Σήμερα τι κυοφορείται;

Του Χρήστου Χωμενίδη

"Ορίστε, δείτε τους! Πενθούν; Τους πνίγει η αγανάκτηση; Σαν γύφτικα σκερπάνια καμαρώνουν, σαν να τους γαργαλάνε ξεκαρδίζονται!" Η φωτογραφία αναπαράχθηκε χιλιάδες φορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έδειχνε μια παρέα ηθοποιών και τραγουδιστών που είχαν κατεβεί στο Σύνταγμα, στο συλλαλητήριο για τα Τέμπη. Πόζαραν πράγματι γελαστοί, λες και βρίσκονταν σε θεατρική πρεμιέρα. Οι κήνσορες του διαδικτύου εξεμάνησαν, αναθεμάτισαν την "τόση υποκρισία". "Γελοία υποκείμενα…" συμπέραναν. "Τα μεταχειρίζεται η αντιπολίτευση για να δημιουργεί εντυπώσεις!"

Όσοι λένε τέτοια δεν έχουν πάει ποτέ τους σε διαδήλωση. Ο δρόμος, ο κόσμος, ο κόσμος στον δρόμο τούς είναι άγνωστος και αντιπαθής. Ιδανικό τους; Οι πολίτες να μετακινούνται ευτάκτως από το σπίτι στην εργασία. Να καταναλώνουν όσο τους επιτρέπει η αγοραστική τους δύναμη. Να σφίγγουν το ζωνάρι, να  αποταμιεύουν εκ του υστερήματος. Να διασκεδάζουν μετρημένα, χωρίς χρήση καπνού, μακάρι ούτε και αλκοόλ. Να εκπληρώνουν αμέμπτως τις στρατιωτικές, φορολογικές και λοιπές τους υποχρεώσεις. Να προσέρχονται στις εκλογές συνειδητοποιημένοι και να ψηφίζουν όποια παράταξη είναι πιο φερέγγυα, πιο ωφέλιμη για το πορτοφόλι τους, για την εθνική οικονομία, για τη χώρα γενικά. Να μην ατακτούν, να μην παρεκτρέπονται, να μην ασχημονούν. Ιδανικό τους μια κοινωνική γαλήνη η οποία παραπέμπει σε υπνωτήριο. Αν όχι σε νεκροταφείο.

Τους έχω νέα. Ακόμα και στην ανθηρότερες εποχές, ακόμα και όταν όλα (μοιάζουν να) πηγαίνουν πρίμα, οι άνθρωποι θα βρίσκουν -ή θα εφευρίσκουν- λόγους για να διαμαρτύρονται. Πόσω δε μάλλον όταν πυκνώνουν τα σύννεφα, όταν μαυρίζει ο ορίζοντας. Θα σηκώνουν τις γροθιές τους, θα φωνάζουν συνθήματα, θα διεκδικούν ελευθερίες, δικαιώματα, τον ουρανό με τα άστρα ενίοτε. "Τα αιτήματα σας είναι εκτός τόπου και χρόνου, ανόητα, εξωφρενικά..." θα τους λέει η εκάστοτε κυβέρνηση, και ο πιο καλόπιστος ακόμα υπουργός. "Άμα δεν ανεβάσουμε την ηλικία συνταξιοδότησης από τα εξηνταδύο στα εξηντατέσσερα, το ασφαλιστικό μας σύστημα θα καταρρεύσει!" Εκείνοι θα επιμένουν, κόντρα στη λογική.

Γιατί; Επειδή η συλλογική κινητοποίηση, το σπάσιμο όχι της βιτρίνας αλλά της ρουτίνας, προσφέρει στους ανθρώπους απερίγραπτη ηδονή. Το "όλοι μαζί στους δρόμους" τούς αναγαλλιάζει. Τους κάνει να νοιώθουν ότι γράφουν Ιστορία. Τους μεθάει. Τους φέρνει σε έκσταση, σε ευθυμία, ακόμα και αν η αιτία ή η αφορμή είναι ένα γεγονός τόσο τραγικό όσο το δυστύχημα στα Τέμπη. 

Τα κόμματα, οι καθοδηγητές με την ξύλινη γλώσσα, οι επαγγελματίες της πολιτικής επιδιώκουν να οικειοποιηθούν το πάθος, τον παλμό του κόσμου. "Κατεβάσαμε στον δρόμο δέκα χιλιάδες, εκατό χιλιάδες!" επαίρονται. Εκείνοι τους κατέβασαν; Εκείνοι να τους εργαλειοποιήσουν προσπαθούν. Να τους κάνουν στρατιώτες για να γίνουν οι ίδιοι στρατηγοί.

Το πλήθος προσφέρεται για εκμετάλλευση. Ο κάθε πονηρός, σκοτεινός τύπος, μπορεί να το ποδηγετήσει. Ο κάθε ανόητος να το εξαγριώσει, να το βγάλει εκτός ελέγχου. 

Θυμάστε τον Δεκέμβριο του 2008; Ένας ειδικός φρουρός, εγκληματικά διαταραγμένος, σήκωσε το όπλο και δολοφόνησε έναν έφηβο στα Εξάρχεια. Η κυβέρνηση δεν είχε τα στοιχειώδη αντανακλαστικά να δείξει εγκαίρως τη συντριβή της. Ο πρωθυπουργός δεν έσπευσε στον τόπο του εγκλήματος. Ούτε καν πήγε στην κηδεία του παιδιού. Μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο, το κέντρο της Αθήνας είχε λαμπαδιάσει. Η νεολαία εξεγειρόταν χωρίς -ορατή τουλάχιστον- ηγεσία, δίχως συγκεκριμένα αιτήματα. Πλάι δε στους οργισμένους διαδηλωτές, συμμορίες μπούκαραν σε μαγαζιά, πλιατσικολογούσαν, κατέστρεφαν ιδιωτική και δημόσια, και πανεπιστημιακή ακόμα, περιουσία. Η αστυνομία παρακολουθούσε αμέτοχη. Παθητική. Για να μη ρίξει -λέει- λάδι στη φωτιά. Για να μην πυροδοτήσει έναν εμφύλιο. Η στάση της επιβραβεύθηκε όταν ο τότε αρμόδιος υπουργός εξελέγη, με αριστερές ψήφους, Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Κανείς δεν φάνηκε να συνειδητοποιεί ότι τα Δεκεμβριανά του 2008 εκτός από το να ριζοσπαστικοποιήσουν τη  "γενιά των 700 ευρώ", έριξαν στους "νοικοκυραίους" τον σπόρο που έμελλε, με τη χρεοκοπία του 2010, να ποτίσει και να δρέψει η Χρυσή Αυγή. Τότε άρχισε να κυοφορείται και η "επάνω" και η "κάτω πλατεία"...

Σήμερα τι κυοφορείται;

Κρούουν οι Κασσάνδρες κώδωνα κινδύνου. Για ένα καινούργιο κύμα "αντισυστημισμού", που θα απειλήσει -τρέμουν- τη νεοπαγή κανονικότητα και θα εκτροχιάσει ξανά την Ελλάδα. Ξορκίζουν τις κινητοποιήσεις, ειρωνεύονται τους δημόσιους υπαλλήλους που απεργούν και διαδηλώνουν κατά του βαθέος κράτους, του οποίου αρκετοί αποτελούν γρανάζια. Χλευάζουν -και δικαίως- τον Γιάνη Βαρουφάκη, ο οποίος υποθάλπει όσους τον έδειραν, ψαρεύοντας στα θολά νερά των "αντιεξουσιαστών". Τρέμουν την ενίσχυση των ακραίων κομμάτων. Να μετουσιωθεί προσεύχονται η οργή σε αποχή από τις εκλογές.

Ο κίνδυνος, κατά τη γνώμη μου, ποσώς προέρχεται από τα καμώματα του Βαρουφάκη. Ούτε από τους νέους που βγαίνουν στους δρόμους και καταλαμβάνουν τις σχολές τους. Ούτε βεβαίως από τους καλλιτέχνες που διαδηλώνουν χαμογελαστοί.

Κίνδυνος είναι ο ματατζής που χτυπάει με την ασπίδα του μια κοπέλα στο πρόσωπο και την απωθεί βάναυσα. (Το εν λόγω βίντεο έχει αναρίθμητες θεάσεις στο διαδίκτυο, αναζητήστε το...) Κίνδυνος είναι οι συνάδελφοί του που ρίχνουν στον κόσμο δακρυγόνα, σάμπως δεν διαθέτουν άλλον τρόπο αντίδρασης. Κίνδυνος είναι τα σώματα ασφαλείας αντί να απομονώνουν και να καταστέλλουν τα "μπάχαλα", να επιτίθενται αδιακρίτως και να βαράνε στο ψαχνό. Αυτό ακριβώς συμβαίνει συχνότατα τον τελευταίο καιρό.         

Μόνον το κράτος, με πράξεις ή με παραλείψεις του, μπορεί να μετατρέψει το πλήθος σε όχλο. Χειρουργούς θέλουμε στην αστυνομία. Όχι χασάπηδες. Πολιτικούς προϊσταμένους που να αντιλαμβάνονται τους πολίτες -ιδίως όταν διαδηλώνουν- ως ιερά σχεδόν πρόσωπα.  

Ας Μελίστας, ας Κορκονέας, ένα εγκληματικό χέρι, μια καταραμένη στιγμή, θα αρκούσε για να ανοίξει έναν νέο εφιαλτικό κύκλο. Ας μη βασιστούμε στην τύχη για να το αποφύγουμε.

* Ο Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας