Οι ευκαιρίες και τα ρίσκα της υποβάθμισης του Χ.Α.

Του Βασίλη Γεώργα

Καταλυτικής σημασίας είναι η απόφαση του οίκου FTSE να υποβαθμίσει το ελληνικό χρηματιστήριο από αναπτυγμένη αγορά σε "προηγμένη αναπτυσσόμενη αγορά", τη μοναδική σήμερα σε όλη ζώνη του ευρώ.

Εκ πρώτης όψεως αποτελεί μια αναμφισβήτητα δυσμενή εξέλιξη η οποία έρχεται με μεγάλη χρονοκαθυστέρηση να αντικατοπτρίσει την πραγματική κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική οικονομία και κεφαλαιαγορά μετά τη χρεοκοπία του 2010 και την είσοδο στη μνημονιακή εποχή. Μια χώρα εκτός αγορών εδώ και σχεδόν πέντε χρόνια, με χρεοκοπημένο τραπεζικό κλάδο, με ποσοστό χρέους στο 200% του ΑΕΠ, με μια οικονομία σε ύφεση διαρκείας και πλέον υπό καθεστώς capital controls ήταν παράδοξο να βρίσκεται για σχεδόν μια δεκαετία υπό καθεστώς παρακολούθησης (watchlist) προς υποβάθμιση αλλά να παραμένει στα χαρτιά "αναπτυγμένη" από τον οίκο FTSΕ. Και αυτό ενώ ήδη ο MSCI και άλλοι οίκοι αξιολόγησης είχαν προσαρμόσει εδώ και δύο χρόνια τις αξιολογήσεις τους στην πραγματικότητα υποβαθμίζοντας ο ένας μετά τον άλλο τη χρηματιστηριακή αγορά με αποτέλεσμα μέχρι σήμερα να υπάρχει ένα παράλληλο καθεστώς όπου η Ελλάδα ήταν παράλληλα και "αναπτυγμένη" αγορά σύμφωνα με τον FTSE, αλλά και αναδυόμενη σύμφωνα με τον MSCI.

Όμως για πολλούς χρηματιστηριακούς παράγοντες που επιχειρούν να δουν πίσω από τις εντυπώσεις και να εξετάσουν την ουσία, η υποβάθμιση του Χ.Α και από τον οίκο FTSE έπειτα από 14 χρόνια, μπορεί να έχει πολύ σύντομα θετική έκβαση για την αγορά, καθώς δημιουργεί νέα δεδομένα.

Με ορίζοντα τον Μάρτιο του 2016 (τότε επίσημα το ΧΑ θα υποβαθμιστεί), διαμορφώνεται ένα νέο περιβάλλον δραστηριοποίησης ξένων επενδυτικών κεφαλαίων στο Χ.Α, όπου τον πρώτο λόγο σταδιακά, και μετά τις αναδιαρθρώσεις που πρόκειται να γίνουν σε χαρτοφυλάκια με υφιστάμενες θέσεις στο Χ.Α, το μείγμα των funds θα είναι πλέον αρκετά διαφορετικό από το σημερινό.

Το επιχείρημα που επικαλούνται στελέχη της κεφαλαιαγοράς είναι πως τα επενδυτικά κεφάλαια που δραστηριοποιούνται στις αναδυόμενες αγορές, είναι πιο "δραστήρια", έχουν διευρυμένα κριτήρια επιλογής και εξετάζουν μετοχές με χαμηλότερες αποτιμήσεις πιο κοντά στα δεδομένα της ελληνικής κεφαλαιαγοράς όπου η πλειονότητα των blue chips αποτιμάται σήμερα κάτω από το 1-1,5 δις. ευρώ και δεκάδες υγιείς και κερδοφόρες επιχειρήσεις έχουν κεφαλαιοποίηση μεταξύ 50-200 εκατ. ευρώ χωρίς να ασχολείται κανείς μαζί τους.

Αυτό σημαίνει ότι στην πράξη ανοίγει πλέον ένα παράθυρο ευκαιρίας για σημαντικές εισροές κεφαλαίων σε πολύ μεγαλύτερη γκάμα εισηγμένων εταιρειών σε σχέση με σήμερα, όπου λόγω αυστηρότερων κριτηρίων το ενδιαφέρον ξένων χαρτοφυλακίων εστιάζεται σε πέντε-δέκα μετοχές υψηλής κεφαλαιοποίησης και εμπορευσιμότητας όπως είναι η Coca Cola (ήδη εισηγμένη στο Λονδίνο), ο ΟΤΕ, ο ΟΠΑΠ, η ΔΕΗ, η Folli Follie, οι τράπεζες κ.ά.

Αυτή είναι η μια πλευρά του νομίσματος. Η άλλη έχει να κάνει με τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις που θα προκληθούν εφόσον πράγματι υπάρξουν ευρείες αναδιαρθρώσεις θέσεων σε δεικτοβαρείς μετοχές από επενδυτές που θα αποεπενδύσουν από το Χ.Α.

Το "πλεονέκτημα" είναι πως στην πλειονότητά τους τα ξένα funds τα οποία τοποθετούνται σε αναπτυγμένες αγορές δεν έχουν εκτεταμένη παρουσία στο Χ.Α καθώς το μεγαλύτερο μέρος τους αποχώρησε σταδιακά μετά το 2007-2008 ενώ η υποβάθμιση της αγοράς σε αναδυόμενη από τον MSCI από το 2013, είχε ως αποτέλεσμα πολλά funds παθητικής διαχείρισης να αποεπενδύσουν σταδιακά. Αυτή καθ αυτή η υποβάθμιση, επίσης, δεν σημαίνει απαραιτήτως πως θα έχει αρνητική επίπτωση στις τιμές των μετοχών. Μετά την υποβάθμιση της ελληνικής αγοράς από τον MSCI το 2013, το Χ.Α συνέχισε να ανεβαίνει και σημείωσε κέρδη σχεδόν 50% μέχρι τον Μάρτιο του 2014, οπότε κορύφωσε στις 1.379 μονάδες.

Στο Χρηματιστήριο της Αθήνας η παρουσία ξένων χαρτοφυλακίων είναι ακόμη και σήμερα αρκετά έντονη καθώς πέραν του ότι διενεργούν πάνω από το 60% του καθημερινού τζίρου, ελέγχουν το 53% της κεφαλαιοποίησης των ελληνικών μετοχών ή μετοχές αξίας άνω των 20 δισ. ευρώ. Δεδομένου ότι τα funds ενεργητικής διαχείρισης δεν ακολουθούν υποχρεωτικά τους δείκτες των οίκων αξιολόγογησης, αλλά είναι περισσότεροι κυνηγοί ευκαιριών, είναι σημαντικό να πιστέψουν πως στην Ελλάδα υπάρχουν πλέον τέτοιες ευκαιρίες μετά την υπογραφή της νέας συμφωνίας χρηματοδότησης και τις επικείμενες εκλογές.

Το πλεονέκτημα του Χ.Α ως "προηγμένη αναπτυσσόμενη αγορά", είναι πως θα είναι η μοναδική αγορά χώρας της ευρωζώνης που θα βρίσκεται σε τέτοιο καθεστώς αξιολόγησης. Στην ευρωπαϊκή Ένωση άλλες τρεις χώρες, η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Πολωνία κατατάσσονται από τον FTSΕ στις advanced emerging markets οι οποίες δεν συμμετέχουν στο κοινό νόμισμα, ενώ παγκοσμίως συμπεριλαμβάνονται επίσης η Τουρκία, η Ρωσία, η Βραζιλία, το Μεξικό, η Μαλαισία, η Νότιος Αφρική, η Ταϊβάν και η Ταϊλάνδη, οικονομίες πολύ μεγαλύτερες της ελληνικής αλλά με πιο έντονα χαρακτηριστικά αναδυόμενων αγορών, με τις οποίες πλέον θα συγκρίνεται το Χ.Α.