Του Κώστα Κατίκου

Στον πάγο παραμένουν και για το 2025 οι επικουρικές συντάξεις εξαιτίας της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος που έχει επιβληθεί από το 2016 και η οποία απαγορεύει να δοθούν αυξήσεις παρά μόνον όταν ο κλάδος επικουρικής ασφάλισης (ΕΤΕΑΕΠ) του ΕΦΚΑ εμφανίζει πλεόνασμα.

Σε αντίθεση με τις κύριες συντάξεις που έχουν αυξηθεί σωρευτικά κατά 13,15% τα τελευταία χρόνια (αύξηση 7,75%, το 2023, 3% το 2024 και 2,4% το 2025) οι επικουρικές παραμένουν χωρίς αυξήσεις λόγω της ρήτρας ελλείμματος. 

Πλεονάσματα ωστόσο καταγράφονται στον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ ο οποίος μετά την πρόσφατη τροποποίησή του (4η κατά σειρά από την αρχή του έτους) εκτιμάται ότι θα εμφανίσει πλεόνασμα 708 εκατ. ευρώ για το 2025 ενώ ο κλάδος επικουρικής ασφάλισης θα προσεγγίσει σε πλεόνασμα τα 100 εκατ. ευρώ (έσοδα 4,43 δις. ευρώ, έξοδα 4,32 δις. ευρώ και πλεόνασμα  98,9 εκατ., ευρώ).

Το κλειδί για να ξεπαγώσουν οι αυξήσεις για 1,3 εκατ. συνταξιούχους που εκτός από κύρια παίρνουν και επικουρική σύνταξη είναι να εξακριβωθεί το πλεόνασμα από τον ισολογισμό του ΕΦΚΑ που δημοσιεύεται το επόμενο έτος. Αν δηλαδή το 2026 πιστοποιηθεί το πλεόνασμα, του 2025 τότε θα αυξηθούν και οι επικουρικές συντάξεις.

Η πιστοποίηση του πλεονάσματος περνάει από ψιλό κόσκινο καθώς το θετικό αποτέλεσμα δεν θα πρέπει να είναι μόνον ταμειακό αλλά και αναλογιστικό, για να μη διαταραχθεί η βιωσιμότητα των επικουρικών συντάξεων μακροπρόθεσμα. Η πιστοποίηση της βιωσιμότητας γίνεται από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή η οποία δεν άναψε πράσινο φώς τα δυο τελευταία χρόνια (2023 κα 2024) για να ξεπαγώσουν οι αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις, παρότι σε ταμειακή βάση το ΕΤΕΑΕΠ είχε εμφανίσει μικρό πλεόνασμα (περίπου 35 εκατ. ευρώ το 2024).

Τα δεδομένα που ισχύουν πλέον στην επικουρική ασφάλιση είναι τέτοια που η αύξηση των συντάξεων ισοφαρίζεται μελλοντικά από τη μείωση των ποσών που θα λαμβάνουν οι νέοι συνταξιούχοι λόγω του υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων με το σύστημα της νοητής κεφαλαιοποίησης για όσους αποχωρούν από το 2015 και μετά.

Με το νέο σύστημα που προβλέφθηκε στον νόμο 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου), οι επικουρικές συντάξεις για τους ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται από 1/1/2025 βγαίνουν χαμηλότερες από αυτές που έπαιρναν οι ασφαλισμένοι ως το 2014 με τα ίδια χρόνια καταβολής εισφορών.  

Η εξέλιξη αυτή σημαίνει εξοικονόμηση πόρων που συμβάλουν στη συγκράτηση των δαπανών για νέες συντάξεις και στην επίτευξη πλεονασμάτων.

Το πάγωμα των αυξήσεων άλλωστε είναι αυτό που έχε καθηλώσει τη μέση επικουρική σύνταξη λόγω γήρατος στα 198 ευρώ μικτά που γίνονται 186 ευρώ μετά την εισφορά 6% για ασθένεια.

Για τους συνταξιούχους του ΙΚΑ, η μέση επικουρική λόγω γήρατος είναι 182 ευρώ, η μέση επικουρική λόγω αναπηρίας είναι 135 ευρώ και η μέση επικουρική λόγω θανάτου 109 ευρώ.

Για τους συνταξιούχους του ΤΕΑΔΥ (Δημόσιο), η μέση επικουρική λόγω γήρατος είναι 179 ευρώ η επικουρική λόγω αναπηρίας 169 ευρώ και 111 ευρώ είναι η επικουρική λόγω θανάτου. 

Καλύτερα είναι τα ποσά για τους συνταξιούχους του ΤΕΑΥΕΚ (Εμποροϋπάλληλοι) όπου η μέση επικουρική λόγω γήρατος βρίσκεται στα 245 ευρώ, η επικουρική λόγω αναπηρίας στα 209 ευρώ και η μέση επικουρική λόγω θανάτου ανέρχεται στα  147ευρώ. 

Ο διπλός υπολογισμός

Στις επικουρικές συντάξεις που εκδίδονται μετά το 2015 εφαρμόζονται δυο υπολογισμοί ένας για τα χρόνια ασφάλισης ως το 2014 και ένας για τα χρόνια ασφάλισης από το 2015 και μετά. Για τα έτη ως το 2014 η επικουρική υπολογίζεται με συντελεστή 0,45% ανά έτος και πολλαπλασιάζεται με τον συντάξιμο μισθό που είχαν οι ασφαλισμένοι από  το 2002 ως το 2014, ενώ από το 2015 και μετά το ποσό των εισφορών πολλαπλασιάζεται με συντελεστές (ράντες) απομείωσης της σύνταξης όσο χαμηλότερο είναι το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των ασφαλισμένων. Ετσι μπορεί ένας ασφαλισμένος με υψηλό μισθό να έχει καταβάλλει μεγάλες εισφορές μετά το 2015, αλλά αν αποχωρήσει στα 60 αντί 67 θα έχει πέναλτι στο ποσό της σύνταξης.

Το νέο σύστημα υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων  ευνοεί όσους έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης ως το 2014 καθώς και όσους κατέβαλαν για το διάστημα ασφάλισης τους ως το 2014 εισφορές επικουρικής ασφάλισης (εργαζόμενου και εργοδότη) υψηλότερες του 6%, καθώς θα λάβουν προσαύξηση σύνταξης.