Η Bundestag έβγαλε "κίτρινη κάρτα" στον Erdogan

Του Κώστα Ράπτη

"Ορισμένες χώρες, που τις θεωρούμε φιλικές, όταν αντιμετωπίζουν εσωτερικά προβλήματα, προσπαθούν να αποσπάσουν την προσοχή από αυτά. Το εν λόγω ψήφισμα αποτελεί παράδειγμα". Αυτή ήταν η αντίδραση του πρωθυπουργού της Τουρκίας, Binali Yıldırım, στην είδηση ότι η ομοσπονδιακή Κάτω Βουλή της Γερμανίας ενέκρινε το ψήφισμα, με το οποίο αναγνωρίζεται η Σφαγή των Αρμενίων ως γενοκτονία.

Ομοίως, η Τουρκική Εθνοσυνέλευση υιοθέτησε αμέσως δικό της ψήφισμα, με το οποίο "καταδικάζεται και απορρίπτεται το άνομο ψήφισμα της Bundestag, που διαστρέφει εσκεμμένα την ιστορική αλήθεια για τα γεγονότα του 1915".

Τη σχέση των Τούρκων ιθυνόντων με την ιστορική αλήθεια αποκαλύπτει η πρόσφατη δήλωση του Yıldırım ότι "το 1915 έλαβαν χώρα συνήθη συμβάντα που μπορούσαν να έχουν υπάρξει σε οποιαδήποτε άλλη κοινωνία ή χώρα στο πλαίσιο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου". Με άλλα λόγια, οι Αρμένιοι υπήρξαν απλώς παράπλευρες απώλειες (ή και συνυπαίτιοι του αφανισμού τους), χωρίς να υπάρχει κρατικός σχεδιασμός και γενοκτονική πρόθεση.

Από την άλλη, το σε ποια γερμανικά εσωτερικά προβλήματα αναφέρεται ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν είναι σαφές. Πάντως, αν κάποιο ζήτημα κυριαρχεί στη δημόσια συζήτηση της Γερμανίας, αυτό είναι η προσφυγική κρίση - και η αίσθηση ότι εξαιτίας της οι παραχωρήσεις προς την Άγκυρα πήγαν πολύ μακριά.

Η Γερμανίδα καγκελάριος και ο Σοσιαλδημοκράτης υπουργός Εξωτερικών, Frank Walter Steinmeier, δεν έλαβαν μέρος στην ψηφοφορία στην Bundestag - προφασιζόμενοι το βαρυφορτωμένο πρόγραμμά τους. Όμως, είναι βέβαιο ότι η Angela Merkel που πάντοτε μελετά προσεκτικά τις δημοσκοπήσεις δεν μένει αδιάφορη στο πολιτικό κόστος που επωμίζεται, από ό,τι ευρύτερα βιώνεται στη χώρα της ως ταπείνωση και παραγκωνισμός των αξιών της, προκειμένου να εξασφαλισθεί η συνεργασία των Τούρκων ιθυνόντων. Η δίωξη του κωμικού Jan Böhmerman για προσβολή του Τούρκου προέδρου Tayyip Erdoğan υπήρξε, από αυτήν την άποψη, σημείο καμπής.

Το ψήφισμα προωθούσαν από πέρσι (με την ευκαιρία των εκδηλώσεων μνήμης διεθνώς για τη συμπλήρωση 100 ετών από την έναρξη της Σφαγής) οι αντιπολιτευόμενοι Πράσινοι. Όμως, ακόμη και τότε, η κυβέρνηση του "μεγάλου συνασπισμού" ήταν σε θέση να παρακάμπτει το ζήτημα - παρά το ότι ο ίδιος ο Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας Joachim Gauck είχε τοποθετηθεί με παρρησία επί τους θέματος.

Φέτος, ωστόσο, μολονότι η συγκυρία είναι πολύ πιο λεπτή, τα συγκυβερνώντα κόμματα των Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών έσπευσαν να υπερψηφίσουν.

Για τον συναρχηγό των Πρασίνων και μεγάλο υποστηρικτή της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων Cem Özdemir (ο οποίος μάλιστα κατάγεται από την τσερκέζικη κοινότητα της Τουρκίας), το ζήτημα άπτεται και της ιστορικής αυτοσυνειδησίας των Γερμανών, καθώς η Γερμανία συνέργησε στη Σφαγή, εξοπλίζοντας και πλαισιώνοντας με στρατιωτικούς συμβούλους τη σύμμαχό της στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο Οθωμανική Αυτοκρατορία - άποψη που συμμερίσθηκε ,κατά την κοινοβουλευτική συζήτηση του ψηφίσματος, και ο πρώην υπουργός Άμυνας, Franz Josef Jung.

Όμως, το κυριότερο, κατά τον Özdemir είναι ότι η αναγνώριση της αλήθειας ως προς την αρμενική γενοκτονία συνδέεται με την υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου στη σημερινή Τουρκία: "Αν γυρίσω στο σπίτι μου δεν κινδυνεύω να συλληφθώ με την κατηγορία της προδοσίας - δεν συμβαίνει το ίδιο με τους Τούρκους συναδέλφους μου".

Για άλλους, πάλι, οι αντιδράσεις της Άγκυρας έχουν υπερτιμηθεί. Μπορεί ο Tayyip Erdoğan να έκανε λόγο για επαπειλούμενη "βλάβη" στις διμερείς σχέσεις "διπλωματικές, εμπορικές, οικονομικές, πολιτικές, ή στρατιωτικές”" και να είχε, την Τρίτη, σχετική τηλεφωνική συνομιλία με την καγκελάριο Merkel, όμως ο Michael Brand, επικεφαλής της επιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Bundestag, αμφιβάλλει για τις πραγματικές δυνατότητες της Άγκυρας να αντιδράσει.

"Δεν μπορώ να φανταστώ ότι η Τουρκία που βρίσκεται αυτή τη στιγμή απομονωμένη στη εξωτερική της πολιτική και αντιμετωπίζει εντεινόμενη πίεση από το Ισλαμικό Κράτος και το ΡΚΚ, διαθέτει την πολυτέλεια να διακόψει τις σχέσεις της με τη Γερμανία - έναν από τους πιο αξιόπιστους εταίρους της", τόνισε, μιλώντας στη Deutsche Welle, και πρόσθεσε: "Το θέμα δεν είναι να ενοχλήσουμε την Τουρκία, αλλά να αρθρώσουμε μιαν ιστορική αλήθεια. Σε αυτό δεν χωρά τακτ".

Το ψήφισμα που υιοθετήθηκε (και έγινε δεκτό με πανηγυρισμούς από μερικές δεκάδες συγκεντρωμένους έξω από τη Bundestag, οι οποίοι κρατούσαν σημαίες της Αρμενίας, της Ελλάδας και της κουρδικής οργάνωσης PYD της Συρίας), δεν έχει βέβαια νομικές επιπτώσεις. Τοποθετεί, όμως, τη Γερμανία στη χορεία των 27 κρατών που έχουν ήδη προβεί σε ανάλογη κίνηση.

Η πρόσφατη εμπειρία είναι διαφωτιστική. Το 2015, η Τουρκία ανακάλεσε τους πρεσβευτές της στην Αυστρία, το Λουξεμβούργο και την Αγία Έδρα, όπως πράττει και τώρα με την Γερμανία, όμως συντόμως το ζήτημα ξεθύμανε - όπως και η πολύ πιο περιπετειώδης απόπειρα της Γαλλίας επί Sarkozy, όχι απλώς να αναγνωρίσει την γενοκτονία, αλλά να ποινικοποιήσει την αμφισβήτησή της. 

Στην πραγματικότητα, οι διαπραγματεύσεις για τη βίζα με το κλιμάκιο εμπειρογνωμόνων της Ε.Ε. που βρίσκεται, από σήμερα, στην Άγκυρα είναι, αυτήν τη στιγμή, το κύριο μέλημα της Άγκυρας και το πραγματικό πεδίο δοκιμασίας και των τουρκογερμανικών σχέσεων. 

Διαβάστε ακόμη:

- Η Αγκυρα ανακαλεί τον πρεσβευτή της στο Βερολίνο 

- Συνομιλίες Ε.Ε. - Τουρκίας στη σκιά της... Αρμενικής Γενοκτονίας