Του Δημήτρη Γκάτσιου

Με κυρίαρχο στόχο τη διατήρηση της λειτουργικής τους σχέσης, η οποία αποτελεί σημείο αναφοράς στη διάρκεια των τελευταίων 18 μηνών, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν οδεύουν, σε λίγες ώρες από τώρα, στη νέα συνάντηση κορυφής, με τοπόσημο αυτή τη φορά την τουρκική πρωτεύουσα.

Στις 3 και 30 το μεσημέρι, ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο πρόεδρος του εξ’ ανατολών γείτονα αναμένεται να…γράψουν την επόμενη σελίδα στο ημερολόγιο των τακτικών, πλέον, επαφών τους, με την έμφαση να δίνεται στην αποκαλούμενη και θετική ατζέντα, η οποία έχει παράξει συγκεκριμένα απτά αποτελέσματα. Πέντε μήνες, δε, μετά το τελευταίο τετ α τετ των δύο ηγετών, στο Μέγαρο Μαξίμου, που οδήγησε στην υπογραφή της Διακήρυξης της Αθήνας περί σχέσεων φιλίας και καλής γειτονίας, η συνέχεια στη ρότα των ήρεμων νερών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο μετατρέπεται σε κομβικό κομμάτι των διευρυμένων συνομιλιών, οι οποίες θα λάβουν χώρα σε ένα περιβάλλον διαφορετικό από αυτό της 7ης Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μαξίμου. Τα κύματα των γεωπολιτικών αναταράξεων στη Μέση Ανατολή απειλούν την ευρύτερη περιοχή, ενώ η Άγκυρα, με αφορμή τις δραματικές εξελίξεις στη Γάζα λαμβάνει όλο και μεγαλύτερες αποστάσεις από τη Δύση, με τελευταίο…χτύπημα την αναβολή της επίσκεψης του Ταγίπ Ερντογάν στην αμερικανική πρωτεύουσα. Αλλά και στο μέτωπο των ελληνοτουρκικών, οι τελευταίες κινήσεις της γειτονικής χώρας…θολώνουν το πλαίσιο της πορείας που χαράχθηκε αρχικά στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Γιατί μπορεί η Άγκυρα να αποφεύγει τις προκλήσεις στο πεδίο και τις… οβιδιακές μεταμορφώσεις που ιόνιζαν αρνητικά το κλίμα, ωστόσο η μετατροπή της Μονής της Χώρας σε μουσουλμανικό τέμενος, αλλά και οι πρόσφατες τουρκικές ενστάσεις για τα θαλάσσια πάρκα σε Ιόνιο και Αιγαίο έδειξαν ότι η πορεία μόνο ανέφελη δε μπορεί να είναι…

Το… σκηνικό της συνάντησης

Οι συνομιλίες των δύο ηγετών στο μεγαλοπρεπές προεδρικό μέγαρο της Άγκυρας θα πραγματοποιηθούν με το γνωστό σχήμα "τρεις συν τρεις". Δίπλα στους Κυριάκο Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα βρίσκονται οι υπουργοί Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, οι οποίοι έχουν τη διαχείριση του πολιτικού διαλόγου Αθήνας-Άγκυρας και οι διπλωματικοί σύμβουλοι, Άννα-Μαρία Μπούρα και Ακίφ Τσαγατάι Κιλίτς. Στις διευρυμένες συζητήσεις που θα ακολουθήσουν, πριν την παράθεση του δείπνου, θα προστεθούν οι παρουσίες των υφυπουργών Εξωτερικών, Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και Κώστα Φραγκογιάννη, του συμβούλου εθνικής ασφάλειας του πρωθυπουργού, Θάνου Ντόκου, του διοικητή της ΕΥΠ, Θέμη Δεμίρη, της συμβούλου Διεθνούς Πολιτικής και ΜΜΕ, Αριστοτελίας Πελώνη και της διευθύντριας Επικοινωνίας, Κύρας Κάπη.

"Η επίσκεψή μου θα αποτελέσει ευκαιρία να κάνουμε μία αποτίμηση της προόδου που έχουμε σημειώσει στις σχέσεις μας τους τελευταίους μήνες και επίσης να επαναλάβουμε τη δέσμευσή μας για τη βελτίωση των σχέσεων. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι περίπλοκες και φορτισμένες με ιστορία και συναισθήματα. Αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ. Αυτό που μπορούμε να αλλάξουμε είναι την οπτική μας: αντί να βλέπουμε ένα γρίφο που δεν λύνεται, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην ενίσχυση μιας θετικής ατζέντας και να επιδιώξουμε τη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών και των λαών μας. Οφείλουμε στον ελληνικό και τον τουρκικό λαό και στις επόμενες γενιές να συνεχίσουμε σε μια εποικοδομητική πορεία. Και έχουμε ευθύνη ως ηγέτες στην ίδια περιοχή να είμαστε δυνάμεις περιφερειακής σταθερότητας, και όχι αντιπαράθεσης", σημείωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στη συνέντευξή του στην "Μιλιέτ", λίγες ώρες πριν αναχωρήσει για την Άγκυρα. "Στόχος είναι να διατηρούνται ανοικτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας και στο ανώτατο επίπεδο, ώστε οι σχέσεις να προχωρούν στο επόμενο βήμα, αλλά και να γίνει από τους δύο ηγέτες η επισκόπηση της προόδου στις διμερείς σχέσεις, καθώς και στους τομείς συνεργασίας που έχουν συμφωνηθεί", σχολιάζουν, με τη σειρά τους, κυβερνητικοί αξιωματούχοι.

Βασικός στόχος της ελληνικής πλευράς είναι να διατηρηθούν τα… ήρεμα νερά στο Αιγαίο. Παράλληλα, στο τετ α τετ κορυφής Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν:

-Θα τεθεί επί τάπητος το σύνολο της διμερούς ατζέντας θεμάτων, σε ένα momentum πολλαπλών συγκρούσεων στην ευρύτερη περιοχή. Από την Ουκρανία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ, μέχρι τη Μέση Ανατολή και τους Χούθι στην Υεμένη.

-Θα συζητηθούν τα χρονοδιάγραμμα των επόμενων επαφών στον πολιτικό διάλογο, την θετική ατζέντα και τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης.

-Θα επιβεβαιωθεί η επόμενη συνάντηση των δύο ηγετών, στη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, στη Νέα Υόρκη τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, ενώ Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται να συμπέσουν και στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούλιο στην Ουάσιγκτον.

Σημαντικό κομμάτι των συνομιλιών που θα έχουν οι δύο ηγέτες θα κινηθούν γύρω από τα σημεία σύγκλισης των δύο πρωτευουσών, αλλά και γύρω από τα…αγκάθια που προέκυψαν εσχάτως. Όπως αναφέρουν στελέχη της κυβέρνησης, η επανενεργοποίηση των επαφών και των διαύλων επικοινωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία τους τελευταίους μήνες έχει ήδη μετρήσιμα αποτελέσματα, καθώς:

-Εφαρμόζεται η διευκόλυνση της χορήγησης βίζας για Τούρκους πολίτες σε δέκα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. "Με χαροποιεί ιδιαίτερα η επιτυχία αυτού του προγράμματος. Είναι αμοιβαία επωφελές για τους Τούρκους πολίτες που θέλουν να απολαύσουν τις ομορφιές των ελληνικών νησιών και για τον τοπικό πληθυσμό. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί πρότυπο για τις επαφές μεταξύ των δύο λαών, για τη διπλωματία και την αμοιβαία επωφελή συνεργασία", ανέφερε ο Έλληνας πρωθυπουργός στην "Μιλιέτ".

-Η εμπέδωση του θετικού κλίματος αντικατοπτρίζεται στην σχεδόν μηδενική παραβατικότητα στον αέρα.

-Διαπιστώνεται καλύτερη συνεργασία με τις τουρκικές αρχές στο μέτωπο του μεταναστευτικού και συνολική μείωση των ροών, παρά τις αυξομειώσεις.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα θέσει στον πρόεδρο της Τουρκίας το ζήτημα της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε μουσουλμανικό τέμενος. "Είμαι πολύ απογοητευμένος από την πρόσφατη απόφαση των τουρκικών αρχών να λειτουργήσει η βυζαντινή Μονή της Χώρας ως τζαμί, καθώς και από την παλαιότερη σχετική απόφαση για την Αγία Σοφία. Οι αποφάσεις αυτές έρχονται σε αντίθεση με τον οικουμενικό χαρακτήρα των μνημείων και την κοινή μας προσπάθεια να καλλιεργηθεί αμοιβαία κατανόηση. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να εργαστούμε προς την κατεύθυνση να χτίζουμε διαρκώς περισσότερες γέφυρες μεταξύ των λαών μας", τόνισε στην "Μιλιέτ". Ταυτόχρονα, αυτό που μένει να φανεί είναι κατά πόσο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα θέσει το ζήτημα των θαλάσσιων πάρκων, με την ελληνική πλευρά, σε κάθε περίπτωση, να είναι ξεκάθαρη. "Η Ελλάδα, σεβόμενη το Διεθνές Δίκαιο και ιδίως το Δίκαιο της θάλασσας και με σταθερό έρεισμα στην κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα, θα προχωρήσει στη δημιουργία θαλάσσιων πάρκων επί τη βάσει περιβαλλοντικών κριτηρίων...", σημειώνεται.

Ο πήχης των προσδοκιών, σε κάθε περίπτωση, ιδιαίτερα όσον αφορά στα φλέγοντα και στις μεγάλες διαφορές Αθήνας-Άγκυρας είναι χαμηλός. Ο πρόεδρος της γείτονος, όπως έδειξε και με τη συνέντευξη που παραχώρησε στην "Καθημερινή της Κυριακής", πορεύεται εξακολουθητικά και αναμενόμενα στη λογική του…καζάν-καζάν, μιλώντας για μία λύση-πακέτο στα ελληνοτουρκικά. "Υποστηρίζουμε ότι τα προβλήματα πρέπει να επιλύονται ως πακέτο. Δεν πρέπει να αγνοούμε άλλα αμφιλεγόμενα σημεία εστιάζοντας σε μία και μόνο διαφορά. Όταν λέμε ότι καταλήξαμε σε μια συνολική λύση, δεν πρέπει να μεταφέρουμε προστριβές στις μελλοντικές γενιές. Η προτεραιότητά μας είναι ξεκάθαρη. Η προσέγγισή μας στην εξεύρεση λύσεων μέσω ειρηνικών μεθόδων σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο είναι το κλειδί για την εξάλειψη των προβλημάτων", σημείωσε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Από την άλλη, για την Ελλάδα υφίσταται μόνο ένα θέμα. Η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. "Το λιγότερο που οφείλουμε στον ελληνικό και τον τουρκικό λαό είναι μια περίοδος χωρίς εντάσεις. Ιδιαίτερα σε καιρούς παγκόσμιας αβεβαιότητας, πολλαπλών κρίσεων και αναταραχών στην ευρύτερη περιοχή. Ακόμα και αν δεν καταφέρουμε να προχωρήσουμε με την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορούμε να διαφωνούμε με πολιτισμένο τρόπο. Ταυτόχρονα, μπορούμε να ενεργοποιήσουμε πολλαπλές δυνατότητες μέσω της προώθησης των δεσμών μεταξύ των δύο λαών. Ελπίζω ότι θα διατηρήσουμε τη θετική ατμόσφαιρα στις σχέσεις μας και θα ενισχύσουμε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις προς όφελος των δύο λαών. Υπάρχουν ζητήματα, τόσο διμερή όσο και διεθνή, στα οποία συμφωνούμε και άλλα όπου διαφωνούμε. Ακόμα και οι φίλοι δεν συμφωνούν πάντα. Αλλά αυτό δεν θα πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στο να επιδιώκουμε πάντα συνεργασία και συνέργειες", ανέφερε στην "Μιλιέτ" ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Οι διαφωνίες προφανώς παραμένουν. Ωστόσο, η συνεχής αναζήτηση θετικών κομματιών σε αυτό το παζλ των συνομιλιών που επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα θα αποτελέσει και σήμερα το…κλειδί των συνομιλιών. "Το ότι διαφωνούμε δε σημαίνει ότι δε συζητάμε και δε γίνονται βήματα για την διαμόρφωση ενός καλύτερου κλίματος και την επένδυση στη θετική ατζέντα", σχολιάζουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι.