Τα πολλαπλασιαστικά οφέλη της βιομηχανίας στην ελληνική οικονομία επισημαίνει ο κ. Βασίλης Καφάτος, Partner – Growth Leader / Deloitte σε συνέντευξη του, επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι βασική τροχοπέδη για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου είναι η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού με κατάλληλες δεξιότητες και γνώσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, σημειώνει, η ελληνική βιομηχανία είναι αναγκαίο να προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς στην κατάλληλη προσαρμογή των δεξιοτήτων του υφιστάμενου ανθρωπίνου δυναμικού της και στην προσέλκυση νέων εργαζόμενων με κατάλληλα προσόντα και γνώσεις.

-Ποια πιστεύετε ότι είναι η σημασία της βιομηχανίας για τη χώρα;

Η βιομηχανία αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης και ανθεκτικότητας για την ελληνική οικονομία, δημιουργώντας σημαντική προστιθέμενη αξία. Με βάση στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2022 η συμμετοχή στο ΑΕΠ του συνόλου της βιομηχανίας – συμπεριλαμβάνοντας δηλαδή εκτός της μεταποίησης και τους τομείς των ορυχείων και λατομείων, της ενέργειας, της συλλογής επεξεργασίας και παροχής νερού και της διαχείρισης αποβλήτων και λυμάτων – έφτασε το 15,2% (€31,3 δισ.).

Ο τομέας της μεταποίησης από μόνος του (βιομηχανική παραγωγή), δημιούργησε το 9,1% του ΑΕΠ, επιτυγχάνοντας τη μεγαλύτερη συνεισφορά από το 2003 και έπειτα, ενώ και σε επίπεδο απόλυτων τιμών Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (σε τρέχουσες τιμές) η συνεισφορά των €18,8 δισ. ήταν η μεγαλύτερη από το 2008 και έπειτα.

Παράλληλα, βάσει στοιχείων του ΙΟΒΕ, εκτιμάται ότι για κάθε 1 ευρώ προστιθέμενη αξία που παράγει η εγχώρια μεταποίηση, το ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κατά περίπου €2,5, ενώ για κάθε νέα θέση εργασίας στη μεταποίηση, η απασχόληση συνολικά αυξάνεται κατά 2,9 θέσεις εργασίας.

Εκτός της σημαντικής προστιθέμενης αξίας της, η βιομηχανία μπορεί να αποτελέσει και βασικό πυλώνα για τη μετάβαση της χώρας σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο που θα βασίζεται στις επενδύσεις και στις εξαγωγές. Η βιομηχανία έχει τη δυναμική να φέρει σημαντικά πολλαπλασιαστικά οφέλη στην οικονομία, καθώς αποτελεί βασικό άξονα επενδύσεων, καινοτομίας, συνεισφέρει καταλυτικά στις εξαγωγές και συμβάλει πολλαπλασιαστικά στην αύξηση της απασχόλησης, ενώ έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει την οικονομική ανθεκτικότητα της χώρας υπό τις νέες συνθήκες αβεβαιότητας.

-Κατά τη γνώμη σας, που οφείλονται οι δυσκολίες εξεύρεσης εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού για τη βιομηχανία;

Η σημασία της βιομηχανίας για την ελληνική οικονομία είναι νομίζω αυταπόδεικτη, όμως η συνεισφορά της παραμένει ακόμη χαμηλή σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (9,1% έναντι 15,7% στην ΕΕ-27), ενώ οι προκλήσεις είναι σημαντικές.

Μία πολύ βασική τροχοπέδη για την περαιτέρω ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας, είναι η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού με κατάλληλες δεξιότητες και γνώσεις. Οι θέσεις εργασίας που δεν μπορούν να καλυφθούν εκτιμώνται σε δεκάδες χιλιάδες, ιδιαίτερα σε κρίσιμες για τη βιομηχανία τεχνικές ειδικότητες.

Παράλληλα, η βιομηχανία βρίσκεται, παγκοσμίως, σε συνεχή και ταχύ μετασχηματισμό λόγω της αυξανόμενης υιοθέτησης νέων τεχνολογιών, σε συνδυασμό με ισχυρές τάσεις όπως η βιωσιμότητα, η συμπεριληπτικότητα και οι δημογραφικές αλλαγές, που δημιουργούν νέα δεδομένα στον τομέα της απασχόλησης και στους χώρους εργασίας και νέες απαιτήσεις σε γνώσεις και δεξιότητες.

Για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις, να αυξήσει την ανταγωνιστικότητά της και να διαδραματίσει ενεργά το σημαντικό ρόλο που της αντιστοιχεί, η ελληνική βιομηχανία είναι αναγκαίο να προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς στην κατάλληλη προσαρμογή των δεξιοτήτων του υφιστάμενου ανθρωπίνου δυναμικού της και στην προσέλκυση νέων εργαζόμενων με κατάλληλα προσόντα και γνώσεις.

Οι δυσκολίες εξεύρεσης κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού στη βιομηχανία είναι σημαντικές και οι λόγοι πολλοί. Ξεκινούν αφενός από τα δημογραφικά ζητήματα και τη μείωση του πληθυσμού σε παραγωγική ηλικία και αφετέρου από τη χαμηλή ελκυστικότητα που φαίνεται ότι έχουν τα τεχνικά επαγγέλματα και η βιομηχανία ως εργοδότης, ενώ εντοπίζονται και στις αδυναμίες που παρουσιάζει η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ) στην Ελλάδα, ώστε να μπορεί ανταποκριθεί στις πραγματικές ανάγκες της βιομηχανίας για προσωπικό με εξειδικευμένες δεξιότητες και γνώσεις.

Προς την κατεύθυνση αυτή, ο ρόλος της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ), συμπεριλαμβανομένης και της Δια Βίου Μάθησης, καθίσταται ιδιαίτερα κρίσιμος, καθώς αποτελεί μάλλον το βασικότερο εργαλείο επανειδίκευσης (reskilling) και αναβάθμισης των δεξιοτήτων (upskilling) του ανθρωπίνου δυναμικού.

-Η Deloitte ανέλαβε την εκπόνηση μελέτης για λογαριασμό του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος. Πείτε μας συνοπτικά το αντικείμενο και τα κυριότερα συμπεράσματα της μελέτης.

Η πρόσφατη μελέτη που εκπόνησε η Deloitte για λογαριασμό του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ), ανέλυσε τις απόψεις των βιομηχανικών επιχειρήσεων και υποστήριξε τον ΣΒΕ στην ανάπτυξη μίας σειράς ολοκληρωμένων προτάσεων και κατευθύνσεων πολιτικής – στη βάση και καλών πρακτικών από άλλες χώρες - σχετικά με την αντιμετώπιση των προκλήσεων και την αξιοποίηση των ευκαιριών που σχετίζονται με την ΕΕΚ στην ελληνική βιομηχανία.

Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί σημαντική έμφαση στην αναδιοργάνωση και ενίσχυση της ΕΕΚ στην Ελλάδα, μέσω και της πρόσφατης νομοθετικής μεταρρύθμισης, και έχουν γίνει αξιοσημείωτες προσπάθειες. Παράλληλα υφίστανται διαθέσιμα σημαντικά κονδύλια από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, ενώ παρατηρούμε ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν συνειδητοποιήσει τη σημασία της ΕΕΚ και δείχνουν ισχυρή δέσμευση για την αναβάθμισή της και την καλύτερη σύζευξη προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας ώστε να καλυφθούν οι κενές θέσεις εργασίας στη βιομηχανία.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σημαντικό "παράθυρο ευκαιρίας" που δεν πρέπει να μείνει αναξιοποίητο.

Βέβαια, παρά τη σημαντική πρόοδο των τελευταίων ετών, η μελέτη ανέδειξε περιοχές βελτίωσης της ΕΕΚ – όπως τις εντοπίζουν οι ίδιες οι βιομηχανικές επιχειρήσεις. Ενδεικτικά αναφέρονται ο περιορισμένος αριθμός προγραμμάτων που παρέχουν εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες για ειδικότητες της βιομηχανίας, η έλλειψη ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης της ΕΕΚ, τα περιθώρια επέκτασης των θεσμών της πρακτικής άσκησης και μαθητείας στη βιομηχανία, η τυπική και όχι ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση προγραμμάτων ΕΕΚ, η χαμηλή διασύνδεση της ΕΕΚ με τις πραγματικές ανάγκες της βιομηχανίας σε ανθρώπινο δυναμικό, η περιορισμένη ενημέρωση των επιχειρήσεων αναφορικά με τις δράσεις για την ΕΕΚ και η χαμηλή κοινωνική αποδοχή και ελκυστικότητα των τεχνικών επαγγελμάτων.

Για την ενίσχυση της ΕΕΚ στην ελληνική βιομηχανία και την κάλυψη των κενών που παρατηρούνται σε εξειδικευμένο προσωπικό, κυρίως σε τεχνικές ειδικότητες, ο ΣΒΕ έχει θέσει – μέσω της μελέτης – πέντε στρατηγικούς στόχους:

• Αύξηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των κονδυλίων που διατίθενται για την ΕΕΚ και ενίσχυση της διαφάνειας στην αξιοποίησή τους.

• Αύξηση των κονδυλίων που διατίθενται για εξειδικευμένα για τη βιομηχανία προγράμματα ΕΕΚ, στη βάση συγκεκριμένου σχεδιασμού και πλάνου δράσης.

• Ουσιαστική βελτίωση της σύζευξης προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας και ευθυγράμμιση της ΕΕΚ με τις ανάγκες της βιομηχανίας.

• Ενεργοποίηση και κινητοποίηση των ίδιων των επιχειρήσεων για την ενίσχυση της ΕΕΚ στη βιομηχανία.

• Ενίσχυση της εικόνας και της ελκυστικότητας της βιομηχανίας ως εργοδότη και ως επιλογή καριέρας.

Για την επίτευξη των στόχων αυτών, οι βασικές προτάσεις του ΣΒΕ που αποτυπώνονται στη μελέτη, αφορούν τόσο την Πολιτεία, όσο και τις επιχειρήσεις και τους φορείς εκπροσώπησής τους και συνοψίζονται παρακάτω:

• Ανάπτυξη νέων προγραμμάτων ΕΕΚ για την βιομηχανία στις δομές τυπικής εκπαίδευσης, όπως επίσης και ενθάρρυνση της δημιουργίας δομών ΕΕΚ από βιομηχανικές επιχειρήσεις.

• Ενίσχυση των προγραμμάτων συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένων και των εταιρικών και ενδοεπιχειρησιακών, με έμφαση σε εξειδικευμένες τεχνικές ειδικότητες της βιομηχανίας.

• Αναβάθμιση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων, με παράλληλη, από την πλευρά τους, ουσιαστική και ενεργή δραστηριοποίηση στις προσπάθειες ενίσχυσης της ΕΕΚ.

• Ενδυνάμωση και επέκταση των θεσμών της μαθητείας και της πρακτικής άσκησης.

• Ενίσχυση των μηχανισμών καταγραφής των γνώσεων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού που βρίσκεται εκτός απασχόλησης και διασύνδεσής του με τις ανάγκες της βιομηχανίας.

• Αναβάθμιση των μηχανισμών αξιολόγησης της ΕΕΚ στην βιομηχανία.

• Δημιουργία μηχανισμού τακτικής επικαιροποίησης των επαγγελματικών περιγραμμάτων, ειδικοτήτων και επαγγελματικών αντικειμένων του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων.

• Βελτίωση μηχανισμού ενημέρωσης αναφορικά με την ΕΕΚ και υλοποίηση δράσεων από τις επιχειρήσεις για την αύξηση της ελκυστικότητας της βιομηχανίας ως εργοδότη.

• Υλοποίηση από τις επιχειρήσεις επενδύσεων και δράσεων ενίσχυσης των τμημάτων ανθρώπινου δυναμικού.