Της Ελευθερίας Κούρταλη
Η "Μαύρη Παρασκευή" που πολλοί φοβούνταν έγινε τελικά πραγματικότητα. Το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος προκάλεσε τεκτονικό σεισμό σε χρηματιστήρια, αγορές συναλλάγματος, ομολόγων και εμπορευμάτων, ανατρέποντας τα μέχρι στιγμής δεδομένα.
Η "επόμενη" ημέρα στις αγορές, αφού ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ευρώπη αυτήν τη χρονιά πήρε σάρκα και οστά, αναμένεται να αφήσει άγρυπνους αναλυτές και traders για αρκετά 24ωρα ακόμα, ενώ οι επενδυτές θα προσπαθήσουν να χωνέψουν αυτό το ιστορικό σοκ αναδιαρθρώνοντας τις στρατηγικές τους. Η απόφαση της Βρετανίας μειώνει τις προοπτικές της ανάπτυξης τόσο για την ίδια τη χώρα όσο και για την υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ απειλεί με σφιχτότερες χρηματοοικονομικές συνθήκες, βάζοντας τις αγορές σε νέα επικίνδυνα μονοπάτια.
Συναγερμός
Ένα τέτοιο πλήγμα στην παγκόσμια εμπιστοσύνη θα μπορούσε να αποτρέψει τη Federal Reserve από το να αυξήσει τα επιτόκια, όπως έχει προγραμματιστεί για φέτος, και θα μπορούσε ακόμα και να προκαλέσει έναν νέο γύρο έκτακτης χαλάρωσης από όλες τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες. Ήδη η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ δήλωσε πως είναι έτοιμη να συνδράμει με επιπλέον ρευστότητα, εφόσον χρειαστεί.
Επίσης, ήδη η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα (SNB) παρενέβη στην αγορά συναλλάγματος, καθώς η αξία του φράγκου σημείωσε άνοδο στον απόηχο του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος. Η Τράπεζα της Αγγλίας είπε ότι θα παρέχει περισσότερα από 250 δισεκατομμύρια λίρες, καθώς και "ουσιαστική" ρευστότητα σε ξένο νόμισμα και ότι είναι έτοιμη να λάβει πρόσθετα μέτρα εάν χρειαστεί.
Η ΕΚΤ, από την πλευρά της, ανακοίνωσε ότι είναι έτοιμη να παράσχει επιπλέον ρευστότητα, σε ευρώ και σε ξένα νομίσματα. Όπως τόνισε, έχει προετοιμαστεί για αυτή την έκτακτη ανάγκη σε στενή επαφή με τις τράπεζες που εποπτεύει και θεωρεί ότι το τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης είναι ανθεκτικό σε ό,τι αφορά το κεφάλαιο και την ρευστότητα.
Ωστόσο, οι αναλυτές σημειώνουν ότι ακόμα και αυτή η μαζική στήριξη των κεντρικών τραπεζών ίσως να μην είναι αρκετή για να συγκρατήσει τις έντονες πιέσεις που αναμένεται να υποστούν οι μετοχές, τουλάχιστον στο βραχυπρόθεσμο διάστημα.
Φόβοι για ύφεση
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν κυριαρχηθεί εδώ και μήνες από τις ανησυχίες σχετικά με το τι θα σημαίνει το Brexit για τη σταθερότητα της Ευρώπης, ενώ οι αναλυτές προειδοποιούν για τους τριγμούς στην οικονομία της περιοχής, μιλώντας ακόμα και για την πιθανότητα ύφεσης.
"Προφανώς, θα υπάρξουν μεγάλες δευτερογενείς συνέπειες σε όλες τις παγκόσμιες οικονομίες μετά την ψήφο υπέρ του "Leave”. Όχι μόνο θα πέσει η Βρετανία σε ύφεση, αλλά θα ακολουθήσει και η Ευρώπη", εκτιμά ο Matt Sherwood, επικεφαλής επενδυτικής στρατηγικής στην Perpetual.
"Στην ευρωπαϊκή ήπειρο, πρέπει να προετοιμάσουμε τον εαυτό μας για σοβαρές παράπλευρες συνέπειες. Το σοκ του Brexit, η αβεβαιότητα και η αναστάτωση της αγοράς θα περιορίσουν επίσης την ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ για το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους", σημειώνει ο Holger Schmieding, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank στο Λονδίνο.
Ο αναλυτής της Danske Bank, Mikael Olai Milhοj, εκτιμά ότι η Βρετανία θα πέσει σε ύφεση στο δεύτερο μισό του έτους ή στις αρχές του 2017, γεγονός που θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της ανεργίας. Όπως σημειώνει, η χώρα θα πληγεί από την πτώση των επενδύσεων το δεύτερο εξάμηνο του 2016 λόγω της υψηλότερης αβεβαιότητας για το μελλοντικό οικονομικό περιβάλλον για τις βρετανικές επιχειρήσεις, ενώ η ιδιωτική κατανάλωση θα επιβραδυνθεί λόγω της υψηλότερης αβεβαιότητας.
Τι προεξοφλούν οι επενδυτές
Σύμφωνα και με την ABN Amro, το Brexit θα οδηγήσει σε ύφεση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όπως επισημαίνει, αν και η σχέση της Βρετανίας με την Ε.Ε. μπορεί να μην αλλάξει για τα δύο επόμενα χρόνια, η αβεβαιότητα μπορεί να οδηγήσει τις βρετανικές εταιρείες να σταματήσουν τις επενδύσεις και προσλήψεις. Συνολικά η ABN εκτιμά ότι το βρετανικό ΑΕΠ θα κινηθεί 1%-3% χαμηλότερα το 2017 σε σύγκριση με τις τρέχουσες προβλέψεις της για ανάπτυξη 2,5%, γεγονός που δείχνει ότι η ύφεση είναι εξαιρετικά πιθανό να κάνει την εμφάνισή της στη χώρα. Ωστόσο, σημειώνει, καθώς η αβεβαιότητα θα αρχίσει να μειώνεται και η οικονομία να προσαρμόζεται στη νέα κατάσταση, η οικονομική ανάπτυξη θα ανακάμψει, βοηθούμενη επίσης από την πτώση της στερλίνας και τη νομισματική πολιτική.
Πλέον, οι επενδυτές προεξοφλούν ακόμα λιγότερες πιθανότητες μιας νέας αύξησης των επιτοκίων των ΗΠΑ, δεδομένου ότι η Federal Reserve είχε παραθέσει την πιθανή έξοδο της Βρετανίας ως έναν λόγο να είναι προσεκτική σχετικά με τη σύσφιξη της νομισματικής της πολιτικής.
"Το Brexit προσθέτει βάρος στο στρατόπεδο της Fed, η οποία αναμένεται τελικά να μην αλλάξει πολιτική, αν και η αύξηση επιτοκίων τον Ιούλιο βρίσκεται ακόμη στο τραπέζι", τονίζει ο Mike Baele, διευθύνων σύμβουλος της U.S. Bank.
Συνέχεια στο sell-off
H Barclays σημειώνει ότι το sell-off που σημειώθηκε την Παρασκευή στα assets υψηλού ρίσκου θα συνεχιστεί για ένα διάστημα, καθώς υπάρχουν μεγάλα τμήματα της αγοράς που είτε δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένα είτε δεν είχαν τη δυνατότητα να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο.
Η βρετανική τράπεζα συστήνει τοποθετήσεις σε μετοχές "ποιότητας" έναντι των μετοχών "αξίας" και δίνει σύσταση "Underweight" στις αναδυόμενες αγορές και στα εμπορεύματα. Παράλληλα, δίνει σύσταση "long" στα ομόλογα των τεσσάρων ισχυρών οικονομιών και κυρίως τα treasuries, προτείνει "short" θέσεις στα ομόλογα της ευρωπεριφέρειας και "long" θέσεις στο γεν και το δολάριο έναντι όλων των ευρωπαϊκών νομισμάτων.
Ακόμα και με τη στήριξη της πολιτικής των κεντρικών τραπεζών, η Goldman Sachs εκτιμά και αυτή ότι οι μετοχές θα συνεχίσουν το sell-off. Όπως επισημαίνει, αν και είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί με ακρίβεια, ωστόσο η περαιτέρω αύξηση στον δείκτη των κερδών ανά μετοχή (EPS) θα οδηγήσει όλες τις κύριες χρηματιστηριακές αγορές σε πτώση, με τον πανευρωπαϊκό δείκτη STOXX Europe 600 να υποχωρεί στις 280 μονάδες και τον STOXX 50 στις 2.400 μονάδες, μια πτώση της τάξης του 20% συνολικά. Η χρονική στιγμή αυτής της προσαρμογής είναι επίσης αβέβαιη, αλλά θα γίνει άμεσα, σύμφωνα με την Goldman, και μέσα στις επόμενες συνεδριάσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα πιθανό λόγω του ράλι που είχαν σημειώσει οι αγορές έως την Πέμπτη, καθώς οι επενδυτές είχαν αποτιμήσει τo Bremain.
Πτώση 15%-20%
Από την πλευρά της, η Morgan Stanley εκτιμά ότι η πτώση στις ευρωπαϊκές μετοχές συνολικά (από τα επίπεδα της Πέμπτης) θα αγγίξει το 15%-20%, ενώ βλέπει ότι η πτώση του βρετανικού FTSE 100 θα φτάσει έως τις 5.000-5.300 μονάδες. Όπως επισημαίνει, οι μετοχές του χρηματοπιστωτικού κλάδου και των καταναλωτικών αγαθών θα ηγηθούν της πτώσης της αγοράς, ενώ ο κλάδος της υγείας θα υπεραποδώσει.
Αντίστοιχα, για την ABN Amro, η σύσφιξη των οικονομικών συνθηκών και η αυξημένη αβεβαιότητα θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω τoυ αδύναμου σημείου εκκίνησης για την παγκόσμια οικονομία, των προβλημάτων στις αναδυόμενες αγορές και της έλλειψης εύκολων επιλογών για τις κεντρικές τράπεζες να παρέχουν περαιτέρω στήριξη.
Το αν το ξεπούλημα των αγορών θα διατηρηθεί ή όχι εξαρτάται εν μέρει από το αν αυτό δικαιολογείται από τα θεμελιώδη, όπως σημειώνει η ABN Amro. Οι άμεσες επιπτώσεις του Brexit θα είναι σοβαρές, αλλά θα βαρύνουν κυρίως το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο δεν είναι αρκετά μεγάλο για να αποσταθεροποιήσει την παγκόσμια ανάπτυξη και τις αγορές.
Η στερλίνα
Σύμφωνα με την ABN, η στερλίνα είναι πιθανό να συνεχίσει στον δρόμο της κατάρρευσης, και αυτό, σε συνδυασμό με τις μεγάλες διακυμάνσεις στα βασικά νομίσματα, αναμένεται να αποσταθεροποιήσει τις αγορές διεθνώς. Επιπλέον, η συνέχεια της διόρθωσης των αγορών φαίνεται πιο δικαιολογημένη από τη σκοπιά των έμμεσων επιπτώσεων στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Η Pictet επισημαίνει ότι οι αγορές δεν είχαν σε καμία περίπτωση αποτιμήσει πλήρως το Brexit. Όπως προσθέτει, δεδομένης της ανάκαμψης που σημείωσαν τα χρηματιστήρια τις ημέρες πριν από το δημοψήφισμα, η μεταβλητότητα δείχνει ότι θα εκτοξευθεί, παρά τις παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών, και τα risk assets θα συνεχίσουν να δέχονται πίεση και τις επόμενες ήμερες.
Όπως τονίζει, όταν περάσει το πρώτο σοκ, τα risk assets θα σταθεροποιηθούν, ενώ οι αγορές θα έχουν μια καλύτερη εικόνα της μορφής που θα πάρει το Brexit. Ωστόσο, όπως προειδοποιεί, αυτή η σταθεροποίηση μπορεί να αποδειχθεί προσωρινή και να σημειωθούν νέες πιέσεις στις αγορές.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της, θα σημειωθεί βραχυπρόθεσμη πτώση του 12%-15% στις βρετανικές μετοχές, ενώ ο δείκτης της Ευρωζώνης Euro Stoxx 50 θα χάσει 7%-10% σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αντίθετα, οι αμερικανικές μετοχές δεν θα επηρεαστούν σημαντικά από το Brexit, ενώ τα "ασφαλή καταφύγια" θα ενισχυθούν, συμπεριλαμβανομένου του ελβετικού φράγκου, του δολαρίου, του γεν, του χρυσού και των κρατικών ομολόγων του πυρήνα.
"Καμπανάκι" για τις τράπεζες
Όπως σημειώνει η Goldman Sachs, μέσα στο αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται να πέσουν ακόμα χαμηλότερα οι αποδόσεις των ομολόγων του πυρήνα της ζώνης του ευρώ και να εκτοξευθούν τα spreads της περιφέρειάς της. Μέσω αυτής της μετατόπισης θα γίνει αισθητός ο μεγαλύτερος αντίκτυπος στις ευρωπαϊκές μετοχές, παρά μέσω της έκθεσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως εκτιμά η αμερικανική τράπεζα.
Οι μετοχές των τραπεζών αλλά και οι ίδιες οι τράπεζες είναι οι πιο εκτεθειμένες, καθώς οι χαμηλές αποδόσεις των ομολόγων σημαίνουν όχι μόνο ότι η ανάπτυξη και ο πληθωρισμός είναι χαμηλά, αλλά και ότι η ικανότητα των τραπεζών να βγάλουν κέρδη από τα δάνεια που έχουν χορηγήσει ή από τις καταθέσεις περιορίζεται επικίνδυνα.
Επιπλέον, θα υπάρξει μια αύξηση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων σε όλη την Ευρώπη, την οποία η ΕΚΤ θα προσπαθήσει να καταπολεμήσει με το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων. Και πάλι αυτό θα ήταν αρνητικό για τις τράπεζες της περιφέρειας, ανεξάρτητα από την έκθεσή τους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μπορεί η ΕΚΤ και η Τράπεζα της Αγγλίας να προχωρήσουν στην παροχή ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, ωστόσο, σύμφωνα με την Goldman, δεν θα είναι επαρκής για να αποτρέψει τις συστημικές ελλείψεις και να καταπολεμήσει τα βαθύτερα προβλήματα έλλειψης κερδοφορίας των τραπεζών, καθώς και τις ανησυχίες για τον πιστωτικό κύκλο.
Εν τω μεταξύ, οι μετοχές του κλάδου των βασικών καταναλωτικών αγαθών και οι σταθερές μετοχές ανάπτυξης πιθανότατα θα επωφεληθούν από ένα ακόμα υψηλότερο premium σε σχέση με την αγορά, δεδομένης της ελκυστικότητάς τους σε σχέση με τα ομόλογα και τους πιο κυκλικούς κλάδους.
Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί.
