Του Τάσου Δασόπουλου 

Πραγματικό δημοσιονομικό χώρο εκεί που θεωρητικά δεν υπάρχει μπορούν να δημιουργήσουν οι αμυντικές δαπάνες, η αύξηση των οποίων δεν θα υπολογίζεται στο έλλειμμα όσο διαρκεί η σχετική εθνική ρήτρα διαφυγής την οποία ενεργοποίησε η χώρα μας την περασμένη άνοιξη.

Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Ως γνωστό, οι δαπάνες εξοπλισμών με βάση το Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Κανόνα (ESA) καταγράφονται ως συνολική δαπάνη για το κράτος μέλος, έστω και αν το τίμημα για το υλικό που παραλαμβάνεται εξοφλείται σε δόσεις. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών κάθε χρόνο εξαρτάται από τον χρόνο παραλαβής του πολεμικού υλικού για την Ελλάδα από το 2025 έως και το 2028. 

Από την άλλη, οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες όπως συμφωνήθηκαν και ισχύουν από το 2024 έχουν αναγάγει την αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών σε βασικό κριτήριο για την αξιολόγηση της Ελλάδας, αλλά και των υπολοίπων κρατών μελών, σχετικά με την υλοποίηση των τετραετών δημοσιονομικών πλάνων που έχουν συμφωνηθεί με την Κομισιόν.

Στην παρούσα χρονική φάση, τόσο για την Ελλάδα όσο και για τις άλλες 15 χώρες της Ε.Ε. οι οποίες έχουν ενεργοποιήσει την δυνατότητα που έδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η αύξηση των αμυντικών δαπανών μέχρι και 1,5% του ΑΕΠ δεν καταγράφεται στο έλλειμμα με απώτερο στόχο να υπάρξει το ταχύτερο δυνατό ο επανεξοπλισμός της Ε.Ε. Παράλληλα, η αύξηση των αμυντικών δαπανών για τα κράτη μέλη της Ε.Ε. που είναι και μέλη του ΝΑΤΟ έχει γίνει πιεστική. Τούτο με δεδομένο ότι τον περασμένο Ιούλιο, σε σύνοδο της συμμαχίας στην Χάγη, συμφωνήθηκε ότι οι ελάχιστες αμυντικές δαπάνες πρέπει αυξηθούν στο 5% του ΑΕΠ από 2% του ΑΕΠ που ήταν ως τότε.

Μετά από αυτό, ακόμη και η Ελλάδα που είχε ανέκαθεν από τις υψηλότερες αναλογικά αμυντικές δαπάνες στο ΝΑΤΟ, θα πρέπει φέτος και το 2026 να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες κατά 1 δισ. ευρώ ευρώ κάθε χρόνο για να πιάσει το ελάχιστο όριο.

Πώς συνδέονται με τις ελαφρύνσεις 

Με δεδομένο ότι οι αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες δεν εγγράφονται στο έλλειμμα (λόγω ρήτρας διαφυγής) δεν επηρεάζουν και τις οροφές δαπανών που θα πρέπει να εκπληρώσει κάθε χώρα και άρα και η Ελλάδα. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να έχει αντίρρηση ότι για μια χώρα όπως η δική μας, όπου οι συνολικές αμυντικές δαπάνες ξεπερνούν τα 6 δισ. ευρώ κάθε χρόνο, η περαιτέρω αύξησή τους μπορεί για ένα χρονικό διάστημα να μην δημιουργεί δημοσιονομικό, αλλά σίγουρα δημιουργεί ταμειακό πρόβλημα. Συνεπώς ακόμη και αν η Ελλάδα θελήσει να αυξήσει τα πακέτα στήριξης που έχει ήδη εφαρμόσει για το 2025 και δρομολογεί για το 2026, θα χρειαστεί μεγαλύτερη ρευστότητα για το κάνει χωρίς να καταφύγει σε δανεισμό.

Το μυστικό για να διατηρηθεί ρευστότητα που μπορεί να γίνει μέτρα ελάφρυνσης είναι να "παίξει" κάποιος λίγο με το χρόνο παραλαβής του υλικού ώστε να μην εξαντλήσει την ρευστότητα του Δημοσίου. Αν δηλαδή δύο σύγχρονα πολεμικά αεροσκάφη παραληφθούν, αντί για τον Δεκέμβριο του ενός έτους, το Φεβρουάριο του επόμενου, το Ελληνικό δημόσιο θα μπορούσε να διατηρήσει ρευστότητα περίπου 400 - 440 εκατ. ευρώ, με την  οποία θα μπορεί να αυξήσει το πακέτων των μέτρων ελάφρυνσης για το 2026 ή για το 2027.