Της Σίσσυς Σταυροπιερράκου 

Τo υψηλό δημοσιονομικό κόστος που έχει για τον κρατικό προϋπολογισμό η τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, αναγκάζει την κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην υλοποίηση της σχετικής εισήγησης και να μην εντάξει το μέτρο, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, στο πακέτο μέτρων της ΔΕΘ. Παρά το γεγονός ότι η μη τιμαριθμοποίηση της κλίμακας πλήττει τα μεσαία εισοδήματα με αποτέλεσμα να καταγράφεται αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης,όπως διαπιστώνει και μελέτη της Eurobank, κυβερνητικά στελέχη απορρίπτουν την πρόταση, εκτιμώντας ότι ένας αυτόματος μηχανισμός μόνιμης τιμαριθμικής προσαρμογής, θα καθιστούσε τον κρατικό προϋπολογισμό εξαιρετικά ευάλωτο σε περίπτωση νέας πληθωριστικής έξαρση, με το βάρος να είναι δυσβάσταχτο και τις απώλειες στα έσοδα να μην είναι διαχειρίσιμες.

Με δεδομένο ότι πρωταρχικός στόχος της κυβέρνησης και του οικονομικού επιτελείου είναι η διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας, η παρέμβαση στην άμεση φορολογία θα εστιαστεί σε αλλαγές στη φορολογική κλίμακα με στόχο να περιοριστεί το φορολογικό βάρος για τη μεσαία τάξη αλλά και τις οικογένειες με παιδιά. Άλλωστε ο δημοσιονομικός χώρος που θα διατεθεί για τις παροχές της ΔΕΘ δεν είναι απεριόριστος μα αποτέλεσμα να απαιτούνται προσεκτικές  "χειρουργικές" κινήσεις για την ορθή διαχείριση του.

Στο οικονομικό επιτελείο μέχρι και πριν από λίγο καιρό, εξέταζαν την πρόταση για  τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας. Και αυτό γιατί η αύξηση των εισοδημάτων οδήγησε τους φορολογούμενους σε υψηλότερο φορολογικό κλιμάκιο, χωρίς αυτό να συνοδευτεί από ουσιαστικές φορολογικές αλλαγές προς όφελός τους. Για τους εργαζόμενους η άνοδος του πληθωρισμού είναι επί της ουσίας ένας επιπρόσθετος φόρος που πλήττει το διαθέσιμο εισόδημα. Το πρόβλημα οξύνεται όταν τα ονομαστικά εισοδήματα αυξάνονται, έστω και λίγο, με αποτέλεσμα να περνάνε σε υψηλότερο κλιμάκιο και να φορολογούνται με υψηλότερο συντελεστή. Όπως διαπιστώνεται,ο μέσος εργαζόμενος  δεν είχε  ουσιαστικό όφελος  από τις αυξήσεις μισθών λόγω της μη τιμαριθμοποίησης της φορολογικής κλίμακας.

Τα ευρήματα της  μελέτης

Τα συμπεράσματα αυτά επιβεβαιώνει η  μελέτη της Eurobank που επισημαίνει ότι η μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας λειτουργεί σαν ένας "πληθωριστικός φόρος". 

Όπως διαπιστώνεται, η αυτόματη αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών είναι εντονότερη σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού στο βαθμό στον οποίο η φορολογική κλίμακα δεν τιμαριθμοποιείται. Τυχόν αυξήσεις στα ονομαστικά εισοδήματα που μπορεί απλώς να αντισταθμίζουν μέρος της απώλειας της αγοραστικής τους δύναμης λόγω της αύξησης του επιπέδου των τιμών, ενδέχεται να οδηγήσουν τους φορολογούμενους σε υψηλότερα φορολογικά κλιμάκια αυξάνοντας δυσανάλογα το φόρο που πληρώ 

Σύμφωνα με την ανάλυση, το 37% της αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης την περίοδο 2021–2023 οφείλεται αποκλειστικά στο ότι τα κλιμάκια δεν αναπροσαρμόστηκαν με τον δείκτη τιμών. Μάλιστα υπολογίζει ότι αν είχε εφαρμοστεί πλήρης τιμαριθμοποίηση, τα φορολογικά έσοδα του 2023 από μισθούς, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα θα ήταν κατά 9,2% χαμηλότερα.

Η μελέτη  επισημαίνει επίσης ότι η επίπτωση είναι άνιση: σχεδόν η μισή αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους προήλθε από τη μη προσαρμογή, ενώ στα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα η επίδραση περιορίστηκε μόλις στο 16%. Τα μεσαία και ανώτερα μεσαία στρώματα είναι εκείνα που πλήττονται περισσότερο, καθώς μετακινούνται γρηγορότερα σε υψηλότερα κλιμάκια, ακόμα και όταν οι αυξήσεις στους μισθούς τους απλώς αντισταθμίζουν τον πληθωρισμό.

Για τα νοικοκυριά με παιδιά, η συνολική επιβάρυνση στη χώρα μας είναι η υψηλότερη μεταξύ των χωρών του νότου. Η Eurobank προειδοποιεί ότι αυτή η πραγματικότητα μπορεί να αποθαρρύνει την παραμονή ή την επιστροφή στην Ελλάδα στελεχών υψηλής ειδίκευσης, πλήττοντας την παραγωγικότητα.

Το κόστος από τρία σενάρια τιμαριθμοποίησης

Η μελέτη καταγράφει και το κόστος που θα έχει για τον κρατικό προϋπολογισμό η υλοποίηση τριών σενάρια τιμαριθμοποίησης της φορολογικής κλίμακας.

Ειδικότερα:

Πλήρης προσαρμογή: Αυτόματη αναπροσαρμογή όλων των κλιμακίων με βάση τον πληθωρισμό. Απώλεια εσόδων 0,4% του ΑΕΠ το 2025, αλλά διατήρηση του πρωτογενούς πλεονάσματος πάνω από 2%.

Μερική προσαρμογή: Αναπροσαρμογή με βάση τον δομικό (πυρήνα) πληθωρισμό. Ηπιότερο κόστος, με παράλληλη ανακούφιση των μεσαίων στρωμάτων.

Μοντέλο Πορτογαλίας: Ήπια τιμαριθμοποίηση, όπου τα κλιμάκια δεν ακολουθούν όλο τον πληθωρισμό αλλά μόνο μέρος του, ώστε να περιορίζεται το δημοσιονομικό κόστος, προσφέροντας παράλληλα ανακούφιση στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Απώλεια  0,2% του ΑΕΠ, με πρωτογενές πλεόνασμα εντός των στόχων.