Η έγκριση της Κομισιόν στο ελληνικό σχέδιο δράσης για τις αγροτικές επιδοτήσεις δεν ήταν μια αυτονόητη εξέλιξη. Το καλοκαίρι υπήρχε στη Γενική Διεύθυνση Γεωργίας (DG Agri) ένα εξαιρετικά δυσμενές κλίμα για τον ΟΠΕΚΕΠΕ και μεγάλη δυσπιστία ως προς τις προθέσεις της κυβέρνησης.

Στις 17 Ιουνίου έγινε γνωστή η απόφαση της Κομισιόν να επιβάλει πρόστιμο 415 εκατ. ευρώ στη χώρα μας για τις αγροτικές επιδοτήσεις που δόθηκαν από τον ΟΠΕΚΕΠΕ την περίοδο 2016-2023.

Λίγες μέρες αργότερα, στις 25/6, κατατίθεται στη Βουλή η δικογραφία για τον ΟΠΕΚΕΠΕ από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.

Μια μέρα μετά, στις 26 Ιουνίου, ο Κωστής Χατζηδάκης βρίσκεται στις Βρυξέλλες και συναντά τον Επίτροπο Γεωργίας Κρίστοφ Χάνσεν και τα στελέχη της DG Agri. Εισπράττει το πολύ αρνητικό κλίμα και τη δυσπιστία που επικρατεί. Τους ανακοινώνει την απόφαση της κυβέρνησης να καταργήσει τον ΟΠΕΚΕΠΕ και να μεταφέρει τις αρμοδιότητές του στην ΑΑΔΕ. Επίσης, τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης να εφαρμόσει πλήρως όσα ζητά η Κομισιόν για την αναμόρφωση του ελληνικού σχεδίου δράσης για τις αγροτικές επιδοτήσεις.

Επιπλέον, ο Χατζηδάκης, που γνωρίζει πολύ καλά την κοινοτική νοοτροπία, προτείνει στον Χάνσεν να δημιουργηθεί μια άτυπη task force (με τη συμμετοχή στελεχών από τη DG Agri και την ελληνική κυβέρνηση), η οποία θα παρακολουθεί βήμα-βήμα την πορεία της μεταρρύθμισης.

Οι προτάσεις του Χατζηδάκη έγιναν καταρχήν δεκτές από την Κομισιόν και από εκείνη τη μέρα ξεκίνησε ένας αγώνας δρόμου για την αναθεώρηση του σχεδίου δράσης.

Η Κομισιόν, με επιστολή της στις 4/8, στέλνει όλες τις παρατηρήσεις που έχει στο προηγούμενο σχέδιο του ΟΠΕΚΕΠΕ και απαιτεί να γίνουν όλες οι αναγκαίες διορθώσεις, διαφορετικά επιφυλάσσεται για αναστολή των επιδοτήσεων και νέα πρόστιμα. Το σχέδιο δράσης έχει 54 σημεία και πρέπει να υπάρχει συμφωνία και στα 54.

Ακολουθεί μια περίοδος συνεχών διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων που επικεντρώνονται αφενός στο μεταβατικό στάδιο —δηλαδή με ποιες προϋποθέσεις θα γίνουν οι πληρωμές των αγροτών το 2025— και αφετέρου στο πώς θα γίνει η μετάβαση και ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά του νέου συστήματος ελέγχου και πληρωμών των αγροτικών επιδοτήσεων.

Τελικά, το νέο σχέδιο για τις αγροτικές επιδοτήσεις κατατίθεται στην Κομισιόν στις 4 Νοεμβρίου 2026 και έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

1. Δημιουργία νέου ψηφιακού γεωχωρικού χάρτη της χώρας
   Θα καταρτιστεί ένας εξαιρετικά ακριβής χάρτης της ελληνικής επικράτειας, βασισμένος σε δορυφορικές εικόνες πολύ υψηλής ανάλυσης και τη χρήση "έξυπνων" εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης. Ο χάρτης αυτός θα επιτρέπει τον σαφή διαχωρισμό των επιλέξιμων και μη επιλέξιμων εκτάσεων για ενισχύσεις, ενώ θα ανανεώνεται συστηματικά, και μάλιστα σε συχνότητα υψηλότερη από το ελάχιστο που ζητά η ΕΕ.

2. Νέος τρόπος καταγραφής των αιγοπροβάτων
   Θα δημιουργηθεί ενιαία ψηφιακή βάση δεδομένων για την ακριβή καταγραφή και παρακολούθηση κάθε ζώου. Κάθε αιγοπρόβατο θα σημαίνεται με ηλεκτρονικό "βώλο" και τα στοιχεία του θα τηρούνται αποκλειστικά στη νέα βάση, η οποία θα συνδεθεί απευθείας με το ΟΣΔΕ. Μέχρι να τεθεί σε πλήρη λειτουργία το σύστημα, ο αριθμός των ζώων θα προσδιορίζεται με βάση αντικειμενικά στοιχεία, όπως τιμολόγια πώλησης γάλακτος και κρέατος, καθώς και αγορών ζωοτροφών. Παράλληλα, όσον αφορά στους βοσκοτόπους, βούληση του αρμόδιου Υπουργείου είναι να δίνεται η δυνατότητα να δηλώνονται μόνο σε όμορους νομούς.

3. Περισσότεροι και πιο αποτελεσματικοί έλεγχοι
   Οι έλεγχοι στις δηλώσεις θα γίνουν πιο εκτεταμένοι και στοχευμένοι, με χρήση εργαλείων ανάλυσης κινδύνου για τον εντοπισμό πιθανών παραβάσεων ή προσπαθειών παραπλάνησης του συστήματος. Οι επιτόπιοι έλεγχοι θα πραγματοποιούνται από μικτά κλιμάκια, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και την εξάλειψη φαινομένων διαφθοράς.

4. Έλεγχος του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και πάταξη των εικονικών μισθωτηρίων
   Τίθενται σε εφαρμογή νέα εργαλεία ελέγχου για την επαλήθευση της ιδιοκτησίας των αγροτεμαχίων, ώστε να τερματιστούν φαινόμενα εικονικών μισθώσεων και καταπατήσεων. Ήδη από φέτος είναι υποχρεωτική η δήλωση του ΑΤΑΚ για όλα τα αγροτεμάχια, ενώ από το επόμενο έτος θα πραγματοποιούνται διασταυρωτικοί έλεγχοι με τα στοιχεία του Εθνικού Κτηματολογίου και του νέου Μητρώου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΜΙΔΑ) της ΑΑΔΕ.

Το νέο σχέδιο ανταποκρίνεται πλήρως στις απαιτήσεις της Κομισιόν και γι’ αυτό αμέσως ο αντιπρόεδρος Κωστής Χατζηδάκης εκφράζει την αισιοδοξία του ότι το σχέδιο θα εγκριθεί γρήγορα και η κυβέρνηση θα προλάβει να πληρώσει την προκαταβολή (70%) της βασικής ενίσχυσης των αγροτών για το 2025. Για τον λόγο αυτό, δίνει εντολή στον ΟΠΕΚΕΠΕ να ξεκινήσει ανεπίσημα την προετοιμασία για τις πληρωμές με την παραμετροποίηση του συστήματος πληρωμών στις νέες παραδοχές του σχεδίου δράσης.

Αισιόδοξο μήνυμα δίνει και στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ο Επίτροπος Κρίστοφ Χάνσεν στις 7/11.

Τελικά, η Κομισιόν, με επιστολή της που έφτασε στις 19/11 το βράδυ, δίνει την έγκρισή της στο ελληνικό σχέδιο δράσης για τις αγροτικές κινητοποιήσεις.

Έτσι πλέον μπήκαμε στην τελική ευθεία για τις πληρωμές:

• Στο τέλος του μήνα, η πληρωμή της προκαταβολής της βασικής ενίσχυσης, η οποία είναι 70% όπως κάθε χρόνο.

• Περίπου τις ίδιες μέρες θα πληρωθεί και το μέτρο 23.

• Το υπόλοιπο 30% της βασικής ενίσχυσης θα πληρωθεί, αφού γίνουν οι αναγκαίοι έλεγχοι, τέλος του χρόνου.

• Παράλληλα, μέχρι το τέλος του έτους θα πληρωθούν τα προγράμματα μικρότερης κλίμακας, στα οποία υπήρχαν καθυστερήσεις.

• Δρομολογούνται επίσης να πληρωθούν σημαντικά ποσά στο πλαίσιο του Πυλώνα 2 της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (προγράμματα για αναδιαρθρώσεις).

Εκτιμάται ότι οι πληρωμές που θα γίνουν στους αγρότες μέχρι τέλος του χρόνου θα υπερβούν το 1 δισ. ευρώ.