Το "γιατί" της πτώσης στις αγορές

του Γ. Αγγέλη

Το ενεργό ναρκοπέδιο που συνθέτουν οι αλλαγές στην νομισματική πολιτική των ΗΠΑ και η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας, οι αγορές δεν το έχουν διασχίσει ποτέ στο παρελθόν. 

Προσεισμός ή απλώς ενα επεισόδιο προσαρμογής; Το ερώτημα δεν έχει πρακτικά ακόμα απαντηθεί μετά την βίαιη πτώση των αγορών την Δευτέρα στις μεγάλες αγορές με αφορμή το κλείσιμο του χρηματιστηρίου στην Σαγκάη. 

Ορισμένοι αναλυτές όμως αρχίζουν να ξεχωρίζουν από την "λίστα” των αφορμών για την κατάρρευση της αγοράς (CSI300 index), τους παράγοντες που στον συνδυασμό τους κάνουν την ατμόσφαιρα το 2016 να παραμένει τεταμένη και έτοιμη να "υπεραντιδράσει”, σε κάθε αναπάντεχο γεγονός, όπως αυτό της πτώσης των αγορών στην Κίνα. 

Και στρέφουν την προσοχή τους στο "περιβάλλον” που δημιουργεί πλέον η αλλαγή της νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ με την πρόσφατη αναστροφή στην τάση διαμόρφωσης των επιτοκίων του δολαρίου. 

Είναι αλήθεια ότι η απόφαση της κεντρικής τράπεζας της Κίνας να μην ανανεώσει την γραμμή χρηματοδότησης στην China Development Bank στάθηκε η άμεση αφορμή για την εκρηκτική αντίδραση των αγορών που υποχρέωσε τις εποπτικές αρχές της Κίνας να κλείσουν για μία ημέρα την αγορά και ταυτόχρονα να "ρίξουν” στην αγορά περί τα 20 δισ. δολ. για να αναχαιτίσουν τις συνέπειες. 

Οι κινεζικές αρχές υποχρεώθηκαν επίσης για τους ίδιους λόγους να ανακοινώσουν οτι είναι πολύ πιθανό να παρατείνουν τους περιορισμούς που ισχύουν στην "αποεπένδυση” των θεσμικών κρατικών φορέων από το χρηματιστήριο.

Όμως ο βασικός λόγος που οι ρευστοποιήσεις στις αγορές της Κίνας πήραν τόσο βίαιο χαρακτήρα με το άνοιγμα του νέου χρόνου δεν ξεκινούν ούτε τελειώνουν στην χρηματοδότηση της China Development Bank. 

Έχουν να κάνουν με το συνολικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί για τους επόμενους μήνες και αφορά την συμπεριφορά των κεφαλαιαγορών μεταξύ κέντρου και περιφέρειας μετά την δεδομένη πλέον απόφαση της Fed να αυξήσει σταδιακά το κόστος του (δολαριακού) χρήματος. 

Κάποιες εκτιμήσεις "βλέπουν” τις αντιδράσεις, όπως αυτές των αρχών της εβδομάδας ή ακόμα και εκείνες του καλοκαιριού – πάλι με αφορμή γεγονότα στην Κίνα – ως προειδοποιητικούς σπασμούς προσαρμογής των αγορών στο νέο περιβάλλον που αναμφίβολα επηρεάζεται (αν δεν καθορίζεται) από τις αποφάσεις της Fed. 

Ορισμένοι περισσότερο ανήσυχοι – κυρίως στις αγορές της Ασίας – θεωρούν τον συνδυασμό της αύξησης των επιτοκίων από την Fed με την αναμφίβολη πλέον επιβράδυνση της οικονομίας στην Κίνα, ως "ενα ναρκοθετημένο πεδίο το οποίο πρέπει να διασχίσουν οι αγορές το 2016”, χωρίς την βεβαιότητα ενός συστήματος ασφάλειας από τις κεντρικές τράπεζες. 

Εξ ού και η βιαιότητα των αντιδράσεων και οι απότομες αλλαγές στην κατεύθυνση των κεφαλαιακών ροών στις διεθνείς αγορές. 

Ακόμα περισσότερο η αβεβαιότητα στις συμπεριφορές αυτές αποτυπώνεται και στην ταχύτητα με την οποία οι συνέπειες "μεταφέρονται” όχι μόνο ανάμεσα στις χρηματιστηριακές αγορές κέντρου και περιφέρειας αλλά και μεταξύ διαφορετικών αγορών όπως του συναλλάγματος και της αγοράς ομολόγων...

Η απόφαση της κεντρικής τράπεζας της Κίνας να "ξοδέψει” μέσα σε 24 ώρες περί τα 20 δισ. δολ. για να αναχαιτίσει τις συνέπειες αναγνωρίζεται ως ένδειξη της αποφασιστικότητάς της να κρατήσει τον έλεγχο της κατάστασης, δεδομένου οτι πρόκειται για την μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη μετά από εκείνη των ΗΠΑ. Αλλά αυτό ίσως δεν είναι το σημαντικότερο. 

Το σημαντικότερο είναι οτι η οικονομία της Κίνας με όλες τις αντιφάσεις της "κάθεται” πάνω σε ενα διπλό βουνό χρέους, το δικό της αλλά και εκείνο των ΗΠΑ στο οποίο βρίσκεται επενδεδυμένο το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγματικών διαθεσίμων της. 

Που σημαίνει ότι οι συνέπειες από την "μεγάλη έξοδο” κεφαλαίων από την περιφέρεια αυτή την φορά – όχι όπως το 1981/1982 – δεν μπορεί να μή μεταφέρει μαζί της στα μητροπολιτικά κέντρα τις... ζημιές. 

Και αυτό το ναρκοπέδιο οι αγορές κεφαλαίου δεν το έχουν διασχίσει άλλη φορά στο παρελθόν. 

Κανείς δεν υποτιμά βέβαια το γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες μετά το 2008 έχουν γίνει ασφαλώς "σοφότερες” και περισσότερο "έμπειρες”. 

Αλλά προς το παρόν κανείς δεν μπορεί να αξιολογήσει τους κινδύνους από την αυτονόμηση των αγορών κεφαλαίου που έχουν "τραφεί” στο μεταξύ με έξι τουλάχιστον προγράμματα "ποσοτικής χαλάρωσης” από την πτώση της Lehman Brothers, τρία από τις ΗΠΑ, δύο από την Ιαπωνία και ένα σε εξέλιξη από την Ευρωζώνη.