Του Κώστα Ράπτη

Πενιχρή δημόσια συζήτηση, που φλερτάρει με την πλήρη αδιαφορία, στη Γαλλία – ηχηρές, αν όχι διθυραμβικές, αντιδράσεις στην Ιταλία: το 24ωρο που ακολούθησε τη Σύνοδο των Μεσογειακών Κρατών της Ε.Ε. στην Αθήνα είναι αποκαλυπτικό των αποκλίσεων που καταγράφονται ανάμεσα στις συμμετέχουσες χώρες.

"Επιτέλους ο Hollande είναι μαζί μας. Ήρθε η ώρα και η Γερμανία να σεβαστεί τους κανόνες” είναι ο τίτλος υπό τον οποίο η ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera καλύπτει τις δηλώσεις του Ιταλού πρωθυπουργού Matteo Renzi κατά την πτήση της επιστροφής από την Αθήνα.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Renzi εμφανίσθηκε εξαιρετικά ικανοποιημένος από το γεγονός ότι το Παρίσι "ξεπέρασε την αναποφασιστικότητα” και "υπέγραψε μια διακήρυξη η οποία συμπίπτει με τις πολιτικές που προωθούν η Ιταλία και οι άλλες πέντε χώρες που συναντήθηκαν στην Αθήνα”. "Τώρα είμαστε πολλοί και μπορούμε να ενοχλήσουμε” τόνισε στη συνομιλία του με τους δημοσιογράφους ο Ιταλός πρωθυπουργός, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι "στο μέλλον, οι συσχετισμοί δυνάμεων πρόκειται να αλλάξουν”.

Στην ίδια συνομιλία, ο Renzi επανέφερε το ζήτημα των γερμανικών πλεονασμάτων, τα οποία δεν επανεπενδύονται στην ευρωζώνη, και τόνισε ότι "είναι λανθασμένο να μην σέβεται κανείς ορισμένους κανόνες και παράλληλα να είναι άκαμπτος με τους άλλους σε ό,τι αφορά την ευελιξία”.

Αυτά στην Ιταλία – όπου ακόμη και η Avvenire, εφημερίδα της Ιταλικής Επισκοπικής Συνέλευσης διέκρινε τη γέννηση από τη Σύνοδο των Αθηνών ενός "άξονα κατά της λιτότητας”.

Στην Γαλλία, πάλι, ο μόνος λόγος για τον οποίο τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης συνδέθηκαν με την Αθήνα ήταν για τις δηλώσεις του Francois Hollande σχετικά με την εξάρθρωση ενός ακόμη τρομοκρατικού πυρήνα που φερόταν έτοιμος να επιτεθεί στον παρισινό Σταθμό της Λυών...

Άλλωστε, και από τις κοινές δηλώσεις των "7” ήταν σαφές ότι ο Renzi περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον "σήκωσε” το θέμα της λιτότητας- ενώ λ.χ. ο Hollande μίλησε σχεδόν αποκλειστικά για τις προκλήσεις ασφαλείας στην περιοχή και το συνδεόμενο με αυτές θέμα της προσφυγικής κρίσης και στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη συνεργασίας με τις χώρες της Αφρικής – όπως χαρακτηριστικά έπραξε και ο ηγέτης μιας άλλης πρώην αποικιακής αυτοκρατορίας, ο Πορτογάλος Antonio Costa.

Ωστόσο, όποιες και αν είναι οι διαφορετικές βλέψεις των συμμετεχόντων, και παρά τις συνεχείς διακηρύξεις ότι η συνεννόηση των Νοτίων σκοπεύει "να συμβάλει στην ευρωπαϊκή ενότητα και όχι να διχάσει”, η ευρωμεσογειακή πρωτοβουλία αποδεικνύεται ότι έχει μονιμότερα χαρακτηριστικά, εφόσον μάλιστα προγραμμάτισε επόμενο ραντεβού στην Πορτογαλία – ένα ραντεβού στο οποίο, πάντως, είναι βέβαιο ότι τη Γαλλία δεν θα εκπροσωπεί ο Hollande, αλλά ένας κεντροδεξιός πρόεδρος, ενώ και η παρουσία του Matteo Renzi δεν μπορεί να προδικαστεί προτού ξεπεραστεί η δοκιμασία του επικείμενου ιταλικού δημοψηφίσματος.

Αρκεί να θυμηθεί κανείς ότι μέχρι πολύ πρόσφατα μια συνάντηση όπως αυτή της Παρασκευής θα ήταν αδιανόητη, εφόσον κάθε μία από τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου προέκρινε την αυτοτελή διαπραγμάτευση με το "κέντρο” των Βρυξελλών και του Βερολίνου και όλες μαζί διακήρυσσαν ότι "δεν είναι Ελλάδα”. Όμως, η καθήλωση στην οικονομική στασιμότητα, η ανατροπή των ευρωπαϊκών ισορροπιών λόγω του βρετανικού δημοψηφίσματος και το γεγονός ότι έχουν ήδη καθιερωθεί συσσωματώσεις σαν την Ομάδα Visegrad, αλλάζει τα δεδομένα.

Με αυτή την έννοια η δηκτική αντίδραση του Wolfgang Scaeuble ("όπου μαζεύονται πολλοί Σοσιαλιστές συνήθως δεν προκύπτει κάτι έξυπνο”) όχι μόνο είναι πραγματολογικώς ανακριβής (εφόσον η Μάλτα, η Κύπρος και η, έστω και υποβαθμισμένα συμμετέχουσα, Ισπανία δεν κυβερνώνται από την κεντροαριστερά), αλλά θα πρέπει να αποδοθεί κυρίως στα εσωτερικά πολιτικά δεδομένα της Γερμανίας: στην προεκλογική αντιπαράθεση που έχει ήδη ατύπως ξεκινήσει με τους... συγκυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες, αλλά και στην ανάγκη του Γερμανού υπουργού Οικονομικών να υπερασπισθεί τα πεπραγμένα του από τυχόν νέες συνεννοήσεις της καγκελαρίου Merkel σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Είναι άλλωστε ο ίδιος ο Schaeuble που με την απροσδόκητα ήπια τοποθέτησή του τον Ιούλιο προφύλαξε από τις ευρωπαϊκές κυρώσεις την Ισπανία και την Πορτογαλία, οι οποίες και ανταποδίδουν τώρα με την υιοθέτηση χαμηλών τόνων. Έχει άλλωστε η ευρωμεσογειακή πρωτοβουλία την ιδιαιτερότητα, που γίνεται σαφής από την αντιπαραβολή με την παρουσία της Ομάδας Visegrad, να διευκολύνει το ευρωπαϊκό κέντρο με τις προτάσεις της (διπλασιασμός των πόρων του "πακέτου Juncker”, συντονισμένη δράση στο προσφυγικό, μετάθεση της συζήτησης από τη λιτότητα του Νότου στην ανάγκη μεγαλύτερων δαπανών στη Γερμανία), παρά να το πιέζει. Οι ιταλικές ηχηρές διακηρύξεις έχουν την τάση να μην συνεπάγονται και πολλά στην πράξη, ενώ η συγκρατημένη τοποθέτηση της Γαλλίας κρατά το μυστικό της επιτυχίας ή μη των κινήσεων των "7”.