Αντιπαράθεση Ινδίας-Κίνας στον Ινδικό Ωκεανό

του Rahul Roy-Chaudhury

Ενώ η στρατιωτική αντιπαράθεση με την Κίνα συνεχίζεται στην ξηρά, η Ινδία αναπτύσσει μία νέα, προληπτική πολιτική θαλάσσιας ασφάλειας για να αντιμετωπίσει τον αναπτυσσόμενο ρόλο και επιρροή της Κίνας στον Ινδικό Ωκεανό. Οι γείτονες της Ινδίας δεν φαίνεται να συμμερίζονται τις ανησυχίες τους για την κινεζική επιρροή και αβεβαιότητα, αλλά είναι αυτοί που επωφελούνται σε μεγάλο βαθμό από την προσπάθεια για εμβάθυνση της συνεργασίας στον τομέα της οικονομίας και της ασφάλειας.

Στόχος του Νέου Δελχί είναι να προσφέρει σημαντικά κίνητρα, οικονομικά, ενεργειακά και στον τομέα των μεταφορών, για την επιλογή των παράκτιων και νησιωτικών κρατών της Νότιας Ασίας. Η πρωτοβουλία αυτή σημαίνει ότι η Ινδία θα είναι μεταξύ των πρώτων φορέων ανθρωπιστικής βοήθειας και των επιχειρήσεων ανακούφισης από καταστροφές στη γειτονιά, και θα δημιουργήσει μια επέκταση της διμερούς θαλάσσιας συνεργασίας και της αμυντικής συνεργασίας με τα νησιωτικά κράτη πέρα από το "δίχτυ παροχής ασφάλειας”. Επίσης παρέχει το κίνητρο για μια διπλωματική και πολιτική ώθηση στις νοτιοδυτικές και ανατολικές περιοχές του Ινδικού Ωκεανού. Ενώ αυτό εξυπηρετεί την δημιουργία ευκαιριών για την εμβάθυνση της συνεργασίας με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση αναφορικά με την ασφάλεια στον Ινδικό Ωκεανό, παραμένουν σημαντικές προκλήσεις στη δημιουργία περιφερειακής συναίνεσης σχετικά με την εφαρμογή αυτής της πολιτικής.

Αντιμετωπίζοντας την κινεζική επιρροή
Η ανησυχία των Ινδών φορέων χάραξης πολιτικής εστιάζει στη διεκδικητική πολιτική της Κίνας προς τη χώρα τους, καθώς και στην αυξημένη επιρροή της στον Ινδικό Ωκεανό, κάτι που θεωρείται ως μία προσπάθεια να αποκτηθεί μόνιμη πρόσβαση σε αυτά τα νερά και να περικυκλωθεί η Ινδία στρατηγικά. Η πρωτοβουλία της Κίνας περιλαμβάνει projects ανάπτυξης λιμανιών στο Χαμπαντότα και στο Κολόμπο στη Σρι Λάνκα, στο Gwadar στο Πακιστάν, στο Chittagong στο Μπαγκλαντές και στο Kyakpyu στη Μιανμάρ, καθώς και μια σημαντική αύξηση της ναυτικής παρουσίας στον Ινδικό Ωκεανό και επισκέψεις υποβρυχίων στα λιμάνια Colombo και Karachi. Η Κίνα πούλησε δύο ανακαινισμένα υποβρύχια στο Μπαγκλαντές το Νοέμβριο του 2016 και κατασκευάζει οκτώ υποβρύχια για το Πακιστάν.

Η αντίληψη αυτή έχει ενισχυθεί με την πρόσφατη δημιουργία της πρώτης υπερπόντιας στρατιωτικής βάσης της Κίνας στο Τζιμπουτί, έξω από το Κέρας της Αφρικής, και τη δημιουργία του Σινό-Πακιστανικού Οικονομικού Διαδρόμου (CPEC), ένα εκτιμώμενο πακέτο δανείων και συμφωνιών ύψους 62 δισ. δολαρίων, για την ενέργεια και για έργα υποδομών που στόχο έχουν να συνδέσουν την Κίνα με τον Ινδικό Ωκεανό μέσω του λιμανιού Gwadar. Η CPEC είναι μέρος της Πρωτοβουλίας "Ζώνη και Δρόμος” της Κίνας, που επίσης παρέχει 22 δισ. δολάρια σε δάνεια με ήπιους όρους και 14 δισ. δολάρια σε κοινοπραξίες στο Μπαγκλαντές, 5 δισ. δολάρια σε επενδύσεις στη Σρι Λάνκα και εκατοντάδες εκατ. δολαρίων σε δάνεια προς τις Μαλδίβες.

Το Μάιο του 2017, η Ινδία αρνήθηκε να παραστεί στη διάσκεψη Ζώνη και Δρόμος στο Πεκίνο, καθώς θεωρεί τα projects CPEC στο Gilgit-Balistan (τα οποία διεκδικεί ως μέρος των Jammu και Kashmir) ως παραβίαση της ινδικής κυριαρχίας. Το Νέο Δελχί θεωρεί ότι η CPEC έχει μόνο ένα στρατηγικό, αν όχι οικονομικό στόχο.

Εμβάθυνση της περιφερειακής συνεργασίας στην οικονομία και στην ασφάλεια
Η νέα θαλάσσια πολιτική της Ινδίας επομένως, περιλαμβάνει αμφισβητούμενες πολιτικές αφηγήσεις και έργα υποδομών στη Νότια Ασία με την παροχή νέων οικονομικών κινήτρων, λιμανιών και κινήτρων για την ανάπτυξη ενέργειας, ώστε να ενισχυθεί η περιφερειακή συνδεκτικότητα.

Τα τελευταία δύο χρόνια, η ινδική κυβέρνηση έχει χρηματοδοτήσει μια σημαντική διάσκεψη του Ινδικού Ωκεανού για την ειρήνη, την πρόοδο και την ευημερία. Η δεύτερη διάσκεψη θα πραγματοποιηθεί στο Colombo σε λίγες ημέρες. Τον περασμένο Απρίλιο, η Ινδία συμφώνησε να παράσχει ένα δάνειο 4,5 δισ. δολαρίων στο Μπαγκλαντές, συμπεριλαμβανομένης της αναβάθμισης των λιμανιών. Επίσης προωθεί μια επένδυση 2 δισ. δολαρίων στη Σρι Λάνκα για την ανάπτυξη λιμανιών, πετρελαϊκών τερματικών σταθμών και διυλιστηρίου στο Trincomalee, ενώ τον Απρίλιο του 2016 συμφώνησε να δημιουργήσει εγκαταστάσεις λιμένος στις Μαλδίβες. Το Νέο Δελχί επίσης είχε κάποια επιρροή στην απόφαση της Σρι Λάνκα να παράσχει μικρό μόνο μερίδιο συμμετοχής σε μια κινεζική εταιρεία για δραστηριότητες ασφάλειας στο λιμάνι Hambantota, και στο ότι τα κινεζικά πλοία θα εισέρχονται στο λιμάνι μετά από απόφαση της κυβέρνησης της Σρι Λάνκα.

Το πενταπλό όραμα του Ινδού πρωθυπουργού Narendra Modi για το μέλλον του Ινδικού Ωκεανού που παρουσίασε τον Μάρτιο του 2015, περιλάμβανε την εμβάθυνση της οικονομικής συνεργασίας και της συνεργασίας ασφάλειας στην περιοχή. Η αναθεωρημένη επίσημη θαλάσσια στρατηγική του ινδικού ναυτικού τον Οκτώβριο του 2015, επέκτεινε σημαντικό τις προοπτικές του επιδιώκοντας να "διασφαλίσει” παρά απλώς να "χρησιμοποιήσει τις θάλασσες για να διαμορφώσει ένα ευνοϊκό και θετικό θαλάσσιο περιβάλλον” για την ενίσχυση των συμφερόντων εθνικής ασφάλειας. Τον Απρίλιο του 2017, η Ινδία συμφώνησε να παράσχει στο Μπαγκλαντές μια γραμμή πίστωσης για την άμυνα, ύψους 500 εκατ. δολαρίων.

Προς τα νησιωτικά κράτη του Ινδικού Ωκεανού, η κυβέρνηση Modi έχει επίσης επεκτείνει σημαντικά την υπάρχουσα φιλοδοξία να ενεργήσει ως "καθαρός πάροχος ασφαλείας”. Η Ινδία έχει συμφωνήσει να παρέχει στη Σρι Λάνκα και στον Μαυρίκιο, πίστωση αξίας 100 εκατ. δολαρίων και 500 εκατ. δολαρίων αντίστοιχα. Τα μεγαλύτερα ναυτικά πλοία και στις δύο χώρες είναι ινδικής κατασκευής περιπολικά σκάφη. Η Ινδία κατασκευάζει έναν αεροδιάδρομο και μια προβλήτα στο νησί Agalega του Μαυρικίου, για σκοπούς επιτήρησης. Είναι σημαντικό ότι Ινδοί εξακολουθούν να κατέχουν τις θέσεις του συμβούλου ασφαλείας του πρωθυπουργού και του διοικητή ακτοφυλακής του Μαυρικίου. Η Ινδία επίσης έχει ξεκινήσει ένα project παρακολούθησης των αρχών στις Σεϋχέλλες, και αναβαθμίζει τον προβλήτα και τον αεροδιάδρομο στο νησί Assumption για σκοπούς παρακολούθησης. Τα ινδικά πλοία και τα αεροσκάφη συνήθως διεξάγουν κοινές παρακολουθήσεις, περιπολίες και υδατογραφικές έρευνες στις ΑΟΖ του Μαυρικίου, των Σεϋχελλών και των Μαλδίβων.

Η Ινδία ενισχύει τις επιχειρησιακές δυνατότητες και τις δυνατότητες επιτήρησης από τα νησιά της Andaman και Niccobar, κοντά στο στενό της Malacca. Καθώς το μισό εμπόριο της Κίνας περνάει από τις αμφισβητούμενες περιοχές της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, η χώρα έχει διατηρήσει τις διπλωματικές της προσπάθειες για την προώθησης μιας τάξης που βασίζεται σε κανόνες, καθώς και στην ελευθερία της ναυσιπλοΐας και των πτήσεων. Η Ινδία έχει παράσχει στο Βιετνάμ περιπολικά σκάφη, μια πιστωτική γραμμή 500 εκατ. δολαρίων για αμυντικές δαπάνες, πρόσβαση σε δορυφορικά δεδομένα για την επιτήρηση των θαλασσών, και υποβρύχια και εναέρια εκπαίδευση. Αν και αναφέρθηκε προσφάτως ότι η Ινδία πρόκειται να προμηθεύσει το Βιετνάμ με τους Brahmos πυραύλους, διαψεύστηκε επισήμως από το Βιετνάμ.

Εμβάθυνση στρατηγικών συνεργασιών
Σε ένα μήνυμα προς την Κίνα, η Ινδία έχει αναβαθμίσει τις στρατηγικές εταιρικές της σχέσεις με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Αυστραλία. Η επανάληψη της τριμερούς άσκησης Malabar το 2017 με τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, έλαβε χώρα στον Κόλπο της Βεγγάλης με την Ινδία να παρέχει εννέα πλοία, στην μεγαλύτερη μέχρι τώρα συμβολή. Ωστόσο, και επειδή ήθελε να αποφύγει τον ανταγωνισμό με την Κίνα, η Ινδία είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα συνεχίσει να απορρίπτει τις επίσημες προσκλήσεις να συμμετέχει με τις ΗΠΑ σε κοινές περιπολίες στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Ωστόσο, στο πλαίσιο της τρέχουσας στρατιωτικής αντιπαλότητας με την Κίνα, η Ινδία θα μπορούσε κάλλιστα να επιδιώξει την επανάληψη των τετραμερών ναυτικών ασκήσεων με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Αυστραλία.

Η προσέγγιση του Νέου Δελχί στον Ινδικό Ωκεανό, δίνει ευκαιρίες για την εμβάθυνση της συνεργασίας για την θαλάσσια ασφάλεια με την κυβέρνηση Trump. Η πρώτη συνάντηση μεταξύ του Modi και του Trump, στα τέλη Ιουνίου στην Ουάσιγκτον, κυριαρχήθηκε από συζητήσεις για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και για το εμπόριο. Ο Modi συναντήθηκε επίσης με τον Αμερικανό υπουργό Άμυνας, James Mattis, ο οποίος επαίνεσε "τις μακροχρόνιες προσπάθειες της Ινδίας για την προώθηση της σταθερότητας στην περιοχή του Ινδικού Ωκεανού”. Ομοίως, στη διάσκεψη του IISS Shangri-La Dialogue στην Σιγκαπούρη στις αρχές του μήνα, ο Mattis είχε δηλώσει δημοσίως ότι η αναγνώριση της Κίνας ως "ένας μεγάλος αμυντικός εταίρος” για τις ΗΠΑ αποδίδεται κυρίως στον "απαραίτητο ρόλο της στη δημιουργία σταθερότητας στην περιοχή του Ινδικού Ωκεανού”.  Στη συνέχεια, τον Αύγουστο του 2017, δημιουργήθηκε ένας νέος διμερής μηχανισμός σε υπουργικό επίπεδο για στρατηγικές διαβουλεύσεις. Έχοντας αναπτύξει ουσιαστικά συναλλακτική και όχι στρατηγική σχέση με την κυβέρνηση Trump, η ανάληψη νέων ευθυνών από την Ινδία στον Ινδικό Ωκεανό, παρέχει σημαντικές ευκαιρίες για τις αμερικανικές ναυτικές δυνάμεις, να αναπτυχθούν αλλού.

Ωστόσο, λίγα κράτη στη Νότια Ασία συμμερίζονται τις ανησυχίες της Ινδίας για την αύξηση της κινεζικής επιρροής και διεκδικητικότητας στην περιοχή. Οι ηγέτες του Πακιστάν, της σρι Λάνκα και της Μιανμάρ συμμετείχαν στην BRF, όπως και οι υπουργοί από το Μπαγκλαντές, το Νεπάλ, το Αφγανιστάν και τις Μαλδίβες. Η πρωτοβουλία της Ινδίας να αναπτύξει το ιρανικό λιμάνι του Chbahar, λιγότερο απο΄100 χλμ δυτικά του λιμανιού της Gwadar, είναι πιθανό να αντιμετωπίσει δυσκολίες λόγω της εχθρότητας του trump προς το Ιράν. Το φιλόδοξο πρόγραμμα κατασκευής πολεμικών πλοίων της Ινδίας συνεχίζει να αντιμετωπίζει πολλές καθυστερήσεις, ενώ αυξάνεται και το κόστος. παρόλα αυτά, έχοντας αυξήσει τις προσδοκίες από τα κράτη του Ινδικού Ωκεανού, τώρα "πέφτει” στα γραφειοκρατικά κατεστημένα και τα κατεστημένα ασφάλειας της Ινδίας να τηρήσουν αυτές τις δεσμεύσεις.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://www.iiss.org/en/iiss%20voices/blogsections/iiss-voices-2017-adeb/august-2b48/indian-ocean-ecba