Γιατί η Τρίτη είναι μια ξεχωριστή μέρα για τις αγορές

Του Βασίλη Γεώργα 

"D-Day" για τις αγορές κεφαλαίου από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ μέχρι την Ασία θεωρείται η σημερινή. Αν πρόκειται να πάει κάτι στραβά με την Ελλάδα ώστε να ανησυχήσει κανείς ότι μπορεί να προκληθεί το φαινόμενο της πεταλούδας με μια ελληνική χρεοκοπία, η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη ξεκινήσει και θα κορυφωθεί απόψε τα μεσάνυχτα όταν λήγει τυπικά η ισχύς του ευρωπαϊκού προγράμματος διάσωσης και η προθεσμία αποπληρωμής των δόσεων 1,6 δισ. ευρώ προς το ΔΝΤ. Στην πραγματικότητα κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τι εξελίξεις θα πυροδοτήσει η 30η Ιουνίου τόσο στο εσωτερικό όσο και στη διεθνή οικονομία. Υπάρχουν όμως δύο δεδομένα που δεν περνούν απαρατήρητα από τις αγορές: Η Ελλάδα δεν κατάφερε να διασφαλίσει μέχρι αυτή την ώρα παράταση για το πρόγραμμα και συνεπώς από σήμερα θα βρεθεί "ξεκρέμαστη", χωρίς θεωρητικά την δυνατότητα να λάβει οποιαδήποτε οικονομική βοήθεια στο πλαίσιο όσων είχαν συμφωνηθεί, και για να διασφαλίσει οποιαδήποτε μελλοντική χρηματοδότηση –ακόμη και μετά από ένα "Ναι" στο δημοψήφισμα, θα πρέπει όπως πιθανολογεί η Royal Bank of Canada, να υπογράψει μια νέα συμφωνία από "λευκό χαρτί". Δεύτερον, η αδυναμία -σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις- αποπληρωμής του ΔΝΤ, θα σηκώσει τις κουρτίνες για να παιχτεί το μεγάλο θρίλερ του αν τελικά αυτή η επιλογή θα οδηγήσει γρήγορα σε χρεοκοπία ή σε κάποιο άλλο ενδιάμεσο καθεστώς (π.χ "καθυστέρηση" τεσσάρων εβδομάδων) την Ελλάδα από το ΔΝΤ, ενώ άγνωστη είναι η στάση που θα τηρήσει η ΕΚΤ σε ότι αφορά την παροχή έκτακτης ρευστότητας στις τράπεζες. 

Την προτελευταία ημέρα του Ιουνίου χθες, οι "φουσκωμένες" από τις απεριόριστες ποσότητες χρήματος της ποσοτικής χαλάρωσης, αγορές από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ μέχρι την Ασία, ένιωσαν ίσως για πρώτη φορά μετά από χρόνια στο πετσί τους το "κεντρί" της ελληνικής κρίσης να τις τρυπά πάλι δυνατά. Επενδυτές από όλο τον κόσμο συνειδητοποίησαν πως το ελληνικό πρόβλημα των 300 δισ. ευρώ χρέους, ίσως πράγματι να μην αφορά μόνο το "2% της ευρωζώνης", αλλά την σταθερότητα ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος. 

Το γεγονός ότι τα Χρηματιστήρια της Ιταλίας και της Πορτογαλίας υποχώρησαν χθες πάνω από 5% και η Ισπανία ακολούθησε με 4,56% την ίδια ώρα που τα yields των ομολόγων τους εκτοξεύονταν με διψήφια ποσοστά ανόδου αλλά σε επίπεδα που είναι ιδιαίτερα χαμηλά σε σχέση με το παρελθόν, αποτέλεσε μια ισχυρή ένδειξη πως μια ελληνική χρεοκοπία θα μπορούσε να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας για το Νότο. Η εξίσου αρνητική πορεία των πολύ ισχυρότερων αγορών της Γερμανίας και της Γαλλίας που υπέστησαν απώλειες άνω του 3,5% καθώς και η βουτιά των αμερικάνικων δεικτών, επέτειναν τον προβληματισμό και επανέφεραν το ερώτημα αν πράγματι οι οικονομίες είναι σήμερα καλύτερα προετοιμασμένες για να "προστατεύσουν" τους επενδυτές, ακόμη και αν χρειαστεί οι κεντρικές τράπεζες να δαπανήσουν τρισεκατομμύρια για να περιορίσουν τις επιπτώσεις πριν αναζωπυρωθεί η κρίση. Τα επίπεδα ανησυχίας στις αγορές έχουν χτυπήσει κόκκινο, και είναι ίσως ενδεικτική η εικόνα που παρουσιάζει ο δείκτης "φόβου" VIX στο αμερικάνικο χρηματιστήριο που σημείωσε χθες άνοδο 37%, την 8η υψηλότερη τα τελευταία 25 χρόνια (1990). Μόνο το ευρώ έδειξε να μην καταλαβαίνει τίποτα και σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις, διαπραγματεύονταν μέσα στην ημέρα σε υψηλότερα επίπεδα, ωστόσο η εξέλιξη αυτή αποδόθηκε στις μαζικές παρεμβάσεις από κεντρικές τράπεζες όπως της Ελβετίας η οποία επιχείρησε να ανακόψει την άνοδο του φράγκου.
 
Το δημοψήφισμα των αγορών για την Ελλάδα δεν θα κριθεί όμως σε μια μέρα και σίγουρα αυτή δεν θα είναι μόνο η χθεσινή την οποία κάποιοι έσπευσαν πιθανόν αρκετά πρώιμα να χαρακτηρίσουν "Μαύρη Δευτέρα". 

Αντίθετα, αρκετοί διεθνείς αναλυτές έλεγαν πως μια τέτοια αρνητική αντίδραση είναι απόλυτα φυσιολογική για το μέγεθος της αβεβαιότητας που υπάρχει, αλλά θεωρούν πως είναι νωρίς για να βγάλει κανείς συμπεράσματα. Δεν ήταν λίγοι μάλιστα, όπως ο επικεφαλής στρατηγικής ανάλυσης της Morgan Stanley στις ΗΠΑ, Adam Parker, όσοι έσπευσαν να εκτιμήσουν πως η διόρθωση στα χρηματιστήρια και τα ομόλογα αποτελεί αγοραστική ευκαιρία προβλέποντας ότι οι όποιες συνέπειες από την Ελλάδα θα απορροφηθούν γρήγορα. Ο  ενώ μια ανάλογη άποψη διατύπωσε η τράπεζα της Ρωσίας υποστηρίζοντας πως οι επιπτώσεις από την Ελλάδα έχουν ήδη αποτυπωθεί στις αποτιμήσεις των αγορών. 
   
Εκεί που σίγουρα θα μιλούσαμε για "Μαύρη Εβδομάδα" θα ήταν όμως -αν άνοιγε- το ελληνικό Χρηματιστήριο. Οι απώλειες κατά 23% για το ADR της Εθνικής Τράπεζας στη Νέα Υόρκη και η κατάρρευση (-20%) με τζίρο άνω των 60 εκατ. δολαρίων, του διαπραγματεύσιμου αμοιβαίου κεφαλαίου GREK των 20 μετοχών μεγάλης κεφαλαιοποίησης του ΧΑ, δείχνει ότι χθες "απεφεύχθη" στην Ελλάδα μια από τις μεγαλύτερες ημερήσιες πτώσεις στην Ιστορία. Το πιθανότερο είναι ότι οι ελληνικές τραπεζικές μετοχές θα είχαν σήμερα καταρρεύσει στο ταμπλό με βαρύτατα ποσοστά απωλειών, ο Γενικός Δείκτης θα προσέγγιζε τις 600 μονάδες και ο FTSE Large Cap 25 τις 190 μονάδες. Οι υποβαθμίσεις από την S&P στο "CCC-" για την οικονομία, των συστημικών τραπεζών σε "καθεστώς περιορισμένης χρεοκοπίας - restricted default" από την FITCH και η νέα προειδοποίηση υποβάθμισης του ελληνικού Χρηματιστηρίου από την MSCI, έχουν ήδη στρώσει το έδαφος για ιδιαίτερα αρνητικές εξελίξεις στην αγορά της Αθήνας, όταν καταστεί εφικτό να ξαναλειτουργήσει. 

Ο δείκτης "φόβου" VIX στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης