*Του Επαμεινώνδα Κορώνη 

Η αλλαγή καπετάνιου στα Starbucks είναι η πιο καλή αφορμή για να μιλήσουμε για το πρόβλημα των celebrity leaders στον κόσμο των επιχειρήσεων. Αλλά και για τον ρόλο των μυωπικών μετόχων που ελάχιστα ενδιαφέρονται για το απώτερο μέλλον της επιχείρησης. Ο ενθουσιώδης Laxman Narasimhan με το ζόρι θα κλείσει 2 χρόνια ως CEO της πιο μεγάλης αλυσίδας καφέ του κόσμου. Την θέση του παίρνει σε 2 εβδομάδες ένας πανάκριβος, απόλυτος και αμφιβόλου καταλληλότητας αρχηγός. Γιατί το λένε οι αγορές.  

Ο καπιταλισμός του Friedman εμπέδωσε σταδιακά τον κρίσιμο ρόλο των μετόχων και των κεφαλαίων στην επιβίωση και εξέλιξη των επιχειρήσεων. Η ακαδημαϊκή αρθρογραφία δείχνει ότι διατηρώντας καλές σχέσεις με το shareholder group ακόμα και οι zombie εταιρείες επιβιώνουν, χωρίς κερδοφορία, χωρίς καινοτομία γιατί τελικά οι μέτοχοι αποφασίζουν. Στο ενδιαφέρον του βιβλίο "Barbarians in the Boardroom" ο Owen Walker περιέγραψε περιπτώσεις όπου οι ακτιβιστές μέτοχοι ανατρέπουν ισορροπίες, δημιουργούν συνασπισμούς και πιέζουν τις διοικήσεις. Τι επιδιώκουν αυτοί οι ανατροπείς της εταιρικής ειρήνης; Γρήγορα κέρδη και άμεσα, παχυλά μερίσματα. Και να βλέπουν μπροστά τους την "χρυσή" έξοδο της αποεπένδυσης. Αλλά και οι παραδοσιακοί θεσμικοί επενδυτές σε μια πρόσφατη μελέτη του HBS, όταν κλήθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα σε μακροχρόνια σταθερότητα και άμεση απόδοση… μαντέψτε τι απάντησαν. 

Αυτοί οι θεσμικοί ή πιο ακραίοι επενδυτές πιέζουν συνεχώς τις επιχειρήσεις για ταχείς μετασχηματισμούς και γρήγορα αποτελέσματα. Οι Lazonick και O’ Sullivan, από το INSEAD, μιλούσαν ήδη από το 2000 για μια επερχόμενη νέα ιδεολογία της σύντομης κερδοφορίας που θα αυξάνει την βραχυχρόνια αξία προς τους μετόχους. Και όποιος ηγέτης, CEO, στέλεχος θέλει να εκφράσει μια πιο μεσοπρόθεσμη στρατηγική πολύ απλά δεν μας κάνει. Και ποιοι είναι οι αστέρες των μετόχων; Τα μεγάλα μεταγραφικά ονόματα, οι CEOs που υπόσχονται γρήγορα κέρδη και άμεσες λύσεις. 

Ανάμεσα στην ανάγκη για μεταγραφές εντυπώσεων και την ανάδειξη ηγετών με γνώση της επιχείρησης και στρατηγικών, τα Starbucks λοιπόν επιλέγουν σταθερά πλέον το πρώτο. Και γιατί να μην το κάνουν αφού το κοπάδι των μετόχων ακολουθεί; Η ανακοίνωση της ανάληψης της απόλυτης ηγεσίας της εταιρείας (CEO & Chairman) από τον Brian Niccol συνοδεύτηκε από εκτόξευση μια μετοχής που έπεφτε μέχρι τα $73.30 πλέον στα $92. Άλλωστε αυτό είναι το βιογραφικό του νέου CEO ο οποίος τα πήγε όντως περίφημα στη διαχείριση της κρίσης ασφάλειας στα Taco Bell και πιο πρόσφατα 8πλασίασε την τιμή της μετοχής της Chipotle. Είναι όμως ένα στέλεχος χωρίς εμπειρία σε διεθνείς περίπλοκες αγορές και με άγνοια της φιλοσοφίας των Starbucks το κατάλληλο; Όπως και ο καφές που θα πουλάει σε ανεβάζει, μετά από λίγη ώρα η ενέργειά σου πέφτει.  

Την πρόσληψη του διάσημου κυρίου Niccol συνόδευσαν πλήθος ειδήσεων για την ετήσια αμοιβή του ($100 εκατ.), το υπέρογκο bonus και την πρόβλεψη για τηλεργασία ενός CEO για πρώτη φορά στην ιστορία των ΗΠΑ. Στην Σκανδιναβία έχουμε προηγούμενο. Η πραγματική κάμψη των Starbucks όμως έχει τις ρίζες της στην κόπωση των καταναλωτών και την πτώση εισοδημάτων στις ΗΠΑ, στον ανταγωνισμό στην Κίνα, στην απουσία νέων προϊόντων. Τι στόχους έχει το νέο αφεντικό και με ποιο σχεδιασμό έρχεται; 

Οι "σταρ" των μεγάλων εταιρειών δεν είναι  οι πιο αποτελεσματικοί. To αντίθετο, είναι κατά βάση το πρόβλημα πολλών εταιρειών. Η πρόσφατη έρευνα του CEO World Magazine (Ιανουάριος 2024) έδειξε ότι στην κορυφή των πιο παραγωγικών CEO’s είναι όσοι έχουν παραμείνει στις θέσεις τους για καιρό ή προέρχονται από τα σπλάχνα του οργανισμού. Η Jane Frazer της Citi επί 20 χρόνια μαθαίνει την κάθε γωνία της επιχείρησης, ενώ ο κύριος Moynihan, ακλόνητο αφεντικό της Bank of America για 14 χρόνια, φιγουράρει πρώτος στην σχετική κατάταξη. 

Ο Satya Natela που σήμερα αποθεώνεται από τις αγορές αλλά και τους μετόχους της Microsoft, στην οποία έζησε μια ολόκληρη ζωή, πέρασε δια πυρός και σιδήρου όταν το 2014 ανέλαβε το τιμόνι της εταιρείας και ξεκίνησε έναν βραδύ και αναγκαίο μετασχηματισμό. Όταν πρότεινε την ανάπτυξη διεταιρικών συνεργασιών με την ΙΒΜ, το Microsoft Linux και το πρόγραμμα ενδυνάμωσης προσωπικού παραλίγο να απολυθεί. 

Ας ρώταγαν οι άνθρωποι των Starbucks τις ηγεσίες της Yahoo! ή της KODAK τι συμβαίνει όταν το μέλλον μια εταιρείας παραδίδεται στα χέρια των αγαπημένων παιδιών των μυωπικών μετόχων. Ό,τι ανεβαίνει γρήγορα, πέφτει απότομα και επειδή ο τρεις φορές ηγέτης των Starbucks κύριος Schulz δεν επιστρέφει, το διδακτικό σήριαλ ηγεσίας στα Starbucks θα συνεχιστεί.  

*Associate Professor of Management, Chair of International Business & Tourism, The American College of Greece