Την επιβολή συμπληρωματικού φόρου με συντελεστή 15% στις πολυεθνικές επιχειρήσεις και στις θυγατρικές που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα με ετήσια έσοδα που υπερβαίνουν τα 750 εκατ. ευρώ προβλέπει το σχέδιο νόμου που κατατίθεται εντός του Μαρτίου στη Βουλή. Στην Ελλάδα υπάρχουν 19 ελληνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι και 900-950 θυγατρικές ξένων ομίλων που ξεπερνούν σε ενοποιημένο τζίρο τα 750 εκατ. ευρώ και οι οποίες αναμένεται να καταβάλουν πρόσθετο φόρο που ενδεχομένως να ξεπεράσει τα 80 εκατ. ευρώ.

Με το σχέδιο νόμου επιχειρείται ουσιαστικά να μπει ένα τέλος στις φορολογικές πρακτικές των πολυεθνικών επιχειρήσεων που τους επιτρέπουν σήμερα να μετατοπίζουν τα κέρδη τους σε χώρες με μηδενική ή πολύ χαμηλή φορολογία. Με το σχέδιο που ανέπτυξε ο ΟΟΣΑ δημιουργείται ένα σύνολο διεθνών φορολογικών κανόνων για να διασφαλίσει ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις θα καταβάλλουν δίκαιο μερίδιο φόρων οπουδήποτε και αν δραστηριοποιούνται.

Σύμφωνα με πηγές του ΥΠΕΘΟ, με την κατάργηση σημαντικού μέρους των πλεονεκτημάτων της μετατόπισης των κερδών σε δικαιοδοσίες μηδενικής ή πολύ χαμηλής φορολογίας, η μεταρρύθμιση για τη θέσπιση παγκόσμιου ελάχιστου φόρου θα εξασφαλίσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις παγκοσμίως.

Η ανάγκη θέσπισης του Πυλώνα ΙΙ

Ήδη από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) ηγείται μιας διεθνούς προσπάθειας να αντιμετωπιστούν οι πρακτικές των πολυεθνικών ομίλων επιχειρήσεων και η φοροαποφυγή στην οποία αυτές αποσκοπούν. Ο ΟΟΣΑ επικεντρώνεται στη λεγόμενη "διάβρωση της φορολογικής βάσης και μεταφορά κερδών" και στην τεχνητή (και αθέμιτη) μεταφορά κερδών σε χώρες με χαμηλή ή μηδενική φορολόγηση ώστε να αποφευχθεί η φορολόγηση των εισοδημάτων των επιχειρήσεων.

Μάλιστα, ο ΟΟΣΑ εκτιμά την ετήσια απώλεια εσόδων, για τις φορολογικές αρχές, από τις πρακτικές αυτές σε τουλάχιστον 150-200 δισ. δολάρια ή περίπου το 6% των εσόδων των κρατών από φορολογία εισοδήματος εταιρειών παγκοσμίως.

Παράλληλα, η προσπάθεια του ΟΟΣΑ και των κρατών-μελών του αντιμετωπίζει, τα τελευταία χρόνια, την επιπλέον πρόκληση μιας παγκόσμιας οικονομίας όπου προϊόντα και υπηρεσίες διακινούνται και παρέχονται ψηφιακά. Με τον τρόπο αυτό πολυεθνικές επιχειρήσεις και όμιλοι μπορούν να δραστηριοποιούνται σε πολλές χώρες χωρίς φυσική παρουσία και ανεξαρτήτως του κράτους όπου έχουν την καταστατική τους έδρα, θέτοντας εύλογο ερώτημα για το πού προκύπτουν τα έσοδα και τα κέρδη τους και ποια ή ποιες φορολογικές αρχές νομιμοποιούνται να τα φορολογήσουν.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε τον Πυλώνα ΙΙ με την Οδηγία που αναφέρθηκε προηγουμένως και την οποία τα κράτη-μέλη πρέπει να εφαρμόσουν από την 1η Ιανουαρίου 2024.

Τι είναι και σε τι αποσκοπεί ο Πυλώνας ΙΙ

Είναι σύστημα κανόνων με βάση τους οποίους πολυεθνικοί όμιλοι επιχειρήσεων με ετήσιο ενοποιημένο κύκλο εργασιών πάνω από 750 εκατ. ευρώ θα πρέπει να καταβάλλουν ελάχιστο φόρο εισοδήματος στα κράτη ("δικαιοδοσίες" κατά τον ΟΟΣΑ) όπου δραστηριοποιούνται μέσω θυγατρικών τους, εφαρμόζοντας έναν ελάχιστο συντελεστή 15%.

Τι προβλέπει το σχέδιο νόμου και ποιους αφορά:

- Τους ημεδαπούς επιχειρηματικούς ομίλους που ξεπερνούν σε ενοποιημένο τζίρο τα 750 εκατ. ευρώ.
- Τις ελληνικές θυγατρικές ("συνιστώσες οντότητες") πολυεθνικών ομίλων που ξεπερνούν, σε ενοποιημένο επίπεδο, τα παραπάνω όρια.

Η εφαρμογή του Πυλώνα ΙΙ αποσκοπεί στην επίτευξη ενός ελάχιστου επίπεδου φορολογικής επιβάρυνσης των πολυεθνικών ομίλων με βάση τα κέρδη τους παγκοσμίως. Με τη σειρά της, η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών εσόδων των επιμέρους κρατών που θα εφαρμόσουν τον Πυλώνα ΙΙ.

Εξαιρέσεις από τον ελάχιστο συντελεστή 15%

Από την εφαρμογή του ελάχιστου συντελεστή στη χώρα μας και διεθνώς εξαιρούνται:

- Oι κρατικές οντότητες
- Οι διεθνείς οργανισμοί
- Οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί
- Οργανισμοί και φορείς επενδύσεων (συμπεριλαμβανόμενων επενδύσεων σε ακίνητα) που αποτελούν την τελική μητρική οντότητα ενός ομίλου
- Τα συνταξιοδοτικά ταμεία
- Το διεθνές ναυτιλιακό εισόδημα
- Η θυγατρική εταιρεία πολυεθνικού ή ημεδαπού ομίλου με ετήσια ακαθάριστα έσοδα κάτω των 10 εκατ. ευρώ και ετήσια κέρδη προ φόρων κάτω του 1 εκατ. ευρώ

Ο Πυλώνας ΙΙ στην πράξη

Ο Πυλώνας ΙΙ και η μεταφορά του, μέσω της Οδηγίας, στην ελληνική νομοθεσία, αποτελεί – με βάση την παράδοση του ΟΟΣΑ– ένα ιδιαίτερα τεχνικό κείμενο, με πλήθος διαδικασιών και λεπτομερειών για την εφαρμογή τους.

Ειδικότερα:

- Πρωταρχική σημασία στην εφαρμογή του Πυλώνα ΙΙ έχει ο αποκαλούμενος "Συντελεστής Πραγματικής Φορολογικής Επιβάρυνσης" (ΣΠΦΕ) ενός ομίλου ή/και των επιχειρήσεων που τον αποτελούν, ο οποίος –απλοποιημένα– υπολογίζεται διαιρώντας τον φόρο εισοδήματος με βάση τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις προς το αποτέλεσμα, προ φόρων, του ομίλου ή της επιχείρησης, όπως προκύπτει από αυτές. Για την ακρίβεια, τα ποσά που λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό προσαρμόζονται ("διορθώνονται") με βάση όσα ειδικότερα ορίζονται στην Οδηγία.
- Στη συνέχεια ο ΣΠΦΕ συγκρίνεται με τον ελάχιστο συντελεστή 15% που προβλέπει ο Πυλώνας ΙΙ και, εάν είναι χαμηλότερος, η μητρική του ομίλου –ή οι ανά κράτος θυγατρικές της– υποχρεούνται να καταβάλουν στη φορολογική αρχή της χώρας εγκατάστασής τους τον ανάλογο Συμπληρωματικό Φόρο, υποβάλλοντας για τον σκοπό αυτό τη Δήλωση Συμπληρωματικού Φόρου.
- Η μητρική ή θυγατρική εταιρεία ομίλου που εμπίπτει στον Πυλώνα ΙΙ και είναι εγκατεστημένη στην Ελλάδα υποχρεούται:
--- Να υποβάλει Δήλωση Πληροφοριών Συμπληρωματικού Φόρου (ΔΠΣΦ) το αργότερο εντός 15 μηνών από τη λήξη του φορολογικού έτους αναφοράς.
--- Να υποβάλει Δήλωση Συμπληρωματικού Φόρου Συνιστωσών Οντοτήτων το μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα από αυτόν που υποβάλλεται η ΔΠΣΦ.
--- Να καταβάλει εφάπαξ τον Συμπληρωματικό Φόρο που προκύπτει μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα από την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της Δήλωσης του προηγούμενου βήματος.