Του Τάσου Δασόπουλου 

Το ενδεχόμενο νέων ελαφρύνσεων για το 2026 επανέρχεται σταδιακά στη ρητορική των μελών του οικονομικού επιτελείου, τα οποία συνδέουν βέβαια την πιθανότητα νέων μέτρων ακόμη και την επόμενη άνοιξη, με το κλείσιμο του 2025.

Μετά την πιο κατηγορηματική δήλωση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Κωστή Χατζηδάκη πριν ένα μήνα ότι θα υπάρξουν ελαφρύνσεις και το 2026 - χωρίς να το προσδιορίζει χρονικά - είχαμε την πιο "πολιτική" δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου, Παύλου Μαρινάκη σε συνέντευξη του στο Capital.gr ο οποίος επανέλαβε ότι η υπεραπόδοση της οικονομίας θα επιστρέφεται στον πολίτη, χωρίς να επηρεάζονται οι διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας. 

Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, ερωτώμενος μετά την ανακοίνωση των μέτρων της ΔΕΘ ήταν αρνητικός. Σε συνέντευξη που έδωσε όμως αυτή την εβδομάδα έδειξε να μετακινείται από το κατηγορηματικό όχι σε ένα... "ίσως". Απαντώντας σε σχετική ερώτηση είπε ότι προς το παρόν δεν υπάρχει τέτοιο σχέδιο, γιατί δεν έχουμε τα δημοσιονομικά δεδομένα. Πρόσθεσε μάλιστα με νόημα ότι και τα μέτρα ύψους 1,1 δισ. ευρώ (από τα οποία τα 600 εκατ. ευρώ ήταν εισοδηματικές ενισχύσεις) ανακοινώθηκαν μόλις είχαμε επιβεβαιωμένο το αποτέλεσμα για το 2025.

Είναι αυτό πιθανό; Η απάντηση είναι θετική, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2025 έχει αναθεωρηθεί ήδη δύο φορές προς τα πάνω: Από το 2,5% του ΑΕΠ που προβλέπονταν στο Μεσοπρόθεσμο Διαρθρωτικό και Δημοσιονομικό σχέδιο 2025 -2028, στο 3,2% του ΑΕΠ στην αναθεώρηση του μεσοπρόθεσμου τον περασμένο Απρίλιο. Η δεύτερη αναθεώρηση ήρθε με το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2026, όπου ο στόχος αυξήθηκε περαιτέρω στο 3,6% του ΑΕΠ. Τούτο, με το δεδομένο ότι μέχρι και το τέλος Αυγούστου, τα έσοδα από φοροδιαφυγή έφτασαν τα 2,2 δισ. ευρώ από 1,7 δισ. ευρώ που έφτασαν στο τέλος του 2024, με βάση τα στοιχεία του ΥΠΕΘΟ.

Οι νεότερες εκτιμήσεις 

Οι νεότερες, αλλά ανεπίσημες ακόμη, εκτιμήσεις θέλουν το πρωτογενές πλεόνασμα να φτάνει πάνω από το 4% του ΑΕΠ από έναν συνδυασμό αυξημένης φορολογικής συμμόρφωσης, ανάπτυξης και εσόδων που θα προκύψουν από τη συνέχιση της καταπολέμηση της φοροδιαφυγής τα οποία θα ξεπεράσουν τα αντίστοιχα έσοδα του 2024, κατά περίπου 1 δισ. ευρώ. 

Εκτός από την πολύ καλή πορεία των φορολογικών εσόδων, τα οποία υπερβαίνουν στο τέλος Σεπτεμβρίου τους στόχους του προϋπολογισμού κατά 2,1 δισ. ευρώ, υπάρχουν πρόσθετα περιθώρια και από το σκέλος των δαπανών, οι οποίες αναμένεται να είναι χαμηλότερες κατά 1,5 -2 δισ. ευρώ, σε σχέση με αυτές που προέβλεπε ο προϋπολογισμός του 2025. 

Η οροφή των δαπανών 

Το μόνο μέγεθος που θεωρητικά θα ήταν εμπόδιο για την υιοθέτηση νέων ελαφρύνσεων θα ήταν η οροφή αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών. Σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού οι καθαρές εθνικά χρηματοδοτούμενες πρωτογενείς δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης, σύμφωνα με τον ορισμό του νέου ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης και του ΜΔΣ, αναμένεται να αυξηθούν κατά 4,4% το 2025 και 5,8% το 2026, μετά τη μείωση κατά 0,4% που εκτιμάται για το 2024,εξαιτίας κυρίως των ενεργητικών μέτρων μείωσης της φοροδιαφυγής που μετρούν αφαιρετικά στον στόχο των δαπανών, με τη σωρευτική αύξηση των ετών 2024 - 2026 να εκτιμάται σε περίπου 10 δισ. ευρώ. 

Η εν λόγω σωρευτική αύξηση αντιστοιχεί στο όριο που τίθεται από το ΜΔΣ 2025 - 2028, υπενθυμίζεται δε ότι ο σχετικός στόχος αύξησης των πρωτογενών δαπανών στο ΜΔΣ ανέρχεται σε 2,6% το 2024, σε 3,7% το 2025 και σε 3,6% το 2026.

Ωστόσο αν υπάρχει αξιόλογη υπεραπόδοση της οικονομίας (όπως διαφαίνεται από τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού ) και άρα δυνατότητα για νέες ελαφρύνσεις, υπάρχει τρόπος να παρακαμφθεί η οροφή αύξησης δαπανών του 2026. Συγκεκριμένα, αν γίνει μια αλλαγή του χρόνου παραλαβής, κάποιου τμήματος για τον εξοπλισμό των ενόπλων δυνάμεων, από το 2026 στο 2027, θα δημιουργηθεί έμμεσα νέος χώρος για ελαφρύνσεις και εισοδηματικές ενισχύσεις. Επίσης, το 2027, οι δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις για το εθνικό σκέλος θα μειωθούν δραστικά, λόγω της ολοκλήρωσης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.