Γιατί το Βελιγράδι δεν έχει χαιρετίσει τη Συμφωνία των Πρεσπών

Του Κώστα Ράπτη

Εν μέσω τόσων και τόσων διεθνών επαίνων για τη συμφωνία των Πρεσπών, μία πρωτεύουσα, και μάλιστα βαλκανική, ξεχωρίζει για την ηχηρή σιωπή της: το Βελιγράδι δεν έχει συγχαρεί Αθήνα και Σκόπια, για την ακρίβεια δεν έχει καν τοποθετηθεί – και το γεγονός χρειάζεται την ερμηνεία του.

Ο Μπόγιαν Κλάτσαρ, διευθυντής του Κέντρου Ελεύθερων Εκλογών και Δημοκρατίας (CESID), τον οποίο επικαλείται σχετικό άρθρο του Balkan Insight, αποδίδει τη στάση των Σέρβων ιθυνόντων σε δύο παράγοντες: O πρώτος είναι ότι η έλευση στα πράγματα της κυβέρνησης Ζάεφ έχει επιδεινώσει τις διμερείς σχέσεις, που ήταν (και σε επίπεδο κοινωνιών παραμένουν) στενές.

Τον Αύγουστο του 2017 η Σερβία απομάκρυνε το προσωπικό της πρεσβείας της στα Σκόπια, αφότου ο Σέρβος πρόεδρος Αλεκσάνταρ Βούτσιτς κατήγγειλε ότι το Βελιγράδι διαθέτει τεκμήρια για "επιθετικές επιχειρήσεις πληροφοριών εις βάρος σερβικών θεσμών” από πλευράς ΠΓΔΜ, με την ανάμειξη και (μη κατονομαζόμενων) ξένων δυνάμεων.

Τα μέσα ενημέρωσης εικάζουν ότι ρόλο σε αυτό το διπλωματικό επεισόδιο έπαιξε η υπόθεση του Γκόραν Ζιβάλιεβις, συμβούλου της σερβικής πρεσβείας, ο οποίος ήταν παρών (ο ίδιος υποστηρίζει εν γνώσει των αρχών της ΠΓΔΜ) στην εισβολή οπαδών του αντιπολιτευόμενου VMRO-DPMNE στο κοινοβούλιο των Σκοπίων, τον Απρίλιο 2017.

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο το Βελιγράδι αντιμετωπίζει με επιφύλαξη τη συμφωνία των Πρεσπών, είναι, πάντα κατά τον Μπόγια Κλάτσαρ, το ότι αυτή ανοίγει τον δρόμο για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και άρα την "περικύκλωση” της Σερβίας, σε μια λογική ανάσχεσης των ρωσικών συμφερόντων.

Γενικά είναι αρκετοί οι Σέρβοι οι οποίοι τρέφουν περισσότερο φιλικά αισθήματα για το VMRO-DPMNE και την προηγούμενη κυβέρνηση της ΠΓΔΜ υπό τον Νίκολα Γκρούεφσκι. Σημειώνεται ότι το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα του Βούτσιτς είναι συνδεδεμένο μέλος της κεντροδεξιάς πολιτικής οικογένειας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, της οποίας το VMRO-DPMNE είναι πλήρες μέλος.

Θα πρέπει πάντως να έχει κανείς υπόψη ότι η Συμφωνία των Πρεσπών δημιουργεί μία δυναμική και ένα προηγούμενο το οποίο ωθεί προς την επίλυση της άλλης μεγάλης εκκρεμότητας της περιοχής, που αφορά τις σχέσεις Βελιγραδίου-Πρίστινας.

Η σερβική πλευρά αντικειμενικά πιέζεται από τις εξελίξεις, πόσο μάλλον που η Ε.Ε., πρωτοστατούντος του Βερολίνου, ούτως ή άλλως ωθεί τα πράγματα προς την υπογραφή ενός διμερούς συμφώνου που θα ισοδυναμεί με αποδοχή και αναγνώριση της μονομερούς απόσχισης του Κοσόβου από την Σερβία.