Το αποτέλεσμα του Βερολίνου περιορίζει τα περιθώρια της Merkel

Του Κώστα Ράπτη

Δεύτερο πλήγμα μέσα σε δύο εβδομάδες: μετά το (κυρίως αγροτικό) κρατίδιο του Μεκλεμβούργου-Δυτικής Πολμερανίας, όπου και η εκλογική της περιφέρεια, η Γερμανίδα καγκελάριος βλέπει το κόμμα της να καταγράφει απογοητευτικές επιδόσεις στην ίδια την ομοσπονδιακή πρωτεύουσα.

Οι εκλογές της Κυριακής στην πόλη-κρατίδιο του Βερολίνου ανέδειξαν, κατά την παράδοση, τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) στην πρώτη θέση, αν και αρκετά αποδυναμωμένους. Αντίθετα, οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) της καγκελαρίου σημειώνουν το χαμηλότερο ποσοστό τους στα χρονικά του επανενωμένου Βερολίνου και αποβάλλονται από την κυβέρνηση, εφόσον πλέον δεν υπάρχουν ούτε οι αριθμητικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία "μεγάλου συνασπισμού”, όπως αυτός που κυβέρνησε την πόλη την προηγούμενη πενταετία. Όσο για την ξενοφοβική "Εναλλακτική για τη Γερμανία”, που ιδρύθηκε το 2013, κατάφερε, όπως το έθεσε ο τοπικός ηγέτης της, Georg Pazderski να εκτιναχθεί "από το μηδέν σε διψήφιο ποσοστό” - κυρίως χάρη στην ψήφοι των υποβαθμισμένων συνοικιών του ανατολικού Βερολίνου. Η AfD εκπροσωπείται πλέον σε 10 από τα 16 κοινοβούλια ομόσπονδων κρατιδίων και μπορεί να θεωρεί βέβαιη την είσοδό της στη Bundestag στις ομοσπονδιακές βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2017.

Αναλυτικότερα: σύμφωνα με την προβολή αποτελέσματος του δικτύου ARD βάσει μερικής καταμέτρησης, το SPD αποσπά το 21,6% της ψήφου (έναντι 28,3% το 2011) και 35 έδρες, επί συνόλου 149, η CDU 17,5% (από 23,3%) και 29 έδρες, το κόμμα της Αριστεράς ενισχύεται από το 11,7% στο 15,7% και κατακτά 26 έδρες, ακολουθούν κατά πόδας οι Πράσινοι με 15,1% (από 17,6%) και 25 έδρες, ενώ η AfD αναδεικνύεται πέμπτο κόμμα με 14,1%, όπως προέλεγαν οι δημοσκοπήσεις, και 23 έδρες. Το κοινοβούλιο του Βερολίνου θα είναι εξακομματικό, καθώς το κόμμα των Φιλελευθέρων (FDP) ξεπέρασε το όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, εξασφαλίζοντας το 6,7% (έναντι 1,8% το 2011) και 11 βουλευτές, σε ένα comeback που σχεδόν ερμηνεύει το σύνολο των απωλειών της CDU. Αντίθετα, το κόμμα των Πειρατών προσγειώθηκε από το 8,9% στο 1,7% και μένει εκτός. Αντίστοιχα αποτελέσματα δίνουν οι προβολές του δικτύου ZDF, με διαφορές μόλις μερικών δεκαδικών ψηφίων.

Από τα 2,48 εκατομμύρια των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων προσήλθε το 67,3% - με αισθητή αύξηση της συμμετοχής σε σύγκριση με το 60,2% της προηγούμενης αναμέτρησης, πιθανότατα λόγω της πόλωσης που δημιούργησε η εμφάνιση της AfD.

Ο Σοσιαλδημοκράτης νυν δήμαρχος του Βερολίνου Michael Müller άφησε να διαφανεί ότι επιδιώκει να ηγηθεί τρικομματικού κυβερνητικού συνασπισμού με τους Πράσινους και την Αριστερά, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι δημιουργεί προηγούμενο και για το ομοσπονδιακό επίπεδο, εφόσον στο νέο πολιτικό τοπίο που προκύπτει μετά και την εμπέδωση της AfD καμία άλλη σύμπραξη μόνο δύο κομμάτων δεν θα συγκεντρώνει την πλειοψηφία, πλην του "μεγάλου συνασπισμού” CDU-SPD.

Το αποτέλεσμα του Βερολίνου, το πέμπτο σε ομόσπονδο κρατίδιο εντός του 2016 στο οποίο η Χριστιανοδημοκρατία καταγράφει απώλειες, αναμφίβολα μειώνει τα περιθώρια κίνησης της καγκελαρίου Merkel, η οποία ήδη αμφισβητείται (αν και όχι ανοιχτά, ελλείψει προφανούς διαδόχου) στην παράταξή της και αντιμετωπίζει πόλεμο φθοράς από το αδελφό κόμμα των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών το οποίο (με θέσεις όχι πολύ διαφορετικές από αυτές τις AfD) ζητά αλλαγή πλεύσης στο προσφυγικό ζήτημα.

Ωστόσο, η ευθύγραμμη αντιστοίχηση του αποτελέσματος του κοσμοπολίτικου Βερολίνου μόνο με τις επιπτώσεις της προσφυγικής κρίσης και την ανάδυση της AfD και η εξ αυτών συναγωγή συμπερασμάτων σε παγγερμανικό επίπεδο είναι παραπλανητική: γιατί παραβλέπει όχι μόνο το πλήθος των προβλημάτων που καθορίζουν την ψήφο των Βερολινέζων, αλλά και την σταθερή τάση του πολιτικού σκηνικού προς τον κατακερματισμό.

Τα δύο μεγαλύτερα κόμματα συγκέντρωναν από κοινού το 77% της ψήφου το 1990 και το 67,2% το 2013, ενώ στις φετινές εκλογές κρατιδίων το άθροισμά τους καθηλώθηκε σε ποσοστά κάτω του 50%. Επιπλέον, οι "τοπικές ιδιαιτερότητες” πολλαπλασιάζονται. Το Κόμμα της Αριστεράς αδυνατεί να αναπτυχθεί στα δυτικά της χώρας και οι Φιλελεύθεροι στα ανατολικά. Οι Πράσινοι βρίσκονται παντού σε υποχώρηση, αλλά στην Βάδη-Βυρτεμβέργη αναδείχθηκαν πρώτη δύναμη κ.ο.κ.

Οι επιπτώσεις αυτής της κατάστασης σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν έχουν ξεδιπλωθεί πλήρως. Αρκεί πάντως να σημειωθεί ότι εκτός από το προσφυγικό ζήτημα η ανάδυση της AfD περιπλέκει και τη διαχείριση των ζητημάτων της ευρωζώνης. Άλλωστε προτού μεταλλαχθεί σε ξενοφοβική κατεύθυνση η AfD ιδρύθηκε ως ένα κόμμα ευρωσκεπτικιστών καθηγητών, ενώ και η αντιμεταναστευτική της ρητορική πρωτίστως στέκεται στην "αδυναμία της Γερμανίας να επωμίζεται τα βάρη άλλων”, ιδίως όταν ο δικός της πληθυσμός βιώνει στην πλειοψηφία του μακρόχρονη οικονομική καθήλωση.