Μετά από επτά μήνες εντατικών διαβουλεύσεων μεταξύ της ηγεσίας του Υπουργείου Εργασίας και των εκπροσώπων των εθνικών κοινωνικών εταίρων, μπαίνει τέλος στους μνημονιακούς περιορισμούς και ενισχύονται οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας με την υπογραφή μιας κοινωνικής συμφωνίας. Στόχος του υπουργείου Εργασίας είναι να αυξηθεί η κάλυψη των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις στο 80%, από το 30% που είναι σήμερα, αφού με τα σημερινά δεδομένα καλύπτονται περίπου 800.000 εργαζόμενοι, ενώ ενεργές συλλογικές συμβάσεις είναι μόλις 25.

Τα επόμενα βήματα είναι η έκδοση του Σχεδίου Δράσης (εντός Δεκεμβρίου), το οποίο θα περιέχει την Κοινωνική Συμφωνία και η νομοθέτηση της Κοινωνικής Συμφωνίας αρχές του 2026.

Οι άξονες της συμφωνίας

Η υπογραφή της Κοινωνικής Συμφωνίας προβλέπει τους εξής άξονες:

Ο πρώτος άξονας αφορά τη διευκόλυνση που παρέχεται στην επέκταση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας ώστε πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι να προστατεύονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας. Στην κατεύθυνση αυτή:

α) μειώνεται το απαιτούμενο ποσοστό κάλυψης από 50% σε 40%,

β) δημιουργείται νέα δυνατότητα για την επέκταση Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, καθώς το ποσοτικό κριτήριο του 40% δεν θα εξετάζεται καθόλου όταν τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας συνυπογράφουν Εθνικοί Κοινωνικοί Εταίροι, και

γ) δίνεται η δυνατότητα στη ΓΣΕΕ να μπορεί να συνάπτει ή να συνυπογράφει κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας επικουρικά εφόσον προσκληθεί από μέλος της να το κάνει, ώστε να εφαρμόζεται η νέα δυνατότητα της επέκτασης. Επίσης, προβλέπεται απλοποίηση των διαδικασιών για εγγραφή στα μητρώα οργανώσεων (ΓΕΜΗΣΟΕ και ΓΕΜΗΟΕ) ώστε να ενισχυθεί η εγγραφή σε αυτά και κατά συνέπεια η δυνατότητα επέκτασης συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

Ο δεύτερος άξονας αφορά στην πλήρη προστασία των εργαζομένων μετά τη λήξη των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η σταθερότητα και η ασφάλεια του εργασιακού περιβάλλοντος, αφού διατηρούνται στο ακέραιο τα δικαιώματα των εργαζομένων μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας. Στην κατεύθυνση αυτή, όλοι οι όροι μιας Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας εξακολουθούν να ισχύουν και μετά τη λήξη της. Αρχικά, δίνεται μία παράταση τριών μηνών στην ισχύ της. Μετά την παρέλευση αυτού του χρόνου, εξακολουθούν να ισχύουν όλοι οι όροι της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας. Καταργείται η μνημονιακή ρύθμιση για τη μερική μετενέργεια που ισχύει από το 2012 και επαναφέρεται το προμνημονιακό καθεστώς της πλήρους μετενέργειας. Επίσης, καλύπτονται από τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και όσοι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται κατά την τρίμηνη παράτασή της.

Ο τρίτος άξονας αφορά στην επιτάχυνση των διαδικασιών σε περίπτωση διαφωνίας εργαζομένων και εργοδοτών. Θεσπίζονται καλύτερες και ταχύτερες διαδικασίες για την επίλυση διαφορών μέσω του Ο.ΜΕ.Δ. Συγκεκριμένα, η Κοινωνική Συμφωνία προβλέπει μηχανισμό προελέγχου των προϋποθέσεων για μονομερή προσφυγή στη Μεσολάβηση και στη Διαιτησία από τριμελή επιτροπή που θα συσταθεί στον Ο.ΜΕ.Δ. Επίσης, καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας του Ο.ΜΕ.Δ. για τη γρηγορότερη επίλυση διαφορών, ενώ διατηρείται η δυνατότητα δικαστικής προσβολής της διαιτητικής απόφασης.

"Είναι μία ιστορική συμφωνία. Όχι μόνο γιατί κάτι ανάλογο δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν στη χώρα μας – μία συμφωνία Κυβέρνησης με όλους τους Εθνικούς Κοινωνικούς Εταίρους τέτοιου εύρους – αλλά κυρίως γιατί η Συμφωνία χτίζει ένα πλαίσιο συνεργασίας που δίνει σταθερότητα, ασφάλεια και ξεκάθαρους κανόνες για όλους και σηματοδοτεί την αφετηρία μιας νέας εποχής για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας στην Ελλάδα. Σύντομα, θα καλύπτονται από Συλλογικές Συμβάσεις πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι, με πολλά και πολύ σημαντικά οφέλη για εκείνους, αλλά και για τις επιχειρήσεις. Για τους εργαζόμενους, σημαίνει δυνατότητα για αύξηση μισθών και παροχών, σταθερό, ασφαλές και προβλέψιμο εργασιακό περιβάλλον, λιγότερο άγχος, αφού μειώνεται η ανησυχία για αλλαγές στους εργασιακούς όρους" δήλωσε η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως.

Τι ανέφεραν οι κοινωνικοί εταίροι

Ο πρόεδρος του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος δήλωσε: "Είμαι χαρούμενος που αποδεικνύουμε τη δυνατότητα να συμφωνούμε. Ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων δεν απολαμβάνει την ανάπτυξη. Υποχρέωση των εργοδοτών είναι να συμβάλουμε στην αύξηση των εισοδημάτων. Η συμφωνία που υπογράφουμε σήμερα δημιουργεί ένα πλαίσιο πιο σύγχρονο και προσαρμοσμένο στις ανάγκες της εποχής. Ένα πλαίσιο εύρεσης κοινών επωφελών λύσεων. Είμαστε όλοι πιο ώριμοι να συνεργαστούμε εποικοδομητικά".

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ Γιάννης Παναγόπουλος ανέφερε ότι "Η σημερινή συμφωνία αποτελεί κομμάτι επαναρύθμισης με όρους ευνοϊκούς για τη ΓΣΕΕ του εργασιακού δικαίου ώστε οι εργαζόμενοι να απολαμβάνουν την προστασία της συλλογικής σύμβασης εργασίας. Εμείς θα υπηρετήσουμε τη συμφωνία ώστε να επανέλθει και η εθνική γενική συλλογική σύμβαση εργασίας στους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους".

Ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργος Καββαθάς τόνισε με έμφαση ότι "αυτή η προσπάθεια για την κοινωνική συμφωνία δεν έχει προηγούμενο και πρέπει να δοθούν τα εύσημα σε όσους έκαναν προσπάθεια να βρεθούν στο ίδιο τραπέζι. Κάναμε κάτι καινοτόμο και πρωτόγνωρο. Για πρώτη φορά νομοθετεί η κυβέρνηση για έναν ουσιαστικό διάλογο με αποτέλεσμα συναινετικό στην προσπάθεια να ανέβουν οι μισθοί στη χώρα ώστε οι εργαζόμενοι να πάρουν το μέρισμα από την καλή πορεία της οικονομίας".

Ο Σταύρος Καφούνης, πρόεδρος της ΕΣΕΕ, ανέφερε ότι "πρόκειται για συμφωνία ευθύνης μεταξύ των κοινωνικών εταίρων που μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει για το σύνολο της κοινωνίας. Η προστιθέμενη αξία θα έχει θετικό πρόσημο για τους εργαζομένους. Οφείλουμε να κάνουμε τα πάντα για να ενισχυθεί το εισόδημα των εργαζομένων. Το εμπόριο έχει ανάγκη από εργαζομένους με αυξημένο εισόδημα", ενώ ο Γιάννης Παράσχης, πρόεδρος ΣΕΤΕ, υπογράμμισε ότι "Ο κλάδος μας έχει αποδείξει ακόμα και στις πιο σκληρές εποχές των μνημονίων ότι έχει δείξει την προσήλωση στον κοινωνικό διάλογο. Στηρίζουμε αυτή τη συμφωνία με την προσδοκία ότι θα αυξήσει το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας και θα προστεθεί στις καλές πρακτικές που έχουν ήδη εφαρμοστεί".