Του Χάρη Φλουδόπουλου

Η κυπριακή κυβέρνηση έστειλε τις τελευταίες ημέρες δύο ηχηρά σήματα που συνιστούν ουσιαστικά "πάγωμα" της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου (GSI), παρά τις διαβεβαιώσεις των Βρυξελλών ότι το έργο παραμένει προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ουσιαστικά, με τη στάση της η Κύπρος φαίνεται ξεκάθαρα ότι απομακρύνεται από τη γραμμή της υλοποίησης του έργου, υιοθετώντας μια στάση διαρκούς επαναξιολόγησης που παραπέμπει την υλοποίησή του στις… καλένδες.

Η απομάκρυνση Παπαναστασίου

Το πρώτο μήνυμα ήρθε μέσα από τον ανασχηματισμό της κυπριακής κυβέρνησης. Ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου, ένας από τους λίγους θερμούς υποστηρικτές του έργου εντός του Προεδρικού, απομακρύνθηκε από τη θέση του. Ο ρόλος του υπήρξε κρίσιμος τους τελευταίους μήνες, καθώς επιχειρούσε να ισορροπήσει τις έντονες αντιδράσεις εντός της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη.

Απέναντί του βρισκόταν η πιο "σκληρή" γραμμή, με κύριο εκφραστή τον υπουργό Οικονομικών Μάκη Κεραυνό, ο οποίος έχει δηλώσει δημοσίως ότι "όσο περνά από το χέρι του το έργο δεν πρόκειται να γίνει". Ο Κεραυνός όχι μόνο παρέμεινε στη θέση του, αλλά φαίνεται να ενισχύεται πολιτικά, γεγονός που ερμηνεύεται ως επικράτηση της γραμμής αναστολής ή ακόμη και ακύρωσης της διασύνδεσης.

Για την Αθήνα, που τους τελευταίους μήνες επιχειρούσε να καλλιεργήσει συνθήκες νέας ώθησης στο έργο, η αντικατάσταση Παπαναστασίου σηματοδοτεί την απώλεια ενός συνομιλητή που κατανοούσε τόσο το τεχνικό όσο και το γεωπολιτικό αποτύπωμα της διασύνδεσης.

Επιμονή σε νέα επικαιροποίηση μελετών παρά το "όχι" της Κομισιόν

Το δεύτερο μήνυμα, ακόμη πιο ηχηρό, αφορά τη στάση της κυπριακής κυβέρνησης απέναντι στο τεχνικό σκέλος του έργου. Παρά την επίσημη γραπτή απάντηση του Ευρωπαίου Επιτρόπου Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν ότι δεν απαιτείται καμία νέα ανάλυση κόστους–οφέλους ή μελέτη βιωσιμότητας, η Λευκωσία επιμένει ότι η επικαιροποίηση των τεχνικοοικονομικών δεδομένων είναι απαραίτητη πριν ληφθούν οι όποιες αποφάσεις. Ουσιαστικά, η επιμονή αυτή οδηγεί το έργο της διασύνδεσης σε ουσιαστικό πάγωμα επ’ αόριστον.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εφημερίδας Φιλελεύθερος, κυβερνητικές πηγές στην Κύπρο αναφέρουν ότι η απόφαση Μητσοτάκη–Χριστοδουλίδη για επικαιροποίηση παραμένει δεσμευτική για τη Λευκωσία. Μάλιστα δηλώνεται ότι η νέα μελέτη "θα πραγματοποιηθεί κανονικά", από κοινού από τις δύο κυβερνήσεις.

Η χρονική πίεση: όλα πρέπει να γίνουν πριν τον Απρίλιο

Το ερώτημα που αναδεικνύεται από το δημοσίευμα είναι: πότε πρέπει να ολοκληρωθεί αυτή η νέα μελέτη;

Οι πληροφορίες του Φιλελευθέρου αναφέρουν ότι η επικαιροποίηση είχε εξαρχής συνδεθεί με τη σύγκληση του σχήματος 3+1 (Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ – ΗΠΑ). Η κρίσιμη αυτή συνάντηση, όπως δήλωσε ο Έλληνας υπουργός Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί στην Ουάσιγκτον τον Απρίλιο.

Έως τότε, Ελλάδα και Κύπρος πρέπει:
• να συμφωνήσουν ποιος φορέας θα εκπονήσει τη νέα μελέτη,
• να προχωρήσουν στην επιλογή εξειδικευμένου οίκου,
• να καταθέσουν επικαιροποιημένο πλαίσιο κόστους και οφελών,
• να παρουσιάσουν ενιαία θέση απέναντι στις ΗΠΑ και το Ισραήλ για τα επόμενα βήματα.

Η πίεση χρόνου είναι ιδιαίτερα έντονη: σήμερα δεν είναι σαφές εάν οποιαδήποτε διαδικασία έχει πραγματικά δρομολογηθεί από πλευράς Λευκωσίας, κάτι που δημιουργεί την εντύπωση ότι ο Απρίλιος θα έρθει χωρίς ουσιαστική πρόοδο.

Το μήνυμα των Βρυξελλών

Σε εντελώς διαφορετικό μήκος κύματος, πάντως, οι Βρυξέλλες επιμένουν όχι μόνο στην αναγκαιότητα αλλά και στη βιωσιμότητα του project. Η γραπτή απάντηση του Επιτρόπου Ενέργειας προς τον Κύπριο ευρωβουλευτή Μιχάλη Χατζηπαντέλα ήταν απολύτως καθαρή:

• Δεν απαιτείται νέα ανάλυση κόστους–οφέλους,
• Δεν απαιτείται νέα μελέτη βιωσιμότητας,
• Το έργο έχει ήδη αξιολογηθεί από την Κομισιόν όταν εντάχθηκε στα PCI,
• Τα οφέλη του διασυνδετήρα υπερτερούν του κόστους,
• Το έργο εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Με άλλα λόγια, η Ευρώπη δεν βλέπει κανένα τεχνικό ή οικονομικό εμπόδιο που να δικαιολογεί πάγωμα. Η αυξανόμενη σημασία της ασφάλειας εφοδιασμού και της διακίνησης πράσινης ενέργειας καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την υλοποίηση του GSI.