Του Νίκου Κωτσικόπουλου

Με βασικό επιτόκιο ΕΚΤ στο 3% ξεκίνησε φέτος η χρονιά, αλλά από την αρχή του Φεβρουαρίου και μέχρι τον Ιούνιο, το επιτόκιο είχε υποχωρήσει στο 2%. Σε αυτό το διάστημα τα επιτόκια δανείων και καταθέσεων αναπροσαρμόζονταν χαμηλότερα. Κερδισμένοι είναι οι δανειολήπτες γιατί το Euribor που επηρεάζεται από τα επιτόκια της ΕΚΤ και επιχειρεί και να τα προβλέψει, υποχωρεί.

Αντίθετα οι καταθέτες βλέπουν μειώσεις στα επιτόκια των καταθέσεων και όσοι έχουν προθεσμιακές καταθέσεις που λήγουν και θέλουν να τις ανανεώσουν παίρνουν μικρότερες αποδόσεις.

Ένα γενικό συμπέρασμα για καταθέτες και δανειολήπτες προκύπτει από το περιθώριο του επιτοκίου δηλαδή τη διαφορά του μέσου σταθμισμένου επιτοκίου των δανείων με τη μέσο επιτόκιο καταθέσεων: Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το περιθώριο των επιτοκίων (διαφορά μέσου επιτοκίου όλων των δανείων με το μέσο επιτόκιο όλων τα καταθέσεων), ήταν 4,74% τον Δεκέμβριο 2024, με το επιτόκιο της ΕΚΤ στο 3%. Τον Σεπτέμβριο, με το επιτόκιο της ΕΚΤ στο 2% το περιθώριο των επιτοκίων μειώθηκε στο 4,18%, δηλαδή 56 μονάδες βάσης. 

Αυτό προκύπτει από το μεσοσταθμικό επιτόκιο όλων των δανείων που στο τέλος του 2024 ήταν 5,05% έναντι μεσοσταθμικού επιτοκίου όλων των καταθέσεων 0,46% το οποίο περιλαμβάνει όλες τις καταθέσεις προθεσμιακές και μίας ημέρας. Τον Σεπτέμβριο 2025, το μεσοσταθμικό επιτόκιο όλων των δανείων ήταν 4,51% και των καταθέσεων ήταν 0,33%. 

Σύμφωνα  με τα στοιχεία της ΤτΕ το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων περιλαμβάνοντας και τις περισσότερες καταθέσεις ταμιευτηρίου- μίας ημέρας, έχει μειωθεί 134 μονάδες βάσης, ενώ το μεσοσταθμικό επιτόκιο των δανείων έχει μειωθεί 54 μονάδες βάσης από τον Δεκέμβριο. 

Συμπερασματικά, μειώσεις στα επιτόκια δανείων μεγαλύτερες από την πτώση του περιθωρίου κατά 56 μονάδες θεωρούνται καλές. 

Τι χάνουν οι καταθέτες

Το μεσοσταθμικό επιτόκιο προθεσμίας για διάστημα ενός έτους προς τα νοικοκυριά, ήταν το Δεκέμβριο 2024 στο 1,65%. Εννέα μήνες μετά τον Σεπτέμβριο 2025 το μεοσταθμικό επιτόκιο ήταν 1,17%. Τα νοικοκυριά χάνουν απόδοση περίπου μισής ποσοστιαίας μονάδας για ετήσιες καταθέσεις προθεσμίας ή ακριβέστερα 48 μονάδες βάσης.

Οι επιχειρήσεις τον Δεκέμβριο 2024 για ετήσιες καταθέσεις προθεσμίας έπαιρναν κατά μέσο όρο επιτόκιο 2,56%. Τώρα η μεσοσταθμική απόδοσή τους έχει μειωθεί στο 1,69% και χάνουν κατά μέσο όρο 87 μονάδες βάσης. 

Οι επιχειρήσεις έχουν μεγαλύτερη απώλεια από τα νοικοκυριά στις καταθέσεις προθεσμίας και μεγαλύτερη απώλεια από το περιθώριο δανείων και καταθέσεων. Οι επιχειρήσεις είχαν και έχουν πάντα μεγαλύτερες αποδόσεις στις προθεσμιακές καταθέσεις και περισσότερα διαθέσιμα κεφάλαια για να δεσμεύσουν τμήμα τους για μεγάλα διαστήματα. Άρα είχαν και μεγαλύτερο περιθώριο για μειώσεις, ενώ στοιχίζουν ακριβότερα ως καταθέτες στις τράπεζες. 

Ταυτόχρονα όμως οι επιχειρήσεις είναι δανειολήπτες, άρα μπορούν να επωφεληθούν από τις μειώσεις επιτοκίων. Τα περισσότερα δάνεια είναι επιχειρηματικά και τα επιτόκιά τους είναι μικρότερα από τα δάνεια των νοικοκυριών.

Τα επιτόκια μίας ημέρας ήταν τον Δεκέμβριο 0,03% για τα νοικοκυριά και 0,16% για τις επιχειρήσεις. Τον Σεπτέμβριο παρέμειναν 0,03% για τα νοικοκυριά και υποχώρησαν οριακά σε 0,13% για τις επιχειρήσεις (ήταν 0,16% αμετάβλητα μέχρι τον Αύγουστο). Αυτό επιβεβαιώνει ότι σε επιτόκια καταθέσεων που υπήρχαν περιθώρια έγιναν μειώσεις, αλλά όχι στα ήδη πολύ μικρά επιτόκια.

Τι κέρδισαν οι δανειολήπτες

Κερδισμένοι είναι οι δανειολήπτες αλλά δεν έχουν όλοι σημαντικό όφελος. Για παράδειγμα στα στεγαστικά δάνεια:

-Τα νέα δάνεια είχαν κυμαινόμενο επιτόκιο 3,59% τον Δεκέμβριο (και προσωρινά 3,90% τον Ιανουάριο). Τον Σεπτέμβριο διαμορφώθηκαν υποχώρησαν στο 3,52% από 3,36% τον Ιούλιο και 3,55% τον Αύγουστο. Το αντίστοιχο μέσο επιτόκιο στην Ευρώπη είναι στο 3,53%. Τα δάνεια αυτά έχουν σταθερό επιτόκιο μόνον για ένα έτος.

-Τα παλαιότερα στεγαστικά δάνεια πενταετίας και άνω, τον Δεκέμβριο 2024 είχαν μεσοσταθμικό επιτόκιο 4,20%. Τον Σεπτέμβριο μειώθηκαν σε 3,61% και με 59 μονάδες βάσης όφελος οι δανειολήπτες είναι από τους κερδισμένους, με το αντίστοιχο μέσο ευρωπαϊκό επιτόκιο στο 3,49%. 

-Τα καταναλωτικά δάνεια είχαν μέσο επιτόκιο 11,89%. Μειώθηκαν τον Σεπτέμβριο σε 11,13%. Η μείωση 76 μονάδων βάσης είναι πάνω από το μέσο περιθώριο, αλλά η διαφορά από το μέσο ευρωπαϊκό επιτόκιο είναι μεγάλη, οπότε η μείωση δεν είναι ικανοποιητική. 

-Τα επιχειρηματικά δάνεια χωρίς καθορισμένη διάρκεια είχαν μεσοσταθμικό επιτόκιο 5,88% τον Δεκέμβριο 2024. Τον Σεπτέμβριο το επιτόκιο μειώθηκε σε 4,51%. Κερδίζουν 137 μονάδες βάσης και είναι από τους πλέον κερδισμένους με όφελος σημαντικά πάνω από το μέσο περιθώριο των δανείων.

-Τα αντίστοιχα επαγγελματικά δάνεια είχαν επιτόκιο 7,21%. Τώρα έχει υποχωρήσει σε 6,83% και για δάνεια άνω των 5 ετών σε 5,43% (τον Ιανουάριο τα παλαιά επαγγελματικά δάνεια είχαν μέσο επιτόκιο 6,15%). Τα επιτόκια μειώθηκαν μόνον 38 μονάδες βάσης για νέα επαγγελματικά δάνεια αλλά τα παλαιά δάνεια μειώθηκαν 68 μονάδες βάσης παρακολουθώντας περισσότερο το Euribor. 

-Για τα επιχειρηματικά δάνεια μέχρι 250.000 ευρώ, το επιτόκιο ήταν 4,96% τον Δεκέμβριο. Για τα ίδια δάνεια το μέσο επιτόκιο τώρα είναι 4,74%. Η μείωση είναι μικρή, μόλις 22 μονάδες βάσης, με το μέσο ευρωπαϊκό επιτόκιο στο 3,59%.

-Για τα επιχειρηματικά δάνεια από 1 εκατ. ευρώ και άνω το επιτόκιο ήταν 4,52%. Τον Σεπτέμβριο υποχώρησε στο 3,76%. Επιτυγχάνουν μία καλή μείωση 76 μονάδων βάσης, μεγαλύτερη από τη  μείωση του περιθωρίου.