Της Ξανθής Γούναρη

Είναι τρεις τα ξημερώματα και το φως παραμένει αναμμένο σε μια γωνιά της πόλης. Στην πόρτα ενός μικρού convenience store μπαίνει ένας πελάτης για έναν καφέ και λίγα snacks. Πίσω του ακολουθεί ένας άλλος με τον σκύλο του, ζητώντας τροφή για κατοικίδια. Το 24ωρο κατάστημα-υβρίδιο είναι το νέο πρόσωπο της μικρής λιανικής στην Ελλάδα, που θυμίζει έντονα το διεθνές μοντέλο των 7-Eleven. Σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη πιο προωθημένο, αφού τα καταστήματα λειτουργούν στον... αυτόματο, χωρίς υπαλλήλους.

All in one, all day long

Ένα ψαγμένο μπακάλικο της γειτονιάς που μοιάζει να τα χωρά όλα: λίγο φούρνος, λίγο καφέ, λίγο περίπτερο, λίγο κάβα, ακόμα και στοιχεία από pet shop ή... ΚΕΠ. Ο πελάτης μπορεί να βρει από τον πρωινό καφέ και το σάντουιτς μέχρι μπαταρίες για το τηλεχειριστήριο, ένα μπουκάλι κρασί για την απρόσμενη επίσκεψη, τροφή για τον σκύλο ή ακόμη και δυνατότητα πληρωμής λογαριασμών. Με ωράριο που συχνά δεν σταματά ποτέ και με παράδοση στο σπίτι, είτε με δικούς του διανομείς είτε μέσω πλατφορμών, το convenience store εξελίσσεται σε καθημερινό "σωσίβιο" του καταναλωτή. Δεν είναι τυχαίο ότι το μοντέλο έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον μεγάλων παικτών: από τον Γιάννη Βαρδινογιάννη μέχρι την Delivery Hero, μητρική του efood.

Η αγορά σε αριθμούς

Η μικρή λιανική στην Ελλάδα παράγει τζίρο που ξεπερνά τα 5,15 δισ. ευρώ ετησίως, αλλά η εικόνα είναι κατακερματισμένη. Το 2024 λειτουργούσαν περίπου 31,7 χιλιάδες σημεία πώλησης. Από αυτά, το 54% ήταν παντοπωλεία και μίνι-μάρκετ, το 25% καταστήματα ψιλικών και το 21% περίπτερα. 

Εντυπωσιακό είναι πως, ενώ ο συνολικός αριθμός σημείων παραμένει ανοδικός, τα παραδοσιακά περίπτερα –η εμβληματική ελληνική πατέντα– συρρικνώνονται με δραματικό ρυθμό. Από 9.904 το 2010, έπεσαν σε μόλις 4.358 το 2023, μια πτώση 56%, ενώ το 2024 έκλεισαν άλλα 300.

Το περίπτερο αλλάζει μορφή

Την ώρα που τα παλιά περίπτερα βάζουν λουκέτο, κάνουν την εμφάνισή τους νέα concepts όπως τα Vamos Kiosk. Μοντέρνα container-mini markets, σχεδιασμένα για 24ωρη λειτουργία και εμπλουτισμένα με πάνω από 3.500 κωδικούς προϊόντων, αναπτύσσονται σε μισθωμένα οικόπεδα με ειδική άδεια και οργανωμένο προσωπικό. Σήμερα λειτουργούν δέκα περίπτερα και δύο container σε Καματερό και Πόρτο Ράφτη, ενώ το επόμενο βήμα είναι η ανάπτυξη μέσω franchise.

Η ελληνική εκδοχή του Amazon Go

Ακόμη πιο φουτουριστική είναι η πρόταση της Core Innovations, θυγατρικής της Motor Oil, που εγκαινίασε στη Νέα Σμύρνη το πρώτο στην Ελλάδα σούπερ-μάρκετ χωρίς προσωπικό. Το Smartshop λειτουργεί με τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης, αισθητήρες και computer vision, δημιουργώντας ένα avatar που καταγράφει τις κινήσεις του πελάτη. Η διαδικασία είναι απλή: σκανάρεις την κάρτα στην είσοδο, ψωνίζεις και χρεώνεσαι αυτόματα κατά την έξοδο.

Από τις 11 το βράδυ έως τις 7 το πρωί λειτουργεί χωρίς προσωπικό με 1.500 κωδικούς προϊόντων, ενώ τις υπόλοιπες ώρες διαθέτει επτά εργαζομένους και 2.500 κωδικούς. Η Core Innovations φιλοδοξεί να επεκτείνει το μοντέλο στα 25 καταστήματα που απέκτησε μετά την εξαγορά της Twenty 4 Shopen, ενώ δεν αποκλείει Smartshops και εντός πρατηρίων Shell. Υπενθυμίζεται ότι μετά τη λύση της συνεργασίας που είχε η Coral με την ΑΒ Βασιλόπουλος, συνεργασία που αφορούσε 79 "AB Shop & Go" εντός των πρατηρίων καυσίμων Shell, τα καταστήματα αυτά μετονομάστηκαν σε Smartshop.

Από το delivery στο ράφι

Στον χώρο μπαίνει δυναμικά και το efood με το δίκτυο efood local. Ήδη λειτουργούν δύο καταστήματα στην περιοχή Γουδή, δίπλα στα παιδιατρικά νοσοκομεία, και στο Χαλάνδρι, ενώ μέχρι τα μέσα του 2026 θα ανοίξει και τρίτο στην Αττική. Η στρατηγική ανάπτυξης συνδυάζει ιδιόκτητα σημεία και franchise, με το δεύτερο να αποτελεί τον βασικό μοχλό επέκτασης. Η φιλοσοφία είναι σαφής: λειτουργία 365 ημέρες τον χρόνο, 24 ώρες το 24ωρο, με προσεκτικά επιλεγμένα προϊόντα που διαφοροποιούν την εμπειρία από το κλασικό μίνι-μάρκετ.

Το franchise κερδίζει έδαφος

Η νέα εποχή της μικρής λιανικής φέρνει στο προσκήνιο και δίκτυα που αναπτύσσονται μέσω franchise. 

Η αλυσίδα 4all αριθμεί 145 μεικτά καταστήματα ψιλικών και καφέ take away κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, με τζίρο που ξεπέρασε τα 9 εκατ. ευρώ το 2024, καταγράφοντας αύξηση 35%. 

Η Mini STOP Kiosk εγκαινίασε το 23ο κατάστημά της στην Άνω Γλυφάδα και ετοιμάζεται για το 24ο στην Πανόρμου, ενώ τα Yes! Stores λειτουργούν ήδη 54 σημεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όλα σε 24ωρη βάση. 

Επίσης, τα i-mall Micro Market, πλήρως αυτοματοποιημένα ρομποτικά καταστήματα που λειτουργούν 24/7 μόνο με ανέπαφες συναλλαγές, διαθέτουν ήδη καταστήματα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Τρίκαλα, Πάτρα και Δράμα και σύντομα και στη Χαλκιδική.

Το οργανωμένο δίκτυο δείχνει ότι η μικρή λιανική μπορεί να αποκτήσει κλίμακα και brand identity.

Ο νέος κόμβος της γειτονιάς

Το ερώτημα είναι γιατί ορισμένα παραδοσιακά μαγαζιά "ψυχορραγούν" την ώρα που η μικρή λιανική γνωρίζει τέτοια άνθηση. 

Η απάντηση βρίσκεται στις νέες ανάγκες του καταναλωτή: ποικιλία προϊόντων από βασικά είδη μέχρι health snacks, καφές και φαγητό on the go, πληρωμές χωρίς μετρητά, εξατομικευμένες προσφορές, προγράμματα πιστότητας, ακόμη και δυνατότητα παραλαβής δεμάτων. Το convenience store δεν είναι απλώς μίνι-μάρκετ· είναι κόμβος υπηρεσιών που συνοψίζει σε λίγα τετραγωνικά την έννοια της άμεσης εξυπηρέτησης.

Το μέλλον γράφεται στα μικρά

Το πιθανότερο είναι ότι στα επόμενα χρόνια θα δούμε τα convenience stores να μετατρέπονται σε μικρούς σταθμούς για ηλεκτρικά πατίνια, σε pick-up points για e-commerce ή ακόμη και σε health corners με προϊόντα ευεξίας. Η μικρή λιανική στην Ελλάδα δεν πεθαίνει, μεταμορφώνεται. Τα "7-Eleven" αλά ελληνικά δεν είναι μόνο μαγαζιά της γειτονιάς. Είναι το νέο εργαλείο της καθημερινότητας που θέλει τα πάντα, εδώ και τώρα.