Του Κώστα Κατίκου

Πιο δαπανηρό αλλά και γενναιόδωρο σε σχέση με άλλα κράτη είναι το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα. Η νέα έκθεση του ΟΟΣΑ για τις συντάξεις ("Pensions at a Glance 2025") δείχνει ότι, παρά την τάση ευρωπαϊκών κρατών να αυξάνουν την ηλικία εξόδου από την εργασία, ορισμένες χώρες —μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα— εξακολουθούν να διατηρούν σχετικά χαμηλότερες ηλικίες συνταξιοδότησης.

Στον ιδιωτικό τομέα, η Ελλάδα εμφανίζεται με κανονική ηλικία συνταξιοδότησης περίπου στα 62 έτη, χαμηλότερη από πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης. 

Στον δημόσιο τομέα, η ηλικία αυτή βρίσκεται ακόμη χαμηλότερα, γύρω στα 60–61 έτη, τοποθετώντας τη χώρα σε μία από τις χαμηλότερες θέσεις στο σύνολο του ΟΟΣΑ. 

Η πρόβλεψη ωστόσο για τα επόμενα χρόνια είναι ότι η μέση ηλικία συνταξιοδότησης θα αρχίσει να ανεβαίνει και στην Ελλάδα ως γενική τάση αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω της σύνδεσής τους με το προσδόκιμο ζωής μετά τα 65.

Για την Ελλάδα, τη μεγαλύτερη επιβάρυνση θα την επωμιστούν οι νέοι 22 ετών που μπήκαν στην αγορά εργασίας το 2024, καθώς η μέση ηλικία για τη συνταξιοδότησή τους από τα 62 έτη θα ανεβεί στα 66. Στην πράξη, στην ηλικία αυτή θα έχουν συμπληρώσει 44 έτη ασφάλισης, αντί 40 έτη που απαιτούνται σήμερα για σύνταξη στα 62.

Οι σκανδιναβικές χώρες βρίσκονται ανάμεσα στις υψηλότερες ηλικίες συνταξιοδότησης. Η Νορβηγία και η Σουηδία παρουσιάζουν όρια που πλησιάζουν ή ξεπερνούν τα 67 έτη, ενώ η Δανία κινείται σε παρόμοια επίπεδα. Αυτές οι χώρες έχουν υιοθετήσει συστήματα που συνδέουν την ηλικία συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής, οδηγώντας σταδιακά σε αυξήσεις.

Η Γερμανία βρίσκεται κοντά στα 66 έτη, με σταδιακή άνοδο προς τα 67. Η Αυστρία και η Ελβετία παρουσιάζουν επίσης υψηλά όρια, συνήθως μεταξύ 64–65 ετών. 

Η Ιταλία και η Ισπανία έχουν αυξήσει τα συνταξιοδοτικά τους όρια, κινούμενες γύρω στα 65–67 έτη, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα. Η Πορτογαλία παρουσιάζει παρόμοια τάση. Σε σχέση με αυτές, η Ελλάδα βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα.

Το Ηνωμένο Βασίλειο κινείται περίπου στα 65–66 έτη, με τάση αύξησης. Η Ιρλανδία βρίσκεται λίγο χαμηλότερα, αλλά και πάλι πάνω από την Ελλάδα.

Τα ποσοστά αναπλήρωσης

Γενναιόδωρο και στα ποσοστά αναπλήρωσης των συντάξεων, δηλαδή το ποσοστό του τελευταίου μισθού που καλύπτεται από τη σύνταξη, είναι το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα εμφανίζει από τα υψηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης σε σύγκριση με άλλα κράτη. 

Ειδικότερα, για έναν εργαζόμενο με μέσες αποδοχές (1.400 ευρώ), το ποσοστό αναπλήρωσης φτάνει περίπου στο 84,8%, ενώ για χαμηλότερες αποδοχές (μισός μέσος μισθός) αγγίζει το 96,5%, τιμή που κατατάσσει τη χώρα στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως. Ακόμη και για υψηλότερες αποδοχές (1,5 φορές τον μέσο μισθό), η Ελλάδα διατηρεί υψηλή αναπλήρωση, περίπου στο 73%.

Η Γερμανία προσφέρει περίπου 50–55%, ενώ η Ολλανδία και η Δανία κινούνται γύρω στο 70%. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκονται ακόμη χαμηλότερα, με ποσοστά κάτω του 45% για τον μέσο μισθό. Η Γαλλία, αν και διαθέτει ισχυρή κοινωνική προστασία, εμφανίζει ποσοστό γύρω στο 74%, ελαφρά χαμηλότερο από της Ελλάδας.

Στο 16,2% του ΑΕΠ η συνολική δημόσια δαπάνη για συντάξεις

Η Ελλάδα βρίσκεται με τη συνολική δημόσια δαπάνη για συντάξεις στο 16,2% του ΑΕΠ από 10,5% που ήταν το 2000. Αύξηση αλλά μικρότερη είχαν και οι συνταξιοδοτικές δαπάνες σε άλλες χώρες.

Οι προβολές του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι η  δαπάνη για τις συντάξεις στην Ελλάδα θα είναι περίπου στο 12,7% του ΑΕΠ το 2030, για να αυξηθεί ξανά στη συνέχεια στο 13,4% το 2035, 13,7% το 2040 και στο 14,0% του ΑΕΠ το 2045–2050, πριν μειωθεί ξανά σε 13,3% το 2055 και 12,7% το 2060.