Η Μολδαβία παρακολουθεί με αγωνία τις προσπάθειες του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για μια συμφωνία με τη Ρωσία που θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Όσο η ρωσική στρατιωτική απειλή εναντίον του Κιέβου παραμένει, η Μολδαβία βρίσκεται επίσης σε κίνδυνο – είτε από μια μεγάλη στρατιωτική σύρραξη σε γειτονική χώρα, είτε από τις συνεχείς προσπάθειες της Μόσχας να αποσταθεροποιήσει την εσωτερική κατάσταση της ίδιας της Μολδαβίας.

Εάν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ φτάσουν σε αδιέξοδο, η Ουάσινγκτον πιθανότατα θα χάσει το ενδιαφέρον της τόσο για την Ουκρανία όσο και για την ευρύτερη περιοχή. Σε αυτή την περίπτωση, το Κισινάου θα αναγκαστεί να συνεχίσει την ένταξη της στην ΕΕ χωρίς την αμερικανική στήριξη – και εν μέσω της αυξανόμενης ρωσικής επιρροής.

Σε αντίθεση με τις μετασοβιετικές χώρες του Νότιου Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, οι οποίες προσπάθησαν να αποφύγουν να καταδικάσουν τη Μόσχα για την πλήρης εισβολή της στην Ουκρανία το 2022, η Μολδαβία στήριξε αμέσως και απεριόριστα το Κίεβο και, για όλους τους σκοπούς και τους σκοπούς, παγίωσε τις σχέσεις της με τη Ρωσία. Τότε, αυτό φαινόταν τόσο ηθικά δικαιολογημένο όσο και προφητικό. Σήμερα, όμως, εν μέσω των συνεχιζόμενων ρωσο-αμερικανικών διαπραγματεύσεων, τίθεται ένα δύσκολο ερώτημα: Πώς θα επηρεάσει την εξωτερική πολιτική της Μολδαβίας εάν η Μόσχα καταλήξει να είναι συνεργάτης της Ουάσινγκτον και όχι αντίπαλος;

Η αντιρωσική στάση της Μολδαβίας σημαίνει ότι η χώρα μπορεί να βρεθεί στο στόχαστρο της Μόσχας ακόμα και σε περίπτωση σύντομης εκεχειρίας στην Ουκρανία. Ενώ η ρωσική στρατιωτική επέμβαση είναι απίθανη, ο πόλεμος σε πολιτικό πεδίο και επίπεδο πληροφοριών είναι πιθανός.

Επιπλέον, η Δύση δεν βρίσκεται πλέον σε θέση να στηρίξει τη Μολδαβία τόσο ενεργά όσο μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Μεταξύ Φεβρουαρίου και Οκτωβρίου 2022, οι ΗΠΑ χορήγησαν στη Μολδαβία περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια, μεγάλο μέρος των οποίων κατευθύνθηκε προς το στρατιωτικό εκσυγχρονισμό. Στα τέλη του 2024, η Ουάσινγκτον δήλωσε ότι σύντομα θα είχε δώσει συνολικά 949 εκατομμύρια δολάρια στη Μολδαβία από τον Φεβρουάριο του 2022, συμπεριλαμβανομένων οικονομικών και ανθρωπιστικών προγραμμάτων.

Ένα από τα έργα που επρόκειτο να χρηματοδοτηθούν από την Αμερικανική Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης (USAID) ήταν η κατασκευή μιας σημαντικής γραμμής μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Ρουμανίας και Μολδαβίας, με στόχο να μειωθεί η εξάρτηση του Κισινάου από τη ρωσική ενέργεια. Η μοίρα αυτής της βοήθειας είναι πλέον αβέβαιη μετά τις περικοπές του Τραμπ στη χρηματοδότηση της USAID. Ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικές πρωτοβουλίες στη Μολδαβία έχουν επίσης επηρεαστεί από τις περικοπές, κάτι που θα ωφελήσει τη Μόσχα.

Φυσικά, η Μολδαβία έχει και μια στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν οι Βρυξέλλες, που ήδη διαθέτουν σημαντικά κονδύλια για τη Μολδαβία, είναι προετοιμασμένες να αντικαταστήσουν τη χαμένη αμερικανική βοήθεια.

Η απάντηση της Μολδαβίας στην εξωτερική πολιτική του Τραμπ περιπλέκεται επίσης από τις εσωτερικές πολιτικές διαιρέσεις. Η  νίκη της φιλοευρωπαϊκής Μάια Σάντου στις προεδρικές εκλογές του 2024 αποκάλυψε ότι πολλοί Μολδαβοί δεν αντιλαμβάνονται τη Ρωσία ως απειλή. Για αυτούς, τα αιτήματα του Τραμπ για κανονικοποίηση των σχέσεων με τη Μόσχα είναι πιο ελκυστικά από την ασυμβίβαστη πολιτική της κυβέρνησης της Μολδαβίας για ένταξη στην ΕΕ.

Ένας από τους λόγους για αυτό είναι ότι οι Μολδαβοί απολαμβάνουν ήδη πολλά από τα πλεονεκτήματα της ένταξης στην ΕΕ – όπως η απαλλαγή από βίζα και η ελεύθερη εμπορική ανταλλαγή – εδώ και χρόνια. Κατά συνέπεια, εκνευρίζονται περισσότερο από την ανικανότητα της κυβέρνησής τους να αντιμετωπίσει εσωτερικά προβλήματα (όπως η διαφθορά και ο πληθωρισμός) παρά να ευχαριστηθούν την τεχνική πρόοδο προς την ένταξη. Το 2024, το ΑΕΠ της Μολδαβίας αυξήθηκε μόνο κατά 0,1%, ενώ ο πληθωρισμός έφτασε το 7%. Αν και οι αρχές κατάφεραν να σταθεροποιήσουν την κατάσταση μετά τη διακοπή των ρωσικών εφοδιασμών αερίου στις αρχές του έτους, δεν έχουν βρει μια μόνιμη λύση στο ενεργειακό ζήτημα.

Όλα αυτά αυξάνουν τις πιθανότητες της αντιπολίτευσης στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου. Επιπλέον, η αντιπολίτευση της Μολδαβίας προσαρμόζεται στη νέα πραγματικότητα. Εάν παλιότερα οι κύριοι αντίπαλοι των φιλοευρωπαϊκών πολιτικών της Μολδαβίας ήταν ανοιχτά υποστηρικτές της Ρωσίας, τώρα επαναπροσδιορίζονται ως υπέρμαχοι της εθνικής κυριαρχίας, των συντηρητικών αξιών και του εξωτερικού πραγματισμού. Ακόμα και ο πρώην πρόεδρος Ιγκόρ Ντόντον, που ποτέ δεν έκρυψε τις φιλορωσικές απόψεις του, έχει ενδώσει σε αυτόν τον επαναπροσδιορισμό.

Αυτοί που ζητούν πραγματικές σχέσεις τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ευρώπη περιλαμβάνουν τον πρώην γενικό εισαγγελέα Αλεξάντρ Στοϊανόγλο, που έχασε οριακά από τη Σάντου στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2024. Θα συμμετάσχει στις βουλευτικές εκλογές ως μέλος του συνασπισμού "Εναλλακτική" μαζί με τον δήμαρχο του Κισινάου Ιόν Τσεμπάν, τον πρώην πρωθυπουργό Ιόν Τσικού και τον πρώην ιδεολόγο του Κομμουνιστικού Κόμματος Μαρκ Τκατσούκ.

Ο συνασπισμός αυτός παρουσιάζεται ως εναλλακτική τόσο στο κυβερνών φιλοευρωπαϊκό Κόμμα Δράσης και Αλληλεγγύης (PAS) όσο και στην παραδοσιακή φιλορωσική αντιπολίτευση της Μολδαβίας. Έχει πολλά κοινά με τη ρητορική των ευρωπαϊκών και αμερικανικών συντηρητικών, που επιμένουν ότι οι διεθνείς σχέσεις πρέπει να ρυθμίζονται σύμφωνα με το εθνικό συμφέρον. Συμβολικά, ο Τσεμπάν δημοσίευσε μια φωτογραφία από μια συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ Τζ. στη Ρουμανία τον Απρίλιο, με την επιγραφή "ΚΑΝΤΕ ΤΗ ΜΟΛΔΑΒΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΞΑΝΑ".

Το PAS δεν φαίνεται να έχει λάβει υπόψη αυτές τις αλλαγές. Το κύριο μήνυμά του – ότι μόνο η ένταξη στην ΕΕ μπορεί να εξασφαλίσει τη σταθερή ανάπτυξη της Μολδαβίας – παραμένει αμετάβλητο από το 2021. Το PAS επιμένει να τονίζει ότι εξασφάλισε για τη Μολδαβία το καθεστώς υποψήφιας χώρας και την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ. Η ΕΕ έχει γίνει επίσης μια σημαντική πηγή χρηματοδότησης για τη Μολδαβία τα τελευταία χρόνια: οι Βρυξέλλες έχουν διαθέσει χρήματα για την κατασκευή δρόμων, την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση και την ενέργεια – και κάθε επίσκεψη αξιωματούχου της ΕΕ συνοδεύεται από ανακοίνωση νέων χρηματοδοτήσεων.

Ωστόσο, ούτε οι οικονομικές παροχές ούτε οι συμβολικές χειρονομίες της ΕΕ θα είναι αρκετές για να εξασφαλίσουν τη νίκη του PAS τον Σεπτέμβριο. Εάν το κυβερνών κόμμα δεν προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα αναθεωρώντας το πολιτικό του πρόγραμμα, κινδυνεύει με εκλογική ήττα.

Πράγματι, οι πιθανότητες το PAS να εξασφαλίσει απόλυτη πλειοψηφία στις βουλευτικές εκλογές και να σχηματίσει μόνο του νέα κυβέρνηση φαίνονται όλο και πιο μικρές. Μια κυβέρνηση συνασπισμού θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε ατελείωτες διενέξεις και συμβιβασμούς, γεγονός που θα σταματούσε τις φιλοευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις και ίσως θα οδηγούσε σε μειωμένο ενδιαφέρον από τις Βρυξέλλες για την προώθηση της ένταξης της Μολδαβίας. Προς το παρόν, η εξωτερική πολιτική του Τραμπ σημαίνει ότι η ΕΕ εστιάζει σε θέματα ασφάλειας και διατήρησης της εσωτερικής ενότητας. Θα υπήρχε μικρή όρεξη για εμπλοκή στις εσωτερικές διαμάχες της Μολδαβίας.

Υπάρχει, επομένως, μια αυξανόμενη πιθανότητα το ζήτημα της ένταξης της Μολδαβίας στην ΕΕ να υποχωρήσει στην πολιτική ατζέντα. Αυτό θα άφηνε και πάλι το Κισινάου σε κίνδυνο να κολλήσει σε μια γκρίζα ζώνη – τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική πολιτική.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου