Του Δημήτρη Γκάτσιου

Σκηνικό αποδραματοποίησης από την Αθήνα, μετά το νέο "φεγγάρι" κρίσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με σημείο αναφοράς την ακύρωση της συνάντησης κορυφής του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Νέα Υόρκη. Τη στιγμή που κυβερνητικά στελέχη αποτιμούν άκρως θετικά το γεωπολιτικό, γεωοικονομικό και επενδυτικό αποτέλεσμα που είχαν τα "ραντεβού" του πρωθυπουργού στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, η ελληνική αποστολή στην αμερικανική μεγαλούπολη συνεχίζει να εκπέμπει προς πάσα κατεύθυνση το μήνυμα ότι η εξωτερική πολιτική της χώρας και η στρατηγική της είναι σαφέστατα τοποθετημένη όσον αφορά την Άγκυρα. "Ναι" στους ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας. 

"Διάλογος σημαίνει διεκδίκηση και όχι υποχώρηση". Πάντα στο προσκήνιο οι κόκκινες εθνικές γραμμές. Πάντα στο προσκήνιο ο σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο και στους κανόνες καλής γειτονίας. Σε αυτούς τους άξονες δομείται το κυβερνητικό καλεντάρι. Ή, όπως το έθεσε ο πρωθυπουργός, χρησιμοποιώντας μια πασίγνωστη γαλλική έκφραση: "Το να έχουμε ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με την Τουρκία δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε με την Τουρκία σε όλα τα θέματα. Εάν κάποιες φορές, εάν αυτό που κάνουμε προκαλεί κάποια δυσφορία στην Τουρκία, ας είναι. C’est la vie, όπως θα έλεγαν και οι Γάλλοι".

Σήματα και σενάρια

"Δεν αναπνέουμε με τον Ερντογάν ως χώρα", σχολιάζουν τα τελευταία εικοσιτετράωρα παράγοντες, όταν ερωτώνται για τα "απόνερα" που αφήνει η ακύρωση της συνάντησης κορυφής που ήταν προγραμματισμένη για το βράδυ της περασμένης Τρίτης, αλλά με υπαιτιότητα της Τουρκίας… έμεινε από καύσιμα. Κυβέρνηση και πρωθυπουργός σημειώνουν ότι η Αθήνα δεν είναι διατεθειμένη να συζητήσει με την Άγκυρα οτιδήποτε αφορά τα κυριαρχικά δικαιώματα, τα οποία αναγνωρίζονται (εσχάτως και μέσω της Chevron) και από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. "Θεωρώ ότι δεν υπάρχει ζήτημα να σταματήσει ο διάλογος. Το αντίθετο. Εκείνο το οποίο νομίζω έχουμε καταφέρει με την Τουρκία, είναι να υπάρχει ένας δομημένος διάλογος, ο οποίος θα αναγνωρίζει την αξία της επικοινωνίας, έτσι ώστε να μην παράγονται κρίσεις. Θα υπάρξει η ευκαιρία στο επόμενο διάστημα να υπάρξει συνάντηση των δύο ηγετών", έσπευσε να επισημάνει, από τη Νέα Υόρκη, ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, Γιώργος Γεραπετρίτης. "Ο πρωθυπουργός έχει ήδη συναντηθεί επτά φορές με τον πρόεδρο Ερντογάν και πάντα εμείς επιδιώκουμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας", ήταν το σήμα ανώτατης πηγής, με ορισμένους να αναζητούν ήδη κάποια "παράθυρα" για ένα ενδεχόμενο ραντεβού των δύο ηγετών το προσεχές χρονικό διάστημα. Ένα από αυτά (συζητήθηκε έντονα σε δημοσιογραφικά πηγαδάκια) είναι η ερχόμενη Πέμπτη, 2 Οκτωβρίου. 

Η Σύνοδος της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, που θα πραγματοποιηθεί στην Κοπεγχάγη, θεωρήθηκε από πολλούς ως μια πιθανή έδρα συνάντησης των Κυριάκου Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά το τουρκικό "φάλτσο" της Νέας Υόρκης. Ωστόσο, μέχρι αυτή την ώρα καμία ένδειξη δεν υπάρχει για κάτι τέτοιο, καμία πληροφόρηση για συνεννοήσεις ανάμεσα στις δύο πρωτεύουσες, ενώ ουδείς μπορεί να απαντήσει κατά πόσο ο πρόεδρος του εξ Ανατολών γείτονα θα βρεθεί στην πρωτεύουσα της Δανίας. 

Σε κάθε περίπτωση και σε παράλληλο χρόνο, η ελληνική πρωτεύουσα "διαβάζει" το νέο κύμα του τουρκικού αναθεωρητισμού (εκπεφρασμένο τελευταία από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μέσω της ομιλίας του στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών), έχει στραμμένη την προσοχή της στη δυσφορία που προκαλούν στην Άγκυρα οι κινήσεις της Αθήνας στη σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου και τροφοδοτεί συνεχώς την ηχώ που αφήνει στην ευρύτερη περιοχή η στρατηγική της. "Όσον αφορά στη Chevron, δεν έχουμε να συζητήσουμε τίποτα με την Τουρκία, ειλικρινά. Ασκούμε τα κυριαρχικά δικαιώματά μας νότια της Κρήτης, αυτό αναγνωρίζεται από τη Chevron και θα συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο", διεμήνυσε ο πρωθυπουργός σε εκδήλωση που διοργάνωσε η Wall Street Journal στη Νέα Υόρκη.

Το ορόσημο

Με ζητούμενο την αποσυμπίεση και τη διατήρηση των αποκαλούμενων και "ήρεμων νερών", η ελληνική πρωτεύουσα στέκεται πάντα στην όχθη του διαλόγου, ενώ στον ορίζοντα πλησιάζει ένα κομβικό ορόσημο που ενδεχομένως θα θέσει σε νέα δοκιμασία τις σχέσεις Αθήνας - Άγκυρας. Τον προσεχή Νοέμβριο, τα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλούνται να αποφασίσουν για την επόμενη ημέρα της αμυντικής τους θωράκισης, για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης και το πρόγραμμα "SAFE". Η Τουρκία, που επιχειρεί να δηλώσει "παρούσα" στο πρόγραμμα, έχει ακόμα πολλά χιλιόμετρα να διανύσει, όπως σχολιάζουν στελέχη. Πολλά χιλιόμετρα μαζί με κινήσεις που θα αποτυπώνουν τον σεβασμό της στις αρχές και τις αξίες της Ένωσης. 

Η ελληνική πρωτεύουσα κρατάει πάντα ανοιχτό το χαρτί του βέτο, καθώς έχει προειδοποιήσει την ηγεσία της γείτονος ότι, εάν δεν άρει το casus belli, δεν πρόκειται να περάσει το "κατώφλι" του προγράμματος. Αυτό το μήνυμα ετοιμαζόταν να μεταφέρει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο ακυρωθέν ραντεβού τους. Ο πρωθυπουργός, πάντως, το έχει θέσει σαφώς. "Όσο υπάρχει το casus belli στο τραπέζι και όσο η Τουρκία και σε άλλα πεδία επιδεικνύει έναν αναθεωρητισμό, ο οποίος είναι εις βάρος της Ελλάδος, η Ελλάδα θα μπλοκάρει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE, όπως έχει τη δυνατότητα να κάνει", επισημαίνει.

Τα εξοπλιστικά

Στον απόηχο του τετ α τετ Ντόναλντ Τραμπ - Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, με μενού και την εξοπλιστική ατζέντα, η Αθήνα επιχειρεί να "διαβάσει" με ψυχραιμία τα αποτελέσματα της συνάντησης. Παρά το θετικό κλίμα εντός του Οβάλ Γραφείου και τις εκατέρωθεν φιλοφρονήσεις, στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι ο δρόμος της Άγκυρας προς την επανένταξη στο πρόγραμμα των F-35 είναι ακόμα μακρύς και δύσκολος, καθώς προϋποθέτει την απαγκίστρωση της γείτονος από τη Ρωσία, αλλά και το "πράσινο φως" του αμερικανικού Κογκρέσου. Η πρώτη "απάντηση" ήρθε από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο. "Αυτά που ζητεί η Τουρκία, η Ελλάδα τα έχει εξασφαλίσει", σημείωσε ο κ. Μαρινάκης. Ένα "comeback" της Άγκυρας, πάντως, στο πρόγραμμα των F-35 και στην αγορά νέων F-16 θα μπορούσε να επηρεάσει τον γεωπολιτικό συσχετισμό σε Ανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο και αυτό είναι κάτι που απασχολεί την ελληνική πρωτεύουσα. 

Η Αθήνα προτάσσει το δικό της εξοπλιστικό πρόγραμμα, το γεγονός ότι βρίσκεται βήματα μπροστά από την Άγκυρα, με κυβερνητικά στελέχη να στέκονται στη ρήτρα μη ανταγωνισμού. Σε κάθε περίπτωση, το σενάριο (όσο μακρινό κι αν είναι αυτό) της αλλαγής συσχετισμών στην περιοχή βρίσκεται στο "μικροσκόπιο", με τον κ. Μητσοτάκη να στέκεται στις κινήσεις θωράκισης. "Το επόμενο έτος θα είναι εξαιρετικά σημαντικό για το Πολεμικό Ναυτικό μας. Θα προμηθευτούμε τέσσερις υπερσύγχρονες γαλλικές φρεγάτες. Η πρώτη από αυτές ονομάζεται "Κίμων", πρόκειται να φτάσει στην Ελλάδα πριν από το τέλος του έτους. Αναβαθμίζουμε τα αεροσκάφη F-16 μας. Θα δαπανήσουμε περισσότερα από 28 δισεκατομμύρια ευρώ για την άμυνα κατά την επόμενη δεκαετία", ανέφερε, σε ομογενειακή εκδήλωση στη Νέα Υόρκη. 

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο".