Του Κώστα Κατίκου

Την τέταρτη θέση στην Ε.Ε. ως προς τα ποσοστά των ασφαλιστικών εισφορών για τον κλάδο σύνταξης έχει η Ελλάδα με ποσοστό 26%, όπως αποκαλύπτει η έκθεση του ΟΟΣΑ για τις συντάξεις. Τα συνολικά υποχρεωτικά ποσοστά εισφορών για τη σύνταξη για έναν μέσο εργαζόμενο ήταν κατά μέσο όρο 18,8% το 2024 μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ και εκτός από την Ελλάδα τα υψηλότερα επίπεδα βρίσκονται στην Ιταλία (33,0%), την Τσεχία (31,3%), και τη Γαλλία (27,8%).

Ο νέος χάρτης των εισφορών δείχνει ότι οι μειώσεις εισφορών κατά 5,5 μονάδες που έγιναν στην Ελλάδα, τα προηγούμενα χρόνια προήλθαν από άλλους κλάδους (κατάρτισης, ασθένειας, εργατικής εστίας κ.λπ.) αφήνοντας ανεπηρέαστες τις εισφορές του κλάδου κύριας και επικουρικής σύνταξης. 

Παρά τις μειώσεις που προηγήθηκαν όμως, οι ασφαλιστικές εισφορές στον κλάδο σύνταξης για το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα είναι από τις υψηλότερες στην Ε.Ε., αλλά και σε σχέση με τις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ.

Για παράδειγμα:

1. Στην Ελλάδα, όπου η ασφάλιση είναι υποχρεωτική στο δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα, οι μισθωτοί πληρώνουν για κύρια σύνταξη 6,67% και 3% για επικουρική, δηλαδή 9,67% σύνολο, και αντίστοιχα οι εργοδότες πληρώνουν 13,33% για την κύρια σύνταξη και 3% για την επικουρική σύνταξη των εργαζομένων τους. Στο σύνολο οι εισφορές σύνταξης φτάνουν στο 26%.

2. Στη Γαλλία οι μισθωτοί πληρώνουν για τον κλάδο σύνταξης εισφορά 11,3% και αντίστοιχα οι εργοδότες πληρώνουν 16,5% (σύνολο 27,8%).

3. Στο Βέλγιο η εισφορά εργαζόμενου για τον κλάδο σύνταξης είναι 7,5% και του εργοδότη 8,86% (σύνολο 16,4%).

4. Στη Γερμανία οι εισφορές είναι ίδιες, με 9,3% για τον εργαζόμενο και 9,3% για τον εργοδότη με συνολικό ποσοστό 18%.

5. Στην Ιταλία οι μισθωτοί πληρώνουν για τον κλάδο σύνταξης εισφορά 9,19% και αντίστοιχα οι εργοδότες πληρώνουν 23,81% (σύνολο 33%).

Σε αρκετά κράτη εφαρμόζεται μικτό σύστημα με εισφορές σε δημόσια και ιδιωτική ασφάλιση. Το μέσο πραγματικό ποσοστό εισφορών στα δημόσια συστήματα για τις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ είναι 16,0% και για τα ιδιωτικά συστήματα μόλις 2,8% με το συνολικό ποσοστό εισφορών και από τα δύο συστήματα να ανέρχεται σε 18,8%. 

Οι χώρες με υψηλότερα ποσοστά εισφορών συνταξιοδότησης συχνά έχουν συνταξιοδοτικά οφέλη άνω του μέσου όρου. Στην κατηγορία αυτή ανήκει το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα που έχει τα υψηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης ενώ ακολουθούν Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία. 

Η επιλογή του επιπέδου εισφορών θα πρέπει να είναι το αποτέλεσμα της αντιστάθμισης των χαμηλότερων καθαρών μισθών με τις υψηλότερες μελλοντικές συντάξεις. Ωστόσο, τα υψηλότερα υποχρεωτικά ποσοστά εισφορών ενδέχεται να βλάψουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και να μειώσουν τη συνολική απασχόληση, ενώ παράλληλα ενδεχομένως να αυξήσουν την άτυπη απασχόληση, αλλά και την εισφοροαποφυγή. 

Αρκετές χώρες έχουν ποσοστά εισφορών που ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία. Άλλες χώρες έχουν διαφορετικά ποσοστά εισφορών πάνω και κάτω από τα όρια εισοδήματος. Η Ελβετία έχει και τα δύο, ενώ στη Φινλανδία τα ποσοστά εισφορών των εργαζομένων στο δημόσιο σύστημα είναι 8,65% μεταξύ ηλικίας 53 και 62 ετών και 7,15% σε διαφορετική περίπτωση. Στη Γαλλία τα ποσοστά εισφορών για το επαγγελματικό σύστημα είναι διαφορετικά ανάλογα με το εισόδημα. Σε άλλες χώρες υπάρχει ένα ανώτατο όριο στο ποσοστό εισφορών κάτω από το μέσο επίπεδο εισοδήματος, οδηγώντας έτσι σε χαμηλότερο πραγματικό ποσοστό. Για παράδειγμα, στον Καναδά, οι εισφορές καταβάλλονται μόνο σε εισοδήματα έως και 78% του μέσου μισθού, μειώνοντας έτσι το ποσοστό εισφορών από 11,9% επί των επιλέξιμων εισοδημάτων σε ένα πραγματικό ποσοστό 9,2% για έναν μέσο μισθό.

Υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης   

Μπορεί το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα να έχει την τέταρτη θέση στην Ε.Ε. ως προς τις εισφορές, αλλά έχει την πρώτη θέση στα ποσοστά αναπλήρωσης συντάξεων. Ανάλογα με το εισόδημα τα ποσοστά αναπλήρωσης κινούνται με τρεις ταχύτητες, που είναι 73,9% για τα υψηλά εισοδήματα, 79,6% για τα μεσαία και 91,4% για τους χαμηλόμισθους.

Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ για τις συντάξεις η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό αναπλήρωσης από όλα τα κράτη και βγαίνει δεύτερη μόνον όταν συγκριθεί με τη Δανία, που συνδυάζει δημόσια και ιδιωτική σύνταξη. Ακόμη και σε αυτή τη σύγκριση το ποσοστό αναπλήρωσης της Ελλάδας έρχεται δεύτερο μόνον στην πρώτη ταχύτητα που αφορά τους χαμηλόμισθους. Εκεί το συνταξιοδοτικό σύστημα της Δανίας, που είναι δημόσιο αλλά έχει και υποχρεωτική ιδιωτική ασφάλιση, δίνει ποσοστό αναπλήρωσης 115%, έναντι 91,4% της Ελλάδας. Στις άλλες δύο ταχύτητες όμως, δηλαδή στα ποσοστά αναπλήρωσης που παίρνουν τα μεσαία και τα υψηλά εισοδήματα, η Ελλάδα έρχεται πρώτη αφήνοντας πίσω ακόμη και τη Δανία, η οποία για τα μεσαία εισοδήματα έχει ποσοστά αναπλήρωσης 72,7% και στα υψηλά 53,6%.

Οι εισφορές για τον κλάδο σύνταξης στην Ε.Ε. και σε άλλες χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ 

(*)Μαζί με εισφορές ιδιωτικής ασφάλισης. Πηγή: ΟΟΣΑ

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Κεφάλαιο