κάτι πιο φιλόδοξο. Μια διαφορά της τάξης του 10% στην εξοικονόμηση ενέργειας θα συμβάλει στη δημιουργία επιπλέον 4,4 εκατ. νέων θέσεων εργασίας (στον κατασκευαστικό τομέα, στην προμήθεια ενεργειακά αποδοτικού εξοπλισμού κλπ.) και θα μειώσει τις ετήσιες δαπάνες υγείας από τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης κατά 40 δισ. ευρώ.

Για την Ελλάδα, η διαφορά μεταξύ ενός ευρωπαϊκού στόχου εξοικονόμησης 30% και 40% ισοδυναμεί με την ετήσια κατανάλωση ενέργειας ολόκληρου του βιομηχανικού τομέα της χώρας¹, ή με 32 προγράμματα  "Εξοικονόμηση Κατ' Οίκον" - το οποίο συνέβαλε στη μείωση των ετήσιων ενεργειακών δαπανών των νοικοκυριών έως και 1.200 ευρώ, συνεισφέροντας παράλληλα στο εθνικό ΑΕΠ κατά 0,35%.

Η ελληνική κυβέρνηση, διαχωρίζοντας τη θέση της από την ομάδα της ευρωπαϊκής αριστεράς GUE/NGL στην οποία ανήκουν οι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, συντάχθηκε με τους συντηρητικούς ευρωβουλευτές, που θεωρούν ικανοποιητικό έναν στόχο εξοικονόμησης 30%. Η στάση αυτή συνέπεσε χρονικά με τη δημοσίευση της ετήσιας έκθεσης προόδου επίτευξης των εθνικών στόχων εξοικονόμησης, από την οποία φαίνεται πως η κατανάλωση ενέργειας στο διάστημα 2014-2015 έχει αυξηθεί κατά 6%, τη στιγμή που οφείλαμε να έχουμε μείωση 1,3%! Η μεγαλύτερη αύξηση (16%) σημειώθηκε, μάλιστα, στον τομέα που θεωρητικά απασχολεί ιδιαίτερα την κυβέρνηση, τα κτίρια κατοικίας, όπου καταγράφηκε εκτόξευση της χρήσης τζακιών. 

Τα περασμένα χρόνια η εθνική αδράνεια στο ζήτημα της ενεργειακής αποδοτικότητας κρύφτηκε επιδέξια κάτω από το χαλί της οικονομικής ύφεσης, που έπεφερε την αναγκαστική μείωση της κατανάλωσης. Η ενεργειακή ένταση (μονάδες ενέργειας/μονάδες ΑΕΠ), δείκτης που αποτυπώνει την συνολική αποδοτικότητα της οικονομίας, δεν άφησε όμως  ποτέ περιθώρια αμφιβολίας. Μέσα στην κρίση (από το 2010) αυξήθηκε κατά 4,2%, τη στιγμή που ο αντίστοιχος δείκτης για την Ε.Ε. μειώθηκε κατά 12,5%, και ο εθνικός στόχος για το 2020 είναι η μείωση του κατά περίπου 15%.

Σήμερα, λοιπόν, αρχίζουμε και συνειδητοποιούμε πως "ο βασιλιάς ήταν γυμνός". Όταν η εθνική οικονομία σταθεροποιηθεί, θα συνοδευτεί από άμεση ανάκαμψη της ενεργειακής ζήτησης, όπως φαίνεται και στο ακόλουθο διάγραμμα.

Ακόμα δε γνωρίζουμε ποια πρόνοια έχει ληφθεί για να αποτραπεί το διαφαινόμενο φιάσκο, μιας και ακόμα δεν έχουμε καταθέσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως οφείλαμε από τον περασμένο Απρίλιο, το Εθνικό Σχέδιο Ενεργειακής Απόδοσης, που αποτελεί το κατεξοχήν εργαλείο χάραξης πολιτικής εξοικονόμησης.

Τίθεται, συνεπώς, το ερώτημα – πώς ακριβώς σκοπεύει η σημερινή κυβέρνηση να προσελκύσει, όπως ευαγγελίζεται, τους Κινέζους και Γάλλους επενδυτές, να κινητοποιήσει τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς και να ωθήσει την ΔΕΗ προς ένα νέο πεδίο κερδοφορίας (η επιχείρηση προσπαθεί από το 2011 να στραφεί στην πώληση υπηρεσιών εξοικονόμησης...); Με το νέο πρόγραμμα "Εξοικονομώ κατ' Οίκον" που αφορά μόλις 35-40.000 κατοικίες; Με τον αναθεωρημένο Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων που έχει απαιτήσεις αναβάθμισης κτιρίων ίδιες με αυτές του 2010; Σίγουρα, όχι πάντως με ασθενείς στόχους για το 2030, που κάθε άλλο παρά δημιουργούν αίσθημα επενδυτικής βεβαιότητας.

Η δεδομένη συγκυρία, αναθεώρησης των στόχων εξοικονόμησης για το 2030, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την ελληνική κυβέρνηση και τους Έλληνες Ευρωβουλευτές να διαλέξουν εάν προτιμούν μια ενεργειακά αποδοτική οικονομία που θα επιβαρύνει λιγότερο την υγεία και το περιβάλλον ή μια χώρα εξαρτημένη από εγχώρια και εισαγόμενα καύσιμα, που θα διαμαρτύρεται διαρκώς για τις ενεργειακές της δαπάνες.

¹. Στοιχεία για το 2012 

* Ο Μιχάλης Προδρόμου είναι σύμβουλος ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής του WWF Ελλάς