Αστοχίες εντοπίζει ο Απόστολος Βακάκης, πρόεδρος της Jumbo, στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης με αποτέλεσμα «να εισπράττουμε το κόστος, αλλά όχι το όφελος». Παρά ταύτα αναγνωρίζει την δυσκολία του εγχειρήματος καθότι «πολλοί στο δημόσιο τομέα διαθέτουν το σύνδρομο του κληρονόμου» και μιλά για τις επιπτώσεις της κρίσης στην πορεία της γνωστής αλυσίδας.

Συνέντευξη στον Νίκο Χρυσικόπουλο

- Κύριε Βακάκη, πως αξιολογείτε τις μέχρι στιγμής προσπάθειες της κυβέρνησης για την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας;

Πολύ φασαρία για το τίποτα. Δημιουργούνται προβλήματα αντί να λύνονται σοβαρότατα ζητήματα. Είναι βέβαιο ότι απαιτούνται σκληρές αποφάσεις, όμως μέσα από αυτές πρέπει να παραχθεί και το καλό. Δυστυχώς, υφιστάμεθα μόνο τις αρνητικές συνέπειες και δεν δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη θετικών δράσεων. Οι διαρθρωτικές αλλαγές παρότι θεωρητικά προχωρούν, στην πράξη εγκρίνονται με έναν τέτοιο τρόπο που δεν θα λειτουργήσουν. Η σύγκρουση, η θεραπεία που απαιτείται στην οικονομία για τις αλλαγές αυτές, εμπεριέχει αυτό που ονομάζω «το κακό αίμα». Κρύβει όμως και δυνάμεις ανάταξης, απελευθέρωσης. Εάν μένει μόνο το πρώτο και δεν έχουν δομηθεί οι προϋποθέσεις για την πραγματική απελευθέρωση και όχι την ονομαστική, τότε παίρνουμε ένα κόστος χωρίς κανένα όφελος. Και σε έναν οργανισμό που είναι ήδη επιβαρημένος, όταν παίρνεις μόνο το κόστος και δεν εισπράττεις το όφελος, στην ουσία τον οδηγείς γρηγορότερα σε αδιέξοδο.

- Τι θα μπορούσε να γίνει;

Ο διάβολος κρύβεται στη λεπτομέρεια. Αυτές οι μορφές επεμβάσεων έπρεπε να ανατεθούν σε επαγγελματίες και όχι σε ερασιτέχνες. Δεν αρκεί μόνον η πρόθεση για να πάρει κάποιος το νυστέρι και να φέρει εις πέρας επιτυχώς μια εγχείρηση. Θα έπρεπε να διαθέτει και τις γνώσεις.

- Θεωρείτε πως οι επιχειρήσεις έχουν καταβάλλει μεγαλύτερο τίμημα στην προσπάθεια ανάταξης της οικονομίας από όσο τους αναλογεί;

Όχι, ούτε πιστεύω ότι δεν θα έπρεπε να συμμετέχουν στο βαθμό που έχουν συμμετάσχει σε αυτό το κόστος ανάταξης της οικονομίας. Δεν είναι άδικα αυτά που τους ζητούνται, από την άλλη πλευρά όμως έπρεπε να υπάρξει και η προσδοκία, το αναμενόμενο όφελος μεσομακροπρόθεσμα.

- Πρόσφατα είχατε πει ότι εάν διαπιστώσετε πως η κρίση δεν είναι μεταβατική, θα προχωρήσετε σε πιο ρηξικέλευθες επιλογές. Τι εννοούσατε;

Όλοι λειτουργούμε υπό την υπόθεση ότι βιώνουμε έναν οικονομικό κύκλο και κατ΄ επέκταση δεν θα έπρεπε να δούμε την διαχείριση των πραγμάτων από μηδενικής βάσεως, αλλά με γνώμονα ότι βρισκόμαστε στο κάτω μέρος αυτής της πορείας. Εάν αυτή η υπόθεση αποδειχθεί από τα γεγονότα ότι δεν είναι σωστή και ότι η Ελλάδα μακροπρόθεσμα θα πάει σε μια άλλη διάσταση, τότε ασφαλώς κάθε επιχείρηση πρέπει να αναδιαταχθεί βάσει αυτών δεδομένων. Σε μια συρρικνούμενη αγορά, δηλαδή, κανείς δεν θα μπορούσε να επιβιώσει δίχως να αλλάξει μοντέλο.

- Με ποιες συνέπειες;

Κυρίως σε επίπεδο δομών αφού θα σηματοδοτούσε την έναρξη μιας διαδικασίας ευρύτατων συγχωνεύσεων. Όταν για παράδειγμα οι τραπεζικές ανάγκες μιας χώρας περιοριστούν δραματικά, δεν θα υπάρχει λόγος παρουσίας δέκα τραπεζών. Θα πρέπει να γίνουν πέντε. Εάν οι κάτοικοι μιας χώρας δεν μπορούν να στηρίζουν την κατανάλωση, δεν θα υπάρχει λόγος για τα καταστήματα να είναι ανοικτά δώδεκα ώρας, θα λειτουργούσαν οκτώ, λόγου χάρη. Αυτά όλα πάνε ενάντια στην παραγωγικότητα υπό την έννοια ότι καλείσαι να αντιμετωπίσεις υπερβολικά μεγάλα προβλήματα. Ο πιο απλός τρόπος είναι να έχεις ανάπτυξη και να διαχειρίζεσαι τη δομή κόστους ως ποσοστό και όχι ως απόλυτο νούμερο.

- Μιλήσατε για κατανάλωση. Ποια μηνύματα λαμβάνετε ως επικεφαλής της Jumbo αυτή την περίοδο;

Στην ίδια γραμμή με αυτά που προέλεγε το ΔΝΤ, το οποίο ανέφερε ότι για μια υγιή επιχείρηση το ποσοστό υποχώρησης θα ήταν διπλάσιο της πτώσης του ΑΕΠ. Για μείωση δηλαδή 4%, όπως προβλέπεται, του ΑΕΠ, το ποσοστό διαμορφώνεται στο 8%. Τώρα για ήδη επιβαρημένες επιχειρήσεις, το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο. 

Σε ό,τι αφορά τη Jumbo, ο Δεκέμβριος τρέχει περίπου στο –10% ενώ στην οικονομική περίοδο το ποσοστό βρίσκεται στο –6%.

- Ήδη υπάρχουν πληροφορίες περί επικείμενων λουκέτων ανταγωνιστών σας. Τι επιπτώσεις θα έχει αυτό στον κλάδο;

Όταν η πίτα συρρικνώνεται, είναι αυτονόητο ότι οι αδύναμοι παίκτες θα τεθούν εκτός μάχης. Εκείνο που είναι ενδιαφέρον είναι η ταχύτητα με την οποία συμβαίνει και η ζημία που θα προκαλέσει στους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Ο αντίκτυπος πολλαπλασιάζεται, δημιουργείται μια καραμπόλα. Αυτό συντελείται ήδη και μάλιστα με τρόπο βίαιο. Όμως ήταν κάτι αναμενόμενο. Εγώ δεν θα χύσω κροκοδείλια δάκρυα για αυτό το θέμα. Εκείνο όμως που με θλίβει είναι ότι ενώ όλος ο κόσμος αιμορραγεί, συναινεί και προσπαθεί για τη σωτηρία της χώρας, οι προωθούμενες ρυθμίσεις είναι ημιτελείς με αποτέλεσμα, όπως είπα, να επωμιζόμαστε μόνο το κόστος και όχι την ωφέλεια, ούτε την προσδοκία της.

- Σε ό,τι αφορά την Jumbo, έγκαιρα αλλάξατε μοντέλο λειτουργίας απευθυνόμενοι σε μεγαλύτερη γκάμα καταναλωτών. Δεδομένων των συνθηκών, θα συνεχίσετε την ίδια στρατηγική ανάπτυξης;

Δεν έχουμε την πολυτέλεια να αλλάξουμε πορεία. Ήταν σαφές ότι η βασική μας δουλειά -να απευθυνόμαστε στο παιδί- ήταν θνησιγενής, από τη στιγμή που οι καταναλωτικές συνήθειες άλλαζαν όλο και σε μικρότερες ηλικίες, την ίδια ώρα μάλιστα που εντεινόταν το φαινόμενο της υπογεννητικότητας. Εάν λοιπόν μέναμε μόνο σε αυτό το κοινό θα συναντούσαμε πολύ μεγάλη αντίσταση στις προσπάθειές μας λόγω των δεδομένων της συγκεκριμένης αγοράς. Άρα έπρεπε να πάμε παραπέρα, να απευθυνθούμε στους γονείς και σε όλους όσους αφορά ένα νοικοκυριό για να διαμορφώσουμε ένα βιώσιμο καλάθι δραστηριοτήτων. Στην ουσία, έχουμε μεγαλώσει στο μέγιστο τη λίμνη από την οποία ψαρεύουμε.

- Τροποποιήσεις στο πλάνο ανάπτυξης του δικτύου θα υπάρξουν;

Το επενδυτικό μας σχέδιο ακόμη βασίζεται στο δεδομένο ότι βρισκόμαστε σε έναν -αναμενόμενο, πλην βίαιου χαρακτήρα- έντονα καθοδικό κύκλο. Εάν όμως διαπιστώσουμε το 2011 ότι η ανάκαμψη είναι μια μακρινή υπόθεση, τότε θα το λάβουμε σοβαρά υπόψη και να κινηθούμε με μικρότερο ρυθμό.

- Ο στόχος για τις πωλήσεις για την τρέχουσα χρήση διατηρείται;

Είχαμε προβλέψει πωλήσεις μεταξύ μηδέν και +2%. Παλεύουμε να το πετύχουμε.

- Ωστόσο η κερδοφορία μάλλον οδεύει προς μείωση άνω του 20%.

Ναι, η αίσθηση είναι αυτή. Αυτό μπορούμε να το περιμένουμε, εάν όχι το 2010, το 2011. Θα έλεγα ότι υπάρχει 51% πιθανότητα ο κόσμος να είναι φτωχότερος το 2011.

- Στη Βουλγαρία ο όμιλος ενισχύει την παρουσία του. Πως αξιολογείτε την εκεί κατάσταση;

Η Βουλγαρία είναι μια συγκροτημένη χώρα με δυναμική ηγεσία και ξεκάθαρες θέσεις και είναι θέμα χρόνου πριν η οικονομία της εμφανίσει θετικό πρόσημο ανάπτυξης. Αντίθετα στην Ελλάδα έχουμε σύγχυση θέσεων και κατ΄επέκταση αυτό δημιουργεί μια νευρικότητα για το κατά πόσον θα μπορούσε και η ελληνική οικονομία να ανακάμψει. Θα έπρεπε να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα και προσοχή όποια δομική αλλαγή συντελείται να είναι 100% σίγουρο ότι θα λειτουργήσει και δεν θα μπλεχτεί στα γρανάζια ερμηνειών και γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, όπως συμβαίνει μέχρι τώρα και όπως θα ξανασυμβεί. Όταν εφαρμόζονται ημίμετρα, δεν υπάρχει αποτέλεσμα. 

Μου προκαλεί κατάπληξη ότι δεν υιοθετούνται πολύ απλές κινήσεις, άμεσης απόδοσης και μηδενικού κόστους, όπως για παράδειγμα οι οικοδομές να δουλεύουν Σάββατο, ημέρα που έτσι κι αλλιώς δουλεύουν αλλά παράνομα με αποτέλεσμα το κράτος να χάνει έσοδα. Για ποιο λόγο η Ελλάδα δεν δουλεύει τις Κυριακές; Εάν δούλευε επτά ημέρες την εβδομάδα το σύστημα, ο εργαζόμενος θα είχε σαράντα ώρες εργασίας και όχι όπως τώρα πενήντα, αλλά με παραβίαση των ωραρίων του. Διότι θα ήταν αναγκασμένες οι επιχειρήσεις να είχαν διπλή βάρδια. Εν ολίγοις δηλαδή, ενώ φαίνεται ότι παραβιάζεται ένα δικαίωμα, στην πράξη ενισχύεται. Πρέπει να πω όμως ότι δεν βοηθά και σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας.

- Σε ποιους αναφέρεστε;

Πολλοί άνθρωποι που επέλεξαν να πορευθούν στη ζωή μέσα από το δημόσιο τομέα, διαθέτουν το σύνδρομο του κληρονόμου και όχι του δημιουργού. Αυτό αποτελεί δυστυχώς μια πραγματικότητα, για την οποία πιθανόν να μην φταίνε και οι ίδιοι. Πολύ απλά αυτό που λέω είναι ότι δημιουργήθηκε η εντύπωση ή η βεβαιότητα ότι το Δημόσιο δεν χρειάζεται έσοδα για να υπάρχει, ότι υπάρχει για να δίνει χρήματα και να μην εισπράττει. Δεν είναι έτσι όμως.

nikos.chrissikopoulos@capital.gr