Νέα μικρή επιδείνωση του οικονομικού κλίματος, με πτώση και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη, αποτυπώνει η έρευνα του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για τον Νοέμβριο, με 6 στους 10 πολίτες να δηλώνουν ότι "μόλις τα βγάζουν πέρα" και το 85% του πληθυσμού να θεωρεί απίθανη την αποταμίεση στο επόμενο 12μηνο. 

Ειδικότερα, ο δείκτης οικονομικού κλίματος συνεχίζει να υποχωρεί και τον Νοέμβριο, καθώς διαμορφώνεται στις 106,0 μονάδες, από 107,5 μονάδες τον Οκτώβριο. Η υποχώρηση αυτή προέρχεται από τη συνέχιση της εξασθένισης των προσδοκιών στους επιχειρηματικούς τομείς και αρκετούς επιμέρους κλάδους, με εξαίρεση τη βελτίωση στις Κατασκευές και το Λιανικό εμπόριο. Η πτωτική τάση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης επίσης διατηρείται, με τις σχετικά απαισιόδοξες προβλέψεις των νοικοκυριών για την οικονομική κατάστασή τους να ενισχύονται. Πάντως ο δείκτης έχει κινηθεί, ανοδικά ή καθοδικά, με μικρές μεταβολές καθ’ όλο το έτος, ενδεικτικό μιας σχετικής σταθερότητας των προσδοκιών. Επιμέρους ιδιαιτερότητες των δεικτών επηρεάζουν σε οριακό βαθμό κάποιες από τις βασικές παραμέτρους τους (παραγγελίες, ζήτηση), αλλά η γενική εικόνα δεν διαφοροποιείται. Αυτό το στοιχείο, σε έναν βαθμό, μπορεί να αναγνωστεί θετικά με την έννοια της ομαλότητας στην οικονομία. Ταυτόχρονα, φαίνεται πως βραχυπρόθεσμες πτυχές των αποφάσεων οικονομικής πολιτικής δεν είναι ιδιαίτερα επιδραστικές ως προς τις προσδοκίες που κατευθύνονται κυρίως από μακροπρόθεσμες τάσεις. Ο επόμενος μήνας, με την εορταστική περίοδο, ενδεχομένως να δώσει έναν πιο σαφή τόνο τουλάχιστον σε Λιανικό Εμπόριο και καταναλωτική εμπιστοσύνη, αλλά θα προσδιορίσει και την τελική τάση της χρονιάς. 

Αναλυτικότερα:

- στη Βιομηχανία, το ήπια αρνητικό ισοζύγιο των εκτιμήσεων για τις παραγγελίες και την τρέχουσα ζήτηση διατηρήθηκε στα επίπεδα του προηγούμενου μήνα, το θετικό ισοζύγιο προβλέψεων για την παραγωγή τους προσεχείς μήνες περιορίστηκε οριακά ενώ το ύψος των αποθεμάτων ενισχύθηκε ελαφρά.

- στις Κατασκευές, οι αρνητικές προβλέψεις για πρόγραμμα εργασιών των επιχειρήσεων βελτιώθηκαν ήπια παραμένοντας ωστόσο αρνητικές, ενώ παράλληλα οι αντίστοιχες θετικές προβλέψεις για την απασχόληση ενισχύθηκαν οριακά.

- στο Λιανικό Εμπόριο, οι ήπια θετικές εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις ενισχύονται σημαντικά, με το ύψος των αποθεμάτων να κλιμακώνεται ελαφρά και τις προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη των πωλήσεων να βελτιώνονται ήπια.

- στις Υπηρεσίες, οι θετικές εκτιμήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων εξασθένισαν ελαφρά, όπως και οι θετικές εκτιμήσεις για την τρέχουσα ζήτηση, αλλά και οι προβλέψεις της βραχυπρόθεσμης εξέλιξής της.

στην Καταναλωτική Εμπιστοσύνη, οι αρνητικές προβλέψεις των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας υποχώρησαν, ενώ αντίθετα εκείνες για τη δική τους οικονομική κατάσταση εντάθηκαν. Παράλληλα, υποχώρησαν σημαντικά οι προβλέψεις για μείζονες αγορές, ενώ εξασθένισε ήπια η πρόθεση για αποταμίευση. 

Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τον δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης, εξασθένισε ελαφρά τον Νοέμβριο και διαμορφώθηκε στις -50,6 μονάδες, έναντι -47,6 μονάδες τον Οκτώβριο. Και αυτόν τον μήνα οι Έλληνες καταναλωτές εμφανίζονται ως οι περισσότερο απαισιόδοξοι στην ΕΕ, με διαφορά από τους επόμενους, με τους καταναλωτές στην Ρουμανία με επίπεδο δείκτη –29,7 και την Εσθονία (-28,2) να ακολουθούν. Οι επιμέρους δείκτες για τα οικονομικά των νοικοκυριών επιδεινώνονται, ενώ η γενικότερη οικονομική κατάσταση στην χώρα εμφανίζει βελτίωση. Αντίθετα, η πρόθεση για μείζονες αγορές υποχωρεί έντονα, με την αποταμίευση να εξασθενεί ηπιότερα. Στις χαμηλότερες θέσεις αυτής της κατάταξης, για πέμπτη φορά μέσα στο 2025 βρίσκεται η Μάλτα (+8,4) με την θετική τιμή του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης να συνεπάγεται ουσιαστικά αισιοδοξία από τους καταναλωτές της χώρας. Οι μέσοι ευρωπαϊκοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις -13,6 μονάδες στην ΕΕ και στις -14,2 μονάδες στην Ευρωζώνη.

Αναλυτικά:

Μικρή ενίσχυση των αρνητικών εκτιμήσεων των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών τους τελευταίους 12 μήνες

Οι αρνητικές εκτιμήσεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους τους προηγούμενους 12 μήνες ενισχύθηκαν ήπια στις -51,2 (από -50,1) μονάδες. Το 64% των νοικοκυριών εκτίμησε ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης, ενώ το 3% θεωρεί πως επήλθε μικρή βελτίωση. Οι αντίστοιχοι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις -11,4 και -11,5 μονάδες αντίστοιχα.

Περισσότερο απαισιόδοξες οι προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών

Οι αρνητικές προβλέψεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους τους προσεχείς 12 μήνες εντάθηκαν τον Νοέμβριο στις -45,0 (από -44,2). Το 58% των νοικοκυριών αναμένει ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης, ενώ το 6% προβλέπει μικρή βελτίωση. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις -4,3 και -4,4 μονάδες αντίστοιχα.

Μικρή βελτίωση στις προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση της χώρας

Ο αρνητικός δείκτης των προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας τους το προσεχές 12-μηνο περιορίστηκε ελαφρά τον Νοέμβριο και διαμορφώθηκε στις -51,5 (από –54,7) μονάδες. Το 68% (από 70%)των καταναλωτών προέβλεψε ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, έναντι 20% το οποίο αναμένει σταθερότητα. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις -24,7 και -26,2 μονάδες αντίστοιχα.

Σημαντική επιδείνωση στην πρόθεση για μείζονες αγορές

Η πρόθεση των καταναλωτών για σημαντικές αγορές τους προσεχείς 12 μήνες (επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ.) υποχώρησε έντονα με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -54,7 (από -41,6) μονάδες. Το 63% (από 51%) των καταναλωτών προέβλεψε ότι θα προβεί σε λιγότερες ή πολύ λιγότερες δαπάνες, ενώ το 4% (από 6%) αναμένει το αντίθετο. Οι ευρωπαϊκοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις -14,1μονάδες στην ΕΕ και στις -14,9 μονάδες στην Ευρωζώνη.

Μικρή εξασθένιση της πρόθεσης για αποταμίευση

Ο δείκτης της πρόθεσης για αποταμίευση τους προσεχείς 12 μήνες υποχώρησε ελαφρά στις –70,8 μονάδες από -67,5 τον Οκτώβριο. Το 85% των νοικοκυριών δεν θεωρεί πιθανή την αποταμίευση στο επόμενο 12μηνο, ενώ το 14% τη θεωρεί πιθανή ή πολύ πιθανή. Οι σχετικοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις +8,2 μονάδες στην ΕΕ και στις +8,9 στην Ευρωζώνη. 

Μικρή  αποκλιμάκωση στις προβλέψεις για την ανεργία

Ο δείκτης πρόβλεψης για την εξέλιξη της ανεργίας τους προσεχείς 12 μήνες αποκλιμακώθηκε τον Νοέμβριο, στις +20,4 μονάδες, από +25,6 τον Νοέμβριο. Το ποσοστό των νοικοκυριών που προέβλεψε μικρή ή αισθητή άνοδο της ανεργίας διαμορφώθηκε στο 37% (από 43%), με το 15% των ερωτηθέντων να αναμένει ελαφρά μείωσή της. Οι αντίστοιχοι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις +24,3 και +24,1 μονάδες αντίστοιχα. 

Εξασθένιση των προβλέψεων για άνοδο των τιμών

Ο θετικός δείκτης για τις προβλέψεις μεταβολών στις τιμές τους προσεχείς 12 μήνες αποκλιμακώθηκε ήπια τον Νοέμβριο και διαμορφώθηκε στις +30,2 μονάδες, έναντι +36,0 μονάδων τον Οκτώβριο. Το 59% (από 64%) των νοικοκυριών προέβλεψε άνοδο τιμών με τον ίδιο ή ταχύτερο ρυθμό και το 17% (από 12%) αναμένει σταθερότητα. Οι σχετικοί δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις +23,2 και +23,1 μονάδες αντίστοιχα.

Αύξηση του ποσοστού που "έχει χρεωθεί"

Σχετικά με τις εκτιμήσεις για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού, το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνει ότι "μόλις τα βγάζει πέρα" διαμορφώθηκε στο 60%, όσο και τον προηγούμενο μήνα, ενώ στο 10% ενισχύθηκε το ποσοστό όσων αναφέρουν ότι αντλούν από τις αποταμιεύσεις τους. Οι καταναλωτές που δήλωσαν ότι αποταμιεύουν λίγο ή πολύ αποτελούν 19% του συνόλου, ενώ το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι "έχουν χρεωθεί" διαμορφώθηκε στο 10% από 7% τον προηγούμενο μήνα.

Ήπια αποκλιμάκωση του ποσοστού των νοικοκυριών που είναι αβέβαια για τη μελλοντική οικονομική κατάστασή τους

Στο ερώτημα το οποίο αξιολογεί το βαθμό αβεβαιότητας των νοικοκυριών ως προς τις μελλοντικές οικονομικές εξελίξεις, το 58,2% έκρινε τον Νοέμβριο ότι η οικονομική κατάστασή του μπορεί να προβλεφθεί δύσκολα ή σχετικά δύσκολα, από 59,4% τον προηγούμενο μήνα.