Του Χρήστου Χωμενίδη
Με τη χαρακτηριστική -όχι ιδιαιτέρως εύηχη- φωνή του, με την κάθε άλλο παρά ηγετική θωριά και κινησιολογία, ο Κώστας Σημίτης έβγαζε τον κεντρικό προεκλογικό του λόγο. Ενώ η λαοθάλασσα παραληρούσε –τους έφερναν τότε με εκατοντάδες πούλμαν κι από την Καλαμάτα κι από τη Λάρισα ακόμα, για να γεμίσουν τους δρόμους από το Σύνταγμα έως την Ομόνοια, μέχρι τις στήλες του Ολυμπίου Διός, να δείξει ο θρυλικός σκηνοθέτης των συγκεντρώσεων Τάσος Μπιρσίμ "μέγα πλήθος, μέγα πάθος"–, ενώ ανέμιζαν πράσινα φλάμπουρα, βάραγαν τύμπανα, έσκαγαν καπνογόνα, "απόψε πεθαίνει η Δεξιά!" και τα παρόμοια, ο Κώστας Σημίτης επαναλάμβανε κάθε τόσο το προσωπικό του "εν τούτω νίκα". "Έχω σχέδιο!" έλεγε. "Έχω σχέδιο για τον τόπο."
Μου έκανε, στα εφηβικά τριάντα μου, μεγάλη εντύπωση. Ένας άνθρωπος κάθε άλλο παρά χαρισματικός, ένας τύπος που δεν διέθετε ούτε υποδυόταν κανενός είδους λαϊκότητα, ένας καθηγητής, εκλεπτυσμένος στα γούστα του και στις συνήθειές του, που έβλεπε Λάρς Φον Τριέρ στον κινηματογράφο "Έμπασυ" στο Κολωνάκι, που διάβαζε Τόμας Μαν, τους "Στοχασμούς ενός Απολίτικου"… Να έχει περάσει δια πυρός και σιδήρου στην πολιτική, να τον έχει επανειλημμένα διαγράψει/παραμερίσει/προσβάλει ο Ανδρέας Παναδρέου, να έχει σιωπήσει, να έχει ελιχθεί, να έχει συνωμοτήσει ακόμα-ακόμα, αρπάζοντας και την πιο αδιόρατη ευκαιρία… Να τον στραβοκοιτάζουν επί χρόνια σαν τη μύγα μες στο γάλα στο ΠΑΣΟΚ εκείνοι που τα έσπαγαν στο "Περιβόλι του Ουρανού", που ξεκαρδίζονταν με τα χωρατά του Χάρρυ Κλυνν και είχαν για ευαγγέλιο τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη... Να τον αποκαλεί η Μαλβίνα Κάραλη "Τάπερμαν" και το πανελλήνιο–μαζί και οι ψηφοφόροι του– να κλαίει από τα γέλια... Ποιος θα τα άντεχε όλα αυτά; Μονάχα κάποιος που θα είχε σχέδιο. Σχέδιο το οποίο να τον υπερβαίνει ως ατομική οντότητα. Και να τον κάνει συνομιλητή της Ιστορίας.
Δεν με ενδιαφέρει τώρα ο απολογισμός της οκταετίας 1996-2004. Δεν θα βάλω στο ζύγι τα Ίμια και τη φούσκα του χρηματιστηρίου από τη μια κι από την άλλη την ΟΝΕ, τα μεγάλα έργα και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σε άλλο πράγμα θέλω να σταθώ. Στο ότι ακόμα και στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας, του "φάγωμεν, πίωμεν, αύριο γαρ αποθνήσκωμεν", όποιος έχει σχέδιο και το υπηρετεί αγόγγυστα, τού δίνεται αργά ή γρήγορα η ευκαιρία να το εφαρμόσει. Αρκεί να μην τον ενδιαφέρει αποκλειστικά η προσωπική του δόξα ή πλουτισμός. Αρκεί να βλέπει αρκετά πέρα απ’τη μύτη του.
Εάν με ρωτάτε για τον εαυτό μου, αγαπώ τον λαγό και όχι τη χελώνα τού αισώπειου μύθου. Ενώ η χελώνα έσουρνε, στοχοπροσηλωμένη, το καβούκι της μέχρι το τέρμα, ο λαγός απολάμβανε τα δώρα της κάθε στιγμής. Άραξε στην ταβέρνα, μέθυσε, ήπιε και μερικά τσιγάρα, φλέρταρε τις λαγουδίνες, κατέληξε στο κρεββάτι με την πιο τσαπερδόνα –έχασε τον αγώνα και λοιπόν; κέρδισε τη ζωή του!
Διάγω πιθανόν ως νοικοκύρης, με συγκινεί ωστόσο ο μποέμικος, ο παράφορος βίος. Αλληθωρίζω προς τα κάθε λογής ξινά, ρέπω προς έναν άκακο τυχοδιωκτισμό, που δεν θα φέρει αίμα –ούτε καν πολλά δάκρυα... Με ενθουσιάζει να φροντίζω τους ανθρώπους μου, απεχθάνομαι όμως τις πρακτικές ευθύνες –είναι ένας βασικός λόγος που δεν έχω αυτοκίνητο. Εκείνο που ονειρεύομαι είναι να απελευθερωθώ κάποια μέρα κι από τα βάρη του σπιτιού, να εγκατασταθώ μονίμως σε κάποιο ξενοδοχείο. Προφανώς, δεν θα διεκδίκουσα ούτε για πλάκα τη διαχείριση όχι των δημόσιων ζητημάτων, καν της πολυκατοικίας όπου κατοικώ.
Σε ένα μονάχα στάδιο διαθέτω αυτοπειθαρχία, προσήλωση. Σχέδιο. Στο γράψιμο. Στην πάλη με τις λέξεις, με τις φράσεις, στο να παίρνω από το κελάρι της μνήμης υλικό, να το μαγειρεύω στη μυθοπλαστική μου χύτρα και να σερβίρω ιστορίες. Γράφοντας γίνομαι μυρμήγκι και χελώνα και –στις πιο ευτυχείς στιγμές μου– μέλισσα.
Κι εσείς έχετε –πάω στοίχημα– έναν κήπο, φανερό ή μυστικό, που τον καλλιεργείτε δίνοντας τον καλύτερο εαυτό σας, χωρίς να προσβλέπετε στην άμεση αναγνώριση, στο γρήγορο, θεαματικό αποτέλεσμα. Που τον κλαδεύετε και τον λιπαίνετε και τον ποτίζετε με τον ιδρώτα σας. Απεχθανόμενοι τα σχόλια των τρίτων, ακόμα και τα επιπόλαια "μπράβο!" τους. Ξέρετε εσείς πότε αξίζει η δουλειά σας τον έπαινο και πότε την επίπληξη.
Όποιοι από εμάς έχουν σχέδιο, το αναγνωρίζουν στους γύρω τους. Και σε όσους πρωταγωνιστούν στα δημόσια πράγματα. Το εκτιμούν. Και το/τους εμπιστεύονται.
Προχωρώντας στην ηλικία μαθαίνεις να ξεχωρίζεις τον αυθεντικό οραματισμό του Ελευθερίου Βενιζέλου από τον τζούφιο στόμφο του κάθε δημαγωγού. Το πνεύμα θυσίας που χαρακτήριζε τον Καποδίστρια από τη ναρκισσιστική ή πολιτικάντικη αυτοθυματοποίηση. Την ψυχρή μεθοδικότητα του Κωνσταντίνου Καραμανλή από την ψυχική τσιγκουνιά. Ακόμα και ο αντιηρωισμός του Κώστα Σημίτη σε συγκινεί, ασχέτως άμα κρίνεις ότι πέτυχε ή απέτυχε.
Μεγαλώνοντας αποκαλύπτεσαι εμπρός στους ανθρώπους που εργάζονται σοβαρά, μεθοδικά. Που αναδιπλώνονται όταν είναι απαραίτητο. Που φτάνουν τελικά στον στόχο τους, έστω κι από το πιο κακοτράχαλο μονοπάτι.
Και ας γουστάρεις τον λαγό για παρέα στις τσάρκες, στα γλέντια σου, στη χελώνα δίνεις τα κλειδιά. Την ψήφο. Και τον έπαινό σου.
* Ο Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας
