Η Κίνα θέλει αυτονομία - και θα κάνει τα πάντα για να το πετύχει

Της Karishma Vaswani

Η Κίνα προχωρά στην επόμενη φάση της αντιπαλότητάς της με τις ΗΠΑ και αναδιαμορφώνει στον στόχο της για αυτονομία. Είτε στον τομέα της καινοτομίας, της βιομηχανίας ή της προηγμένης τεχνολογίας, ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ στοιχηματίζει ότι αυτή η προσέγγιση θα εξασφαλίσει την ανθεκτικότητα του Πεκίνου εν μέσω του εντεινόμενου ανταγωνισμού.

Δεν πρόκειται όμως μόνο για την οικονομία. Αφορά επίσης την ασφάλεια. Το Πεκίνο και η Ουάσιγκτον συμφώνησαν τον Οκτώβριο σε μια ετήσια παύση των εμπορικών "εχθροπραξιών", αλλά η αστάθεια θα καθορίσει τις σχέσεις τους για τα επόμενα χρόνια.

Αν και δεν πρόκειται για νέα στρατηγική, ο Σι εντείνει τις προσπάθειές του στη σκιά του εμπορικού πολέμου και της επιβράδυνσης της εγχώριας οικονομίας. Τα στοιχεία για τις εξαγωγές του Οκτωβρίου έδειξαν μια απροσδόκητη πτώση, υπογραμμίζοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Πεκίνο. Η τέταρτη σύνοδος του κόμματος τον περασμένο μήνα έδωσε κάποιες ενδείξεις για τις προτεραιότητες του προέδρου. Η σύνοδος, που πραγματοποιείται κάθε πέντε χρόνια, αποτελείται από τον εσωτερικό κύκλο του Κομμουνιστικού Κόμματος και, μαζί με τον Σι, καθορίζει την πορεία των υποθέσεων και της ιδεολογίας του κόμματος. 

Στο ανακοινωθέν, οι αξιωματούχοι ανέδειξαν την επιστήμη και την τεχνολογία ως τους πυλώνες του επόμενου πενταετούς πλάνου, το οποίο θα οριστικοποιηθεί τον Μάρτιο. Δεν είναι κενά λόγια. Το Πεκίνο θεωρεί τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ ως παράγοντα χάους και προετοιμάζεται για μια πιο ταραχώδη παγκόσμια οικονομία, σημειώνουν οι Νιλ Τόμας και Λόμπσανγκ Τσέρινγκ και σε ένα νέο άρθρο για το Asia Society Policy Institute.

Η Κίνα χρησιμοποιεί την αμερικανική πίεση ως καταλύτη για να επιταχύνει την εγχώρια καινοτομία, διοχετεύοντας χρήματα στις τοπικές επιχειρήσεις της. Εστιάζει σε τομείς όπως η αεροδιαστημική, η τεχνητή νοημοσύνη και η κβαντική πληροφορική, και μειώνει την εξάρτηση από ξένους προμηθευτές. Το Πεκίνο δεν είναι το μόνο που ακολουθεί μια στρατηγική αυτονομίας. Η Ινδία έχει μια παρόμοια, αν και λιγότερο επιτυχημένη, πολιτική για την ενθάρρυνση της εγχώριας παραγωγής και τη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές, όπως και οι ΗΠΑ.

Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου έχει προχωρήσει σε μια στρατιωτική και πολιτική σύντηξη (military-civil fusion), συγκεντρώνοντας την πιο προηγμένη μη-στρατιωτική έρευνα από όλο τον κόσμο και χρησιμοποιώντας την για τον εκσυγχρονισμό των αμυντικών της δυνάμεων. Αυτό επιτρέπει στην Κίνα να αναπτύξει τεχνολογίες διπλής χρήσης, έτσι ώστε οι καινοτομίες στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, των τσιπ ή των υπερυπολογιστών να μεταφέρονται απευθείας στον στρατό. Υπό την ηγεσία του Σι, ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (PLA) έχει μετατραπεί σε μια εξελιγμένη δύναμη ικανή να επιχειρεί πολύ πέρα από τα σύνορα της Κίνας.

Ωστόσο, αυτό το σχέδιο αντιμετωπίζει προκλήσεις - και όχι μόνο από την Ουάσιγκτον. Η εκτεταμένη εκστρατεία κατά της διαφθοράς και οι "εκκαθαρίσεις" του Κινέζου ηγέτη έχουν αποδυναμώσει τις τάξεις του εσωτερικού κύκλου του κόμματος και του στρατού. Μόνο 168 από τα 205 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής εμφανίστηκαν στην ολομέλεια, η χαμηλότερη συμμετοχή στη σύνοδο από την εποχή της Πολιτιστικής Επανάστασης, σύμφωνα με τα στοιχεία του Bloomberg.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η εξουσία του Σι εξασθενεί. Το ΚΚΚ επιβεβαίωσε εκ νέου το κάλεσμά του να "ενωθούμε πιο στενά γύρω από την Κεντρική Επιτροπή με τον σύντροφο Σι Τζινπίνγκ στον πυρήνα της", αντανακλώντας τη συνεχιζόμενη κυριαρχία του ηγέτη. Ωστόσο, η νομιμότητά του βασίζεται στην ικανότητά του να εξασφαλίζει συνεχή οικονομική ευημερία στους πολίτες του, κάτι που δυσχεραίνει ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ.

Σήμερα, οι ΗΠΑ έχουν το πάνω χέρι, καθώς ελέγχουν την προηγμένη τεχνολογία που χρειάζεται η Κίνα. Ωστόσο, αυτό το πλεονέκτημα θα εξασθενήσει αν το Πεκίνο δημιουργήσει ένα οικοσύστημα στο οποίο μπορεί πραγματικά να βασιστεί. Ο κόσμος έχει ήδη δει τι συμβαίνει όταν το Κομμουνιστικό Κόμμα αποφασίζει ότι θέλει να επιτύχει σε έναν συγκεκριμένο κλάδο. Κατά την τελευταία δεκαετία, οι κρατικές επενδύσεις έχουν καταστήσει την Κίνα ηγέτη σε "πράσινους" κλάδους όπως οι ηλιακοί συλλέκτες, οι μπαταρίες και τα ηλεκτρικά οχήματα. Η Κίνα επιδιώκει να επαναλάβει αυτό το μοντέλο στους ημιαγωγούς, τα προηγμένα μηχανήματα, τη βιοτεχνολογία και την κβαντική υπολογιστική.

Οι επιπτώσεις είναι βαθιές. Η τεχνολογική επιρροή της Αμερικής θα μειωθεί και οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού θα μπορούσαν να κλίνουν περαιτέρω προς την Κίνα.

Για να αποφευχθεί αυτό το αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους πρέπει να δράσουν τώρα, επενδύοντας σε εναλλακτικές αλυσίδες εφοδιασμού και δίκτυα συμμάχων. Θα ήταν σοφό να προχωρήσει η ψήφιση του νόμου για την προώθηση ανθεκτικών αλυσίδων εφοδιασμού, ο οποίος εγκρίθηκε ομόφωνα από τη Γερουσία τον Ιούνιο, αλλά τώρα αντιμετωπίζει εμπόδια. Η εξωτερική πίεση προς το Πεκίνο είναι χρήσιμη, αλλά η Ουάσιγκτον πρέπει επίσης να ενισχύσει τη δική της βιομηχανική βάση.

Οι αμερικανικές εταιρείες που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στην Κίνα πρέπει επίσης να αναμένουν μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση, αυστηρότερους όρους για το εμπόριο και τις επενδύσεις, καθώς και διεύρυνση των ελέγχων στις εξαγωγές. Ωστόσο, αυτή η στιγμή αποτελεί και μια ευκαιρία. Το σύστημα της Κίνας μπορεί να φαίνεται ανυπέρβλητο, αλλά δεν είναι ανίκητο. Αντιμετωπίζει βαθιά διαρθρωτικά προβλήματα, από την ύφεση στον κλάδο των ακινήτων και το χρέος των τοπικών κυβερνήσεων έως τη δημογραφική συρρίκνωση.

Η προετοιμασία για το χειρότερο σενάριο είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεγελάσεις έναν αντίπαλο. Ο Σι χτίζει μια Κίνα που βασίζεται στον εαυτό της. Οι ΗΠΑ πρέπει να ετοιμαστούν για αυτό.

Απόδοση - Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου