Του Δημήτρη Αντωνόπουλου
Δεν είμαι αρμόδιος ή βαθύς γνώστης του θέματος των δασικών πυρκαγιών. Παρακολουθώ όμως το θέμα από το 1977, από την φωτιά στον Παρνασσό. Άλλωστε τη δεύτερη φορά που θα έλθω για να ζήσω σκοπεύω να σπουδάσω Δασολόγος. Ως ασχολούμενος με τη γεωργία, έχω βρεθεί σε πολλές κατασβέσεις, τότε που οι πολίτες με το κτύπημα της καμπάνας στα χωριά, έτρεχαν με όλα τα διαθέσιμα μέσα να προλάβουν πριν η φωτιά επεκταθεί. Με άροτρα, για να κάνουν αντιπυρικές ζώνες να σώσουν περιουσίες και ζώα, να στήσουν "καρτέρι στη φωτιά" να μην περάσει το δρόμο. Αργότερα, γέμιζαν τα ψεκαστικά με λίγο νερό και τα έφερναν για τις αντλίες της πυροσβεστικής ή για να βάλουν ελεγχόμενες φωτιές.
Και ύστερα ήρθαν τα αεροπλάνα. Οι καμπάνες πια στα χωριά δεν κτυπούν όταν κάποιος δει από μακριά καπνό. Απλά παίρνουν τηλέφωνο την Πυροσβεστική, η οποία τρέχει μήπως προλάβει και δεν επεκταθεί το κακό ή αλλιώς αναλαμβάνουν τα αεροπλάνα. Οι πολίτες περιορίζονται στο ρόλο του θεατή ή στην καλύτερη περίπτωση ενημέρωσης των πυροσβεστών για την τοπογραφία της περιοχής!
Αλλά όπως όλα τα κακά, έτσι και η φωτιά, προλαβαίνονται στη ρίζα τους: Οι ντόπιοι ξέρουν τα κατατόπια, τις ιδιαιτερότητες του τοπίου, τα σημεία που μπορεί κάποιος να πιάσει τη φωτιά, πως θα φτάσεις εκεί χωρίς να κινδυνεύσεις. Κάθε καλοκαίρι όταν η επικαιρότητα ασχολείται με τις φωτιές ακούω σαν χθες τη φωνή των μεγαλύτερων μου: "άμα πάει από εκεί η φωτιά δεν τη σταματάς με τίποτα, έχει πράμα να κάψει", "πάμε από πίσω να κάνουμε ζώνη δίπλα στο εκκλησάκι στο δρόμο να την πιάσουμε τη φωτιά", "βάλε εδώ μια φωτιά να μη βρει να κάψει τίποτε" διότι είναι γνωστό ότι η φωτιά με φωτιά σβήνει!
Γρήγορη επέμβαση, σε γνωστό τοπίο, με ενδιαφέρον να μην επεκταθεί το κακό. Η στάνη που απειλείτο ήταν του ξαδέλφου σου, το αθέριστο το σιτάρι του γείτονα, το εκκλησάκι ήταν το έμβλημα του χωριού, εκεί που πρωτοσυνάντησες τη γυναίκα σου, ή βάφτισες το γιό σου. Φαίνεται όμως ότι ο παλλαϊκός ξεσηκωμός -και- σε περίπτωση φωτιάς είχε αποτέλεσμα. Τα δάση, μας παραδόθηκαν σε ικανοποιητική κατάσταση μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 70. Ύστερα αναλάβαμε εμείς...
Η πυροσβεστική υπηρεσία, αποτελείται από επαγγελματίες, συχνά δε εποχιακούς. Θα κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν.
Η μια λοιπόν διαφορά παρελθόντος και παρόντος είναι η κινητοποίηση του ντόπιου στοιχείου. Η δεύτερη είναι η τρομακτική καύσιμη ύλη που έχει μαζευτεί με τα χρόνια, σε δάση, παρυφές δρόμων, χωράφια, ρυάκια, ποταμάκια, ξέφωτα, βρύσες, αυλές, αποθήκες, πηγάδια, γεωτρήσεις.
Με δυο λόγια παντού! Δίπλα στις φυστικιές μου υπάρχει ένα εκκλησάκι, Κων/νου και Ελένης. Κάθε χρόνο, λίγο πριν την γιορτή του, καθαρίζω τον περίγυρο. Το τί σκουπίδι πετάω δεν λέγεται! Τελευταία αγόρασα ένα μηχάνημα που κόβει τα χόρτα ανάμεσα στα δένδρα, κι επειδή βγαίνει έξω από το τρακτέρ το χρησιμοποιώ να κόβω τα χόρτα δίπλα στο δρόμο, ειδικά αριστερά και δεξιά από την έξοδο του αγροτικού δρόμου προς την άσφαλτο. Πιστέψτε με γίνεται πόλεμος! Που βρέθηκαν όλα αυτά τα πράγματα; Αφήνω κατά μέρος τα πλαστικά μπουκάλια, είναι το προφανές. Κάθε είδους πλαστικές κατασκευές, άπειρα ξύλινα κατασκευάσματα και φυσικά κάθε είδους πλαστικές και χάρτινες συσκευασίες από καφέδες και άλλου είδους φαγώσιμα. Όλα αυτά όμως, εκτός από ένδειξη έλλειψης πολιτισμού, καθιστούν την άκρη του δρόμου πραγματική πυριτιδαποθήκη. Εάν για κάποιο λόγο υπάρξει μια σπίθα, το ξερό χορταράκι θα καεί με έναν αργό ρυθμό. Κάτι θα προλάβεις. Όταν όμως η φωτιά φτάσει στα σκουπίδια, τότε το παιχνίδι χάθηκε. Πρέπει το πυροσβεστικό να είναι δίπλα και με τις μηχανές στο φουλ για να προλάβει την επέκταση.
Ερχόμενοι τώρα στη σύγχρονη πραγματικότητα, ήταν κατά την ταπεινή μου γνώμη θέμα χρόνου πότε θα καούν όλα τα περιαστικά δάση. Εμείς ως πολίτες απέχουμε από την καθημερινή τους φροντίδα. Και σαν να μην έφτανε αυτό αφήνουμε ένα σωρό "πυρομαχικά" γύρω γύρω με κάθε αφορμή: πικ-νικ, επισκευή σπιτιού, εκδρομή. Από την άλλη ο τοπικός Δήμος δεν ασχολήθηκε ποτέ του ούτε να μαζέψει απορρίμματα ούτε να συνετίσει και να ευαισθητοποιήσει τους δημότες των επικίνδυνων τουλάχιστον περιοχών. Αφήσαμε όλοι το θέμα στην τύχη του. Τι να περιμένει λοιπόν κανείς; Μόνο προμήθειες νέων πυροσβεστικών εργαλείων. Η εύκολη και... συμφέρουσα λύση!
Θα πείτε αφού τα καίνε οι εμπρηστές. Εντάξει, αλλά οι εμπρηστές ξέρουν ότι η φωτιά έτσι και ξεκινήσει σε δασικές περιοχές με πολύ κόσμο, δεν σταματάει εύκολα για τους δύο λόγους που αναφέραμε παραπάνω. Ο κόσμος είναι περαστικός και δεν ξέρει ούτε από φωτιές, ούτε από το τοπίο. Από την άλλη τα πυρομαχικά εκρήγνυνται συνεχώς δημιουργώντας σκηνικό αποκάλυψης.
Να γιατί τα δάση δεν σώζονται μόνο από τα αεροπλάνα, ή τα πυροσβεστικά οχήματα και τον ηρωισμό των πυροσβεστών. Σώζονται την άνοιξη, τότε που όλοι μας μπουχτισμένοι από τα κρύα του χειμώνα βγαίνουμε στο ύπαιθρο. Από τους ταξιδιώτες που δεν αφήνουν μπουκάλια και πάσης φύσεως αντικείμενα, από τους αγρότες που δεν πετούν οπουδήποτε τα μπουκάλια από τα φάρμακα, τα λάστιχα από τα τρακτέρ, τους παραθεριστές που μαζεύουν τα κουτιά και τα πινέλα από την μπογιά που έβαψαν τα κάγκελα. Σώζονται από την δημιουργία έργων προστασίας. Σώζονται από την λελογισμένη και υπεύθυνη κτηνοτροφία που αφαιρεί μέρος της καύσιμης ύλης. Σώζονται από την επιστημονική διαχείριση του δάσους.
Πριν αρκετά χρόνια -περίπου 20- είχαμε αποδείξει με οικονομετρικό υπόδειγμα, ότι η προσφορά αιγοπρόβειου κρέατος εξαρτάται από την καμμένη έκταση της προηγούμενης χρονιάς. Τότε δηλαδή που οι τσοπάνηδες έβαζαν φωτιές το καλοκαίρι για να πετάξει χόρτο τον επόμενο χειμώνα να βοσκήσουν τα πρόβατα. Από τότε πέρασε χρόνος και τα πράγματα άλλαξαν. Τότε οι τσοπάνηδες σήμερα οι εμπρηστές! Όπως και σε πολλά άλλα θέματα κανείς από τους εμπλεκόμενους και αρμόδιους δεν έκανε τη δουλειά του. Το κράτος, η πολιτεία, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι, οι επισκέπτες. Όλοι μας!
Οι δασικές φωτιές ανήκουν στον ευρύτερο χώρο της διαχείρισης του περιβάλλοντος, όπου η χώρα μας δεν έμεινε απλά μετεξεταστέα αλλά στον... τόπο που λέγαμε παλαιότερα. Το έχουμε πληρώσει με πρόστιμα για τα σκουπίδια από την ΕΕ, με ασχήμια σε όλες τις παραλίες, με εξαφάνιση των δασών μας, με ρύπανση των νερών μας.
Και τι ακούς συνέχεια από υπεύθυνα χείλη, δεξιάς κι αριστεράς απόχρωσης: κηρύξαμε την περιοχή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή αναδασωτέα. Αυτό κατά τη γνώμη μας εκτός από υποκρισία, δείχνει και άγνοια της κατάστασης. Ακόμη δεν καταλάβαμε, ότι το δάσος, τα νερά, το έδαφος έχουν τους δικούς τους νόμους, συμπεριφέρονται ενιαία και δεν σταματούν στα διοικητικά όρια ενός δήμου, ή νομού. Η φωτιά δεν θα σταματήσει να πληρώσει διόδια στο δρόμο επειδή έτσι το θέλει το κράτος. Θα τον περάσει με το έτσι θέλω και θα επεκταθεί και από την άλλη μεριά.
Μέχρι να αλλάξουμε πολιτική, καθημερινές πρακτικές και συμπεριφορά μια μόνο ευχή: ο θεός να βάλει το χέρι του!
* Ο κ. Δημήτρης Αντωνόπουλος είναι Αγροτοοικονομολόγος Msc -Παραγωγός Κελυφωτού Φιστικιού
