Της Σίσσυς Σταυροπιερράκου 

Νομοθετική διάταξη που θα καθορίζει με απόλυτη σαφήνεια τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις βάσει των οποίων θα απενεργοποιείται ο ΑΦΜ σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής, σχεδιάζει να καταθέσει το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία έκρινε αντισυνταγματικό το υφιστάμενο νομοθετικό καθεστώς. Με τη νέα ρύθμιση θα αποσαφηνίζεται με ακρίβεια το νέο πλαίσιο, ενώ θα καταγραφούν αναλυτικά όλες οι περιπτώσεις  φοροδιαφυγής, λαθρεμπορίου, μη υποβολής η υποβολής ψευδών δηλώσεων ή αλλοίωσης φορολογικών δεδομένων, στις οποίες θα μπορεί να παρεμβαίνει ο φοροελεγκτικός μηχανισμός, απενεργοποιώντας τα ΑΦΜ.

Σημειώνεται ότι το μέτρο εφαρμόζεται σε "εξαφανισμένους" εμπόρους που δραστηριοποιούνται σε ενδοκοινοτικές συναλλαγές. Οι συγκεκριμένοι έμποροι εισπράττουν μεν, αλλά δεν αποδίδουν τον ΦΠΑ και εξαφανίζονται. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΑΑΔΕ, μόνο το 2024 μετά τη διενέργεια ελέγχων, εντοπίστηκαν 126 περιπτώσεις εξαφανισμένων εμπόρων, που συνδέονται με ενδοκοινοτική απάτη στον ΦΠΑ και ακολούθησε η διαδικασία απενεργοποίησης του ΑΦΜ τους. Συνολικά, την περίοδο 2019-2024 ο ΑΦΜ αφαιρέθηκε σε 796 περιπτώσεις εξαφανισμένων εμπόρων.

Στο σκεπτικό της απόφασης του ΣτΕ αναφέρεται ότι "οι διατάξεις του ν. 4174/2013, που προβλέπουν τη δυνατότητα αναστολής της χρήσης ή απενεργοποίησης του ΑΦΜ σε περίπτωση φοροδιαφυγής και παρέχουν νομοθετική εξουσιοδότηση προς τον Διοικητή της ΑΑΔΕ για τον ορισμό περιπτώσεων αναστολής ή απενεργοποίησης του ΑΦΜ και των συνεπειών της αναστολής και της απενεργοποίησης, αντίκεινται στο Σύνταγμα, διότι η αναστολή χρήσης ή η απενεργοποίηση του ΑΦΜ λόγω φοροδιαφυγής συνιστά βαθιά επέμβαση στην οικονομική ζωή του φορολογούμενου, φυσικού ή νομικού προσώπου, η οποία κατ’ ουσίαν ισοδυναμεί με απαγόρευση άσκησης της οικονομικής δραστηριότητας". 

Σε ποιες περιπτώσεις απενεργοποιείται ο ΑΦΜ

Σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία, η αναστολή χρήσης του ΑΦΜ διαρκεί ανάλογα με την περίπτωση 3 ή 5 χρόνια, εκτός από τις υποθέσεις λαθρεμπορίας για τις οποίες έχει ασκηθεί ποινική δίωξη που μπορεί να διαρκέσει μέχρι την παραπομπή στο ακροατήριο. 

Η απενεργοποίηση διενεργείται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

1. Αν ο φορολογούμενος έχει πτωχεύσει
2. Αν ο φορολογούμενος έχει περιέλθει σε κατάσταση αφερεγγυότητας
3.Αν υφίστανται αντικειμενικά στοιχεία, τα οποία υποδηλώνουν ότι ο φορολογούμενος έχει παύσει να ασκεί οικονομική δραστηριότητα,
4.Αν υφίστανται στοιχεία, τα οποία υποδηλώνουν ότι ο φορολογούμενος διαπράττει φοροδιαφυγή ή λαθρεμπορία ή νοθεία προϊόντων που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης,
5.Αν ο φορολογούμενος παραβιάζει ή παραποιεί ή επεμβαίνει κατά οποιονδήποτε τρόπο στη λειτουργία των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών,
6. Αν έχει δηλώσει ψευδή ή ανακριβή στοιχεία για την απόκτηση του ΑΦΜ.
7. Αν διαπιστωθεί πως έχει γραφτεί στο φορολογικό μητρώο περισσότερες φορές.

Oι επιπτώσεις για τους φορολογούμενους

Οι φορολογούμενοι που χάνουν τον ΑΦΜ τους δεν μπορούν: 

-Να υποβάλουν οποιαδήποτε δήλωση στο τμήμα Μητρώου της Δ.Ο.Υ.
-Να υποβάλουν οποιαδήποτε φορολογική δήλωση ηλεκτρονικά.
-Να τύχουν απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης, κληρονομιών και γονικών παροχών κατά την απόκτηση πρώτης κατοικίας.
-Να λάβουν πιστοποιητικό για υποβολή δηλώσεων κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών.
-Να λάβουν πιστοποιητικό για μεταβίβαση ακινήτων.
-Να πάρουν αντίγραφο των υποβληθεισών δηλώσεων φόρου κληρονομιάς, δωρεάς, γονικής παροχής, δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) και πιστοποιητικό ΕΝΦΙΑ.
-Να λάβουν φορολογική ενημερότητα.
-Να εισπράξουν ποσά από την εξόφληση τίτλων πληρωμής (Α.Φ.Ε.Κ. Χρηματικά -Γραμμάτια, Γραμμάτια τρίτων, Χρηματικά εντάλματα).
-Να έχουν συναλλαγές με το Δημόσιο τομέα (συμμετοχή σε διαγωνισμό για προμήθεια υλικών ή ανάθεση έργων του Δημοσίου).