Του Χάρη Φλουδόπουλου 

Η Ανατολική Μεσόγειος βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Η ενεργειακή κρίση που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία και η στρατηγική απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απεξαρτηθεί πλήρως από το ρωσικό φυσικό αέριο μέχρι το 2027, έχουν μεταβάλει άρδην τον γεωπολιτικό χάρτη της περιοχής. Στο νέο αυτό σκηνικό, η Ελλάδα αποκτά έναν νέο αναβαθμισμένο ρόλο που συνδυάζει δύο διαστάσεις:

- ως πύλη εισόδου για το αμερικανικό LNG στην ευρωπαϊκή ήπειρο, μέσω Ρεβυθούσας και Αλεξανδρούπολης,

- ως εν δυνάμει παραγωγός φυσικού αερίου, που θα καλύψει μέρος των ευρωπαϊκών αναγκών, εφόσον οι έρευνες νοτίως της Κρήτης αποδώσουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Η εξέλιξη αυτή δεν είναι συγκυριακή, αλλά στρατηγική. Η συμμετοχή της Chevron, ενός εκ των μεγαλύτερων ενεργειακών κολοσσών παγκοσμίως, στον διαγωνισμό για τα ελληνικά θαλάσσια οικόπεδα, σηματοδοτεί την αναβάθμιση της σημασίας της χώρας μας, όχι μόνο σε οικονομικό αλλά κυρίως σε γεωπολιτικό επίπεδο.

Η ευρωπαϊκή στροφή στο LNG

Η απόφαση της Ε.Ε. να σταματήσει πλήρως τις εισαγωγές ρωσικού αερίου έως το 2027 δημιουργεί ένα κενό που ανέρχεται σε πάνω από 100 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη το κενό αυτό μεταφράζεται σε 14-15 δισ. κ.μ. τον χρόνο. Το βάρος της κάλυψης πέφτει στο αμερικανικό LNG, το οποίο ήδη καταγράφει θεαματική αύξηση παρουσίας στην ελληνική αγορά.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 81% των εισαγωγών LNG της χώρας το πρώτο εξάμηνο του 2025 προήλθε από τις ΗΠΑ. Μάλιστα, τον Αύγουστο το αμερικανικό καύσιμο ξεπέρασε για πρώτη φορά το ρωσικό, με φορτία 2,75 TWh να αποθηκεύονται στη Ρεβυθούσα, έναντι 2,57 TWh που εισήλθαν από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

Η στροφή αυτή δεν είναι παροδική. Η Ουάσινγκτον βλέπει στην Ελλάδα τον φυσικό κόμβο για τη διοχέτευση του LNG προς ολόκληρη τη ΝΑ Ευρώπη, αναβαθμίζοντας τις υποδομές και δίνοντας έμφαση σε έργα στρατηγικής σημασίας, όπως ο Κάθετος Διάδρομος (Vertical Corridor).

Ο Κάθετος Διάδρομος, που συνδέει την Ελλάδα με Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία, θεωρείται από τους Αμερικανούς βασικό εργαλείο για την κυριαρχία του LNG στην περιοχή. Στόχος είναι η δημιουργία μιας ασφαλούς εναλλακτικής διαδρομής, η οποία θα μειώσει την εξάρτηση των χωρών αυτών από τη Ρωσία.

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο η νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, όσο και ο υπουργός Εσωτερικών και επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας του Λευκού Οίκου, Νταγκ Μπέργκαμ, δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στο έργο. Η πρόσφατη επίσκεψη Μπέργκαμ στην Αθήνα, του πρώτου υπουργού της διοίκησης Τραμπ που έρχεται στην Ελλάδα, μία ημέρα μετά την επισημοποίηση της προσφοράς της Chevron για τα ελληνικά οικόπεδα, υπογραμμίζει τον άρρηκτο δεσμό μεταξύ αμερικανικών συμφερόντων και ελληνικών υποδομών.

Η Chevron στην Κρήτη: Γεωστρατηγική υπέρβαση

Η συμμετοχή της Chevron στον διαγωνισμό για τα κοιτάσματα νοτίως της Κρήτης, σε κοινοπραξία με τη Helleniq Energy, αποτελεί κομβικό σημείο καμπής. Δεν πρόκειται απλώς για επενδυτικό ενδιαφέρον. Η παρουσία ενός αμερικανικού κολοσσού σε περιοχές που επικαλύπτουν κατά 20%-25% το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο συνιστά έμπρακτη αμφισβήτηση του αφηγήματος της "Γαλάζιας Πατρίδας".

Για την Αθήνα η εμπλοκή της Chevron συνιστά διπλωματική επιτυχία. Η αποδοχή των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων από μια εταιρεία αυτού του βεληνεκούς, με την κάλυψη της αμερικανικής κυβέρνησης, ουσιαστικά ακυρώνει στην πράξη τις τουρκικές διεκδικήσεις.

Η διαδικασία που ξεκίνησε με την κατάθεση της προσφοράς απέχει πολύ από το να ολοκληρωθεί. Το roadmap περιλαμβάνει σειρά βημάτων: αξιολόγηση τεχνικής επάρκειας, οικονομικής πρότασης, εισήγηση της ΕΔΕΥΕΠ (Διαχειριστική Εταιρεία), διαπραγμάτευση με το ΥΠΕΝ, κύρωση από Ελεγκτικό Συνέδριο και Βουλή. Ρεαλιστικά, η ολοκλήρωση του σταδίου αυτού αναμένεται προς τα τέλη του 2025.

Από εκεί και πέρα, το πρόγραμμα ερευνών έχει τρεις φάσεις, με συνολική διάρκεια περίπου επτά ετών. Αν καταστεί εφικτό να συμπτυχθούν χρονοδιαγράμματα, οι πρώτες γεωτρήσεις θα μπορούσαν να ξεκινήσουν γύρω στο 2030. Αυτό σημαίνει ότι τα όποια οικονομικά οφέλη βρίσκονται σε βάθος δεκαετίας, με τα σημερινά οφέλη να είναι πρωτίστως γεωπολιτικά.

Η σημασία της γραφειοκρατίας

Η ελληνική εμπειρία έχει δείξει ότι πολλά επενδυτικά σχέδια έχουν προσκρούσει σε εμπόδια γραφειοκρατίας. Στην περίπτωση της Chevron, η κυβέρνηση καλείται να αποδείξει ότι μπορεί να κινηθεί με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Η εξεύρεση λιμανιού-βάσης για την υποστήριξη των ερευνών, η αποσαφήνιση περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων και η επίλυση διοικητικών ζητημάτων είναι κρίσιμα βήματα.

Οι γεωπολιτικές προεκτάσεις

Η παρουσία της Chevron στην Κρήτη έχει τριπλό γεωπολιτικό όφελος:

- Αναγνώριση κυριαρχικών δικαιωμάτων: Η συμμετοχή της εταιρείας σε περιοχές που η Τουρκία θεωρεί δικές της ισοδυναμεί με έμμεση αναγνώριση της ελληνικής ΑΟΖ.

- Ακύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου: Η εμπλοκή της Chevron σε οικόπεδα που επικαλύπτονται με το μνημόνιο καθιστά νομικά και πολιτικά ανίσχυρες τις διεκδικήσεις.

- Πλήγμα στη "Γαλάζια Πατρίδα": Το τουρκικό ιδεολόγημα που αμφισβητεί ελληνικά και κυπριακά κυριαρχικά δικαιώματα αποδυναμώνεται, καθώς οι ΗΠΑ εμπλέκονται άμεσα στο παιχνίδι.

Η συμμετοχή της Chevron, η στρατηγική στήριξη των ΗΠΑ, η ενίσχυση των υποδομών LNG και η προοπτική του Κάθετου Διαδρόμου δημιουργούν ένα νέο πλαίσιο, στο οποίο η χώρα καλείται να κινηθεί με αποφασιστικότητα και ταχύτητα.

Η επόμενη πενταετία θα είναι καθοριστική. Αν η Ελλάδα καταφέρει να κεφαλαιοποιήσει τις γεωπολιτικές ευκαιρίες, να υπερβεί τις χρόνιες παθογένειες της γραφειοκρατίας και να διατηρήσει τον ρόλο της ως αξιόπιστος εταίρος των ΗΠΑ και της Ε.Ε., τότε θα μπορεί να μιλά για πραγματική αναβάθμιση της θέσης της στον ενεργειακό και γεωπολιτικό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου.