Πολλοί ξεχνούν ότι οι σημερινοί συνταξιούχοι συνεισφέρουν πολλά στο "συμβόλαιο των γενεών". Ίσως περισσότερα από όσα τους αναλογούν. 

Σχόλιο του Γιάννη Παπαδημητρίου

Η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού και συνταξιοδοτικού συστήματος τίθεται πάλι επί τάπητος στη Γερμανία- και όχι μόνο. Σήμερα το "κοινωνικό κράτος" αποτελεί τη μεγαλύτερη γραμμή δαπανών στον κρατικό προϋπολογισμό της Γερμανίας με 190 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, εκ των οποίων 120 δις διοχετεύονται στην επιδότηση του συνταξιοδοτικού συστήματος, ποσό που αναμένεται να αυξηθεί στα 127 δις για το 2026. Όλα αυτά πυροδοτούν μία ευρεία συζήτηση για την αναγκαιότητα "μεταρρυθμίσεων" στο ασφαλιστικό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πρόταση για "σύνταξη στα 70".

Όπως και στην Ελλάδα, έτσι και στη Γερμανία το κύριο πρόβλημα είναι ότι όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι καλούνται να συντηρήσουν όλο και περισσότερους συνταξιούχους, οι οποίοι επιπλέον ζουν όλο και περισσότερο. (Ας μην σχολιάσουμε επί του παρόντος τη θεωρία ότι στην Ελλάδα η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού έχει εξασφαλιστεί για δεκαετίες, διότι αυτή η βιωσιμότητα "εξαγοράζεται" με αντίτιμο εξαιρετικά χαμηλές συντάξεις).

Ποιος πληρώνει τον "λογαριασμό";

Στη Γερμανία οι πολιτικές νεολαίες εξεγείρονται και απαιτούν από τις ηγεσίες των κομμάτων "να μην πληρώσουν οι νέες γενιές τον λογαριασμό για το συνταξιοδοτικό". Αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Για να μην πληρώσουν τον λογαριασμό οι νεότερες γενιές θα πρέπει είτε να τον πληρώσουν οι παλαιότερες γενιές είτε να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο υπολογίζουμε τον λογαριασμό (με περισσότερους ασφαλισμένους που καταβάλλουν εισφορές για παράδειγμα).

Τον τελευταίο καιρό φαίνεται να κυριαρχούν στη δημόσια συζήτηση οι επικρίσεις για τους "παλιούς", τους "μπούμερ", τους σημερινούς συνταξιούχους. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται η πρόταση του οικονομικού Ινστιτούτου DIW να θεσπιστεί μία "εισφορά αλληλεγγύης" για συνταξιούχους ή ακόμη και ένα "υποχρεωτικό έτος εθελοντικής εργασίας", κάτι αντίστοιχο με την εναλλακτική θητεία.

Όσοι συμμερίζονται τις απόψεις αυτές μάλλον ξεχνούν ότι οι συνταξιούχοι συνεισφέρουν ήδη πολλά. Ίσως περισσότερα από όσα τους αναλογούν. Κατ' αρχάς, προκειμένου να συνεισφέρουν στην περίφημη "βελτίωση της ανταγωνιστικότητας" πολλοί εργαζόμενοι της δεκαετίας του '90 και σημερινοί συνταξιούχοι είχαν αποδεχθεί μία μισθολογική εγκράτεια που πολύ απείχε από τη λογική του γερμανικού "οικονομικού θαύματος" και ουσιαστικά μετατόπιζε το πρόβλημα της φτώχειας στην τρίτη ηλικία. Γι αυτό σήμερα η μέση σύνταξη στη Γερμανία δεν ξεπερνά τα 1.100 ευρώ (η μέγιστη σύνταξη φτάνει τα 3.572 ευρώ με 45 έτη εισφορών και πολύ υψηλές απολαβές στη διάρκεια του εργασιακού βίου, αλλά αυτό είναι κάτι που αφορά πολύ λίγους).

Επιπλέον, η σύνταξη φορολογείται. Αν το καλοσκεφτούμε είναι άδικο και συνιστά ίσως μία μορφή διπλής φορολόγησης. Διότι η σύνταξη δεν είναι παρά μία ανταποδοτική παροχή του κράτους στις ασφαλιστικές εισφορές του εργαζόμενου από εισοδήματα που έχουν ήδη φορολογηθεί στο παρελθόν.

"Παραβίαση του κοινωνικού συμβολαίου";

Στην ίδια λογική κινείται η πρόταση για μία επιπλέον οικονομική επιβάρυνση σε παλαιότερες γενιές που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά, με επιχείρημα ότι "παραβιάζουν το άτυπο κοινωνικό συμβόλαιο", το οποίο κατά τεκμήριο προβλέπει την παρουσία παιδιών στην οικογένεια. Όταν προ ετών είχε γίνει μία αντίστοιχη εισήγηση στην Άνγκελα Μέρκελ, η τότε καγκελάριος την απέρριψε, λέγοντας ότι "είναι αλυσιτελής". Μία διατύπωση που χρησιμοποιούν και στην Ελλάδα έγκριτοι νομικοί, όταν θέλουν να πουν με ευγενικό τρόπο ότι you 're talking nonsense.

Στον αντίποδα, προκαλεί έκπληξη πόσο λίγο συζητείται η εύλογη εναλλακτική λύση να διευρυνθεί ο κύκλος των ασφαλισμένων που καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές στον δημόσιο "κορβανά" ενισχύοντας έτσι τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Δηλαδή θρέφοντας το κλαδί, στο οποίο θα καθίσουν και οι ίδιοι σε λίγα χρόνια.

Για παράδειγμα, πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή. Κάτι που θα ήταν κατανοητό ως ένα μεταβατικό μέτρο για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.

Αλλά η απαλλαγή διά βίου τι σκοπό μπορεί να εξυπηρετεί; Αλλά ούτε και οι δημόσιοι λειτουργοί πληρώνουν συνταξιοδοτικές εισφορές στη Γερμανία (σε αντίθεση με την Αυστρία). Το έχει προτείνει τόσο η σημερινή υπουργός Εργασίας Μπέρμπελ Μπας όσο και ο προκάτοχός της Ουμπέρτους Χάιλ, αλλά προσέκρουσαν σε τείχος…

Πηγή: Deutsche Welle