Πού θα κριθεί η εκλογική μάχη της Τρίτης στις ΗΠΑ;

Του Κώστα Ράπτη

Λίγα 24ωρα πριν από τις αμερικανικές εκλογές της Τρίτης 8 Νοεμβρίου, τα δημοσκοπικά δεδομένα φέρουν την εκλεκτή των Δημοκρατικών Hillary Clinton να προηγείται, αλλά το προβάδισμά της αυτό να συρρικνώνεται, όχι μόνο υπό το βάρος των νέων ερευνών του FBI για την ιδιωτική ηλεκτρονική αλληλογραφία της, αλλά και γιατί η προεκλογική μάχη διανύει ούτως ή άλλως την φάση όπου οι αναποφάσιστοι περιορίζονται και οι υποψήφιοι συγκλίνουν.

Την πρόβλεψη του τελικού αποτελέσματος καθιστά δυσκολότερη το γεγονός ότι η εκλογή του προέδρου είναι έμμεση και παραμονεύει πάντα, όπως έδειξε το προηγούμενο του 2000, η πιθανότητα άλλος υποψήφιος να συγκεντρώσει την πλειοψηφία της λαϊκής ψήφου και άλλος (λόγω πλειοψηφικού συστήματος) την πλειοψηφία στο Κολλέγιο των Εκλεκτόρων.

Με αυτά τα δεδομένα, που θα κριθούν τα αποτελέσματα;

Καταρχάς θα κριθούν στο κατά πόσον θα υπάρξουν ανατροπές στα λεγόμενα swing states, δηλ. τις λίγες πολιτείες που για ιστορικούς λόγους ταλαντεύονται ανάμεσα στο ένα ή το άλλο μεγάλο κόμμα (και όχι όσες έχουν σταθερές προτιμήσεις, όπως είναι για παράδειγμα η Νέα Υόρκη και η Καλιφόρνια για τους Δημοκρατικούς ή το Τέξας και οι περισσότερες Πολιτείες του Νότου για τους Ρεπουμπλικανούς). Επ' αυτού το ερώτημα είναι εάν η Clinton θα διατηρήσει το προβάδισμα που εμφανίζει σε πολιτείες όπως η Πενσυλβανία ή το Μίσιγκαν αλλά και από το εάν ο Trump θα κρατήσει το προβάδισμά του στο Οχάιο (18 εκλέκτορες), την Αριζόνα (11 εκλέκτορες) ή την Βόρεια Καρολίνα των 15 εκλεκτόρων. Και βέβαια η μεγάλη μάχη θα δοθεί πάλι για την Πολιτεία της Φλόριντα, με τους 29 εκλέκτορες, όπου τα τελευταία γκάλοπ δίνουν οριακό προβάδισμα του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου κατά 0,2%.

Ενδεικτικές του αμφίρροπου των εκλογών είναι και οι προβλέψεις των εξειδικευμένων ιστοσελίδων. Ο εκλογολόγος-βεντέτα Nate Silver του fivethirtyeight.com, χρησιμοποιώντας ένα περίπλοκο σύστημα προβλέψεων με βάση τα διαθέσιμα γκάλοπ αλλά και τον αριθμό των εκλεκτόρων δίνει 64,7% πιθανότητα νίκης στην Clinton και 35,3% στον Trump. Πιο σίγουροι οι New York Times δίνουν προβάδισμα 5,1% μονάδων στην Clinton (45,7% έναντι 42,6%), με βάση τον μέσο όρο των γκάλοπ και 86% πιθανότητα για νίκη της. Αντίθετα, το Real Clear Politics δίνει διαφορά μόλις +1,7% υπέρ της Clinton (47% έναντι 45,3%) και οριακό προβάδισμα στους εκλέκτορες. Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι ο Trump έχει αυξήσει τις τελευταίες εβδομάδες τις πιθανότητές του να είναι ο επόμενος ένοικος του Λευκού Οίκου΄.

Σημαντικό ρόλο θα παίξουν και οι υποψήφιοι των μικρότερων κομμάτων που σε μια αμφίρροπη μάχη μπορούν να παίξουν κρίσιμο ρόλο. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Δημοκρατικοί ακόμη κατηγορούν τον Ralph Nader πως με την υποψηφιότητά του το 2000 δεν επέτρεψε στον Al Gore να κερδίσει. Ήδη τα γκάλοπ καταγράφουν υποχώρηση του Gary Johnson των Libertarians, που από ένα υψηλό 9,2% τον Σεπτέμβρη σήμερα κινείται γύρω στο 4,1%. Αντίθετα, η υποψήφια των Πρασίνων Jill Stein, που κερδίζει και την υποστήριξη ενός μέρους των υποστηρικτών του Sanders, παραμένει περισσότερη σταθερή σε ποσοστά ανάμεσα στο 2-2,5% και εάν αποκτήσει ανοδικό ρεύμα μπορεί να ενισχύσει τη φθορά της Clinton.

Το άλλο σημείο από το οποίο θα κριθούν αυτές οι εκλογές είναι το ποιος θα κινητοποιήσει περισσότερους ψηφοφόρους της τελευταίας στιγμής. Ποιος, δηλαδή, θα μπορεί να ενεργοποιήσει υποστηρικτές και εθελοντές που με βάση αναλυτικούς καταλόγους για τις εκλογικές προτιμήσεις των ψηφοφόρων θα κινητοποιηθούν πόρτα - πόρτα. Εδώ η Clinton έχοντας τον παραδοσιακό μηχανισμό του Δημοκρατικού Κόμματος διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα απέναντι στον Trump που έχει να αντιμετωπίσει και την αντιπαλότητα του κομματικού μηχανισμού των Ρεπουμπλικανών.

Επίσης μετρά το κατά πόσο κάθε υποψήφιος θα συσπειρώσει τα ισχυρά του ακροατήρια. Αυτό για την Clinton σημαίνει τη γυναικεία ψήφο, την ψήφο των Ισπανόφωνων, και την ψήφο των Αφροαμερικανών. Από την άλλη, ο Trump πρέπει να συγκρατήσει τους παραδοσιακούς Ρεμπουμπλικανούς, όπως οι Ευαγγγελικοί Χριστιανοί (που κλονίζονται ομολογουμένως από τις διαρκείς αποκαλύψεις για την σεξουαλική ζωή του) ενώ ελπίζει ότι θα μπορέσει έστω και την τελευταία στιγμή να κερδίσει ψηφοφόρους που θα επιθυμούν την αλλαγή, ιδίως από τμήματα της λευκής εργατικής τάξης, που παραμένει ο μεγάλος χαμένος της αναιμικής ανάπτυξης, της αποβιομηχάνισης και της μετατόπισης θέσεων εργασίας στο εξωτερικό. Δεν είναι τυχαίο ότι η μετακίνηση τέτοιων ψηφοφόρων στο δικό του στρατόπεδο του δίνει το προβάδισμα σε Πολιτείες από την παρακμάζουσα βιομηχανική ενδοχώρα των ΗΠΑ, όπως το Οχάιο.

Οι δημοσκόποι εξακολουθούν να προβληματίζονται για το κατά πόσον υφίσταται η λεγόμενη "δειλή ψήφος” υπέρ του Trump, για την οποία πρωτοέγινε λόγος εξαιτίας των αποκλίσεων ανάμεσα στις δημοσκοπήσεις που γίνονται με κανονική συνέντευξη από τηλεφώνου (όπου η Clinton προηγείται κατά μέσο όρο κατά 4%) και στις δημοσκοπήσεις που πραγματοποιούνται διαδικτυακά ή με αυτοματοποιημένες τηλεφωνικές επικοινωνίες (όπου το προβάδισμά της περιορίζεται στο 2,6%). Αν όντως κάποιοι ψηφοφόροι διστάζουν να το ομολογήσουν ότι θα επιλέξουν τον Trump τότε οι περισσότερες μετρήσεις, που καταγράφουν διαφορές εντός των ορίων του στατιστικού λάθους, θα έχουν πέσει έξω.

Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια κρίσιμη εκλογική μάχη στην οποία δεν αναμετρούνται απλώς οι δύο υποψήφιοι αλλά στην πραγματικότητα η ίδια η Αμερική με τον εαυτό της.