ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 18.10

Μια μακρόχρονη και κρίσιμη διαφωνία μεταξύ της ΔΕΠΑ Εμπορίας και της ρωσικής Gazprom για την τιμολόγηση του φυσικού αερίου έλαβε αίσιο τέλος, χάρη σε εξωδικαστική συμφωνία που υπεγράφη μόλις λίγες ημέρες πριν την έκδοση απόφασης από το διεθνές διαιτητικό δικαστήριο. Η συμφωνία αυτή αποτέλεσε προϊόν πολύμηνων διαπραγματεύσεων που διεξάγονταν παράλληλα με τη διαιτητική διαδικασία, και εξασφαλίζει την απρόσκοπτη συνέχιση των ροών ρωσικού αερίου προς την ελληνική αγορά.

Η επιλογή εξωδικαστικής λύσης κρίθηκε αναγκαία, παρά τις ενδείξεις ότι η απόφαση της διαιτησίας θα ήταν ευνοϊκή για την ελληνική πλευρά. Αυτό οφείλεται στη νομική ιδιαιτερότητα ότι η Gazprom δεν αναγνωρίζει τις αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων, κάτι που θα καθιστούσε την εκτέλεση της απόφασης πρακτικά ανέφικτη χωρίς συνέπειες στις παραδόσεις αερίου. Ενδεχόμενη μονομερής επιβολή της απόφασης από τη ΔΕΠΑ θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση διακοπή της προμήθειας, με συνέπεια σημαντικό κόστος για την εταιρεία και τους πελάτες της, που θα έπρεπε να στραφούν στο ακριβότερο LNG.

Η συμφωνία, σύμφωνα με πληροφορίες, προβλέπει αναδρομική μείωση της τιμής προμήθειας από τις αρχές του 2025 έως τη λήξη του συμβολαίου στο τέλος του 2026. Παράλληλα, φαίνεται να ρυθμίστηκαν επωφελώς και οι εκκρεμότητες που αφορούν στις ρήτρες "take or pay" που αξίωνε η Gazprom για την περίοδο 2021-2022. Αντίθετα, δεν προβλέπεται επέκταση της σύμβασης πέραν του 2026, κάτι που συνάδει με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για πλήρη απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο έως το 2027.

Η ΔΕΠΑ εισάγει σε ετήσια βάση περίπου 2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου, ποσότητα που αντιστοιχεί σε κρίσιμο μερίδιο του εφοδιασμού της χώρας. Ανάλογο όγκο εισαγωγών πραγματοποιεί και η Metlen, η οποία αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο πελάτη της Gazprom στην Ελλάδα, με μακροχρόνια σύμβαση σε ισχύ. Σημαντικός πελάτης της ρωσικής εταιρείας είναι και η ΔΕΗ, μέσω συμβολαίου που απέκτησε από τον όμιλο Κοπελούζου, για ποσότητες 0,5 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως.

Η αντιπαράθεση μεταξύ ΔΕΠΑ και Gazprom είχε ξεκινήσει με αφορμή τις απαιτήσεις της ρωσικής εταιρείας για καταβολή ρητρών take or pay, που προσέγγιζαν τα 400 εκατομμύρια ευρώ για τη διετία 2021-2022. Η ελληνική εταιρεία, απαντώντας, προσέφυγε σε διεθνή διαιτησία, ζητώντας αναδρομική αναπροσαρμογή της τιμής προμήθειας από το 2022, επικαλούμενη παραβίαση όρου της σύμβασης. Βάσει αυτού του όρου, η Gazprom όφειλε να προσφέρει στην ελληνική πλευρά τιμή χαμηλότερη από οποιαδήποτε άλλη μορφή ενέργειας διαθέσιμη στην εγχώρια αγορά – κάτι που, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΕΠΑ, δεν τηρήθηκε, αφού τουλάχιστον ένας άλλος πελάτης της Gazprom στην Ελλάδα φέρεται να προμηθεύτηκε αέριο με ευνοϊκότερους όρους.

Το ενδεχόμενο αδιέξοδο στις πληρωμές και οι επιπτώσεις σε τρίτους συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάγκη για εξωδικαστική διευθέτηση. Αντίστοιχο περιστατικό σημειώθηκε και στην Αυστρία, όπου η Gazprom διέκοψε τις ροές προς την OMV όταν εκείνη συμψηφιστικά διεκδίκησε αποζημίωση ύψους 230 εκατ. ευρώ λόγω παλαιότερης διακοπής παροχής.

Η συμφωνία που επετεύχθη τις προηγούμενες ημέρες διασφαλίζει τη συνέχεια του ενεργειακού εφοδιασμού με χαμηλότερο κόστος για την Ελλάδα, σε μια περίοδο έντονης μεταβλητότητας και γεωπολιτικών εντάσεων. Παράλληλα, αποτρέπει τον κίνδυνο να εκτεθούν σε ενεργειακό σοκ τόσο οι ενεργοβόρες βιομηχανίες όσο και οι εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής που εξαρτώνται από το ρωσικό αέριο, τουλάχιστον έως το τέλος του 2026. Το τοπίο μετά από αυτή τη χρονική στιγμή παραμένει ανοιχτό, υπό τη σκιά των ευρωπαϊκών αποφάσεων για απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια.

Η ανακοίνωση της ΔΕΠΑ Εμπορίας

Με ανακοίνωσή της, η ΔΕΠΑ αναφέρει ότι "τον Νοέμβριο του 2022 κατέθεσε αίτημα αναθεώρησης τιμής, όπως προβλέπεται από την υφιστάμενη σύμβαση στην GPE. Στις διαπραγματεύσεις που διήρκησαν όλο το 2023 δεν κατέστη δυνατόν να βρεθεί εμπορική λύση. Η ΔΕΠΑ, βλέποντας ότι δεν υπήρχε εκείνη την χρονική περίοδο λύση που να διασφαλίζει τα συμφέροντα της, κατέφυγε σε διεθνή διαιτησία τον Μάρτιο του 2024.  Η Προσφυγή στη διαιτησία αλλά και η επιχειρηματολογία που κατέθεσε η ομάδα διαχείρισης της ΔΕΠΑ (αποτελούμενη από στελέχη της εταιρίας αλλά και από διεθνούς κύρους συμβούλους) οδήγησε την GPE τους τελευταίους μήνες στην επαναπροσέγγιση με την ΔΕΠΑ και την κατάθεση συμβιβαστικής πρότασης.

Η ΔΕΠΑ Εμπορίας προχώρησε σε εξωδικαστική συμφωνία με τη Gazprom Export, επιλύοντας συναινετικά τις διαφορές που είχαν ανακύψει μεταξύ των δύο πλευρών. Η συμφωνία αποτελεί δικαίωση αλλά και αποτέλεσμα στοχευμένων, σταθερών και δυναμικών πρωτοβουλιών της διοίκησης και των στελεχών της εταιρείας ήδη από το 2022.

Με τη συμφωνία:

- Διασφαλίζεται  ανταγωνιστική τιμή προμήθειας για τα έτη 2025-2026, ενισχύοντας τη δυνατότητα της ΔΕΠΑ να υποστηρίξει το επιχειρηματικό και επενδυτικό της σχέδιο.

- Επιλύονται πλήρως όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με απολήψεις ποσοτήτων από παρελθόντα έτη

- Εξασφαλίζεται η συνέχιση της αδιάλειπτης προμήθειας φυσικού αερίου από τον βασικό προμηθευτή της ΔΕΠΑ τουλάχιστον  έως τη λήξη της σύμβασης και σε πλήρη συμμόρφωση με την ισχύουσα νομοθεσία και τις αποφάσεις της Ε.Ε.

- Αποτρέπεται κάθε ενδεχόμενο διακοπής ροής ή επιδείνωσης της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας, σε μια περίοδο διεθνούς γεωπολιτικής αστάθειας.

Η συμφωνία ενισχύει την ανθεκτικότητα της ενεργειακής τροφοδοσίας της εγχώριας αγοράς, λειτουργώντας σταθεροποιητικά σε ένα περιβάλλον αυξημένου ρίσκου, ιδίως μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τις πιθανές επιπτώσεις τους στην παγκόσμια αγορά LNG.

Η ΔΕΠΑ Εμπορίας παραμένει προσηλωμένη στη βελτιστοποίηση του χαρτοφυλακίου προμηθειών της και συνεχίζει τις σχετικές διαδικασίες με άλλους προμηθευτές, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής για διασφάλιση ευελιξίας, αξιοπιστίας και τιμολογιακής ανταγωνιστικότητας", καταλήγει.

Η σημασία της συμφωνίας 

Μια ιδιαίτερης σημασίας συμφωνία που διασφαλίζει τη σταθερότητα του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας, επιτυγχάνει ουσιαστική μείωση του κόστους φυσικού αερίου για τα επόμενα έτη και ακυρώνει οικονομικές αξιώσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ εις βάρος της ελληνικής πλευράς, αποτελεί το αποτέλεσμα της εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς μεταξύ ΔΕΠΑ Εμπορίας και Gazprom Export.

Η επιλογή της προσφυγής σε διεθνή διαιτησία από τη ΔΕΠΑ αποδείχθηκε καταλυτική για την έκβαση της υπόθεσης. Όπως προκύπτει από ενημερωτικό σημείωμα της εταιρείας, η προσφυγή δεν ήταν μόνο νομικά τεκμηριωμένη αλλά και στρατηγικά σχεδιασμένη ώστε να ασκήσει πίεση στη ρωσική πλευρά, σε μια περίοδο κατά την οποία η Gazprom βρισκόταν αντιμέτωπη με πλήθος διεθνών εμπορικών ανοιγμάτων και αυξανόμενες νομικές προκλήσεις από ευρωπαϊκούς πελάτες.

Η αρχική διαφωνία ξεκίνησε στα τέλη του 2022, όταν η ΔΕΠΑ κατέθεσε αίτημα αναθεώρησης της τιμής φυσικού αερίου που προμηθευόταν από τη ρωσική εταιρεία. Όπως επισημαίνεται, η τιμή ήταν σημαντικά υψηλότερη όχι μόνο από τις spot τιμές LNG εκείνης της περιόδου αλλά και από τις τιμές που χρέωνε η Gazprom Export σε άλλους πελάτες στην Ελλάδα, δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού.

Οι διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν επί σχεδόν έναν χρόνο δεν απέδωσαν, οδηγώντας την ελληνική εταιρεία στην απόφαση να προσφύγει στη διεθνή διαιτησία τον Μάρτιο του 2024. Η κίνηση αυτή αποτέλεσε σημείο καμπής, καθώς λίγους μήνες αργότερα η Gazprom επέστρεψε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με πρόταση εξωδικαστικού συμβιβασμού, που τελικώς κατέληξε στη συμφωνία-πλαίσιο που ανακοινώθηκε.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τα πέντε βασικά οφέλη της συμφωνίας είναι:

Δικαίωση της στρατηγικής ΔΕΠΑ – Η διαιτησία αποδείχθηκε αποτελεσματικό εργαλείο πίεσης, καθώς επέσπευσε την προσέλευση της Gazprom στις διαπραγματεύσεις, πέντε μήνες πριν από την έκδοση απόφασης.

Ενεργειακή συνέχεια εν μέσω γεωπολιτικής αστάθειας – Η συμφωνία εξαλείφει τον κίνδυνο διακοπής ροών, σε μια περίοδο αυξημένης έντασης στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, προσφέροντας σταθερότητα στον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας.

Οριστική επίλυση των νομικών και εμπορικών διαφορών – Η ΔΕΠΑ διασφαλίζει την πλήρη ομαλότητα στη σχέση της με τον βασικό της προμηθευτή έως το 2026, χωρίς ανοιχτές οικονομικές ή νομικές εκκρεμότητες.

Διαγραφή αξιώσεων 400 εκατ. ευρώ – Η Gazprom παραιτείται από απαιτήσεις ρητρών "take or pay”, που θα επιβάρυναν τη ΔΕΠΑ σε περίπτωση απουσίας συμφωνίας.

Αναδρομική έκπτωση και σταθερή τιμή φυσικού αερίου έως το 2026 – Η νέα τιμολόγηση που συμφωνήθηκε διασφαλίζει στην εταιρεία ανταγωνιστικό κόστος προμήθειας, ενισχύοντας τη δυνατότητα ανάπτυξης και τιμολογιακής ευελιξίας προς τους πελάτες της.

Η διοίκηση της ΔΕΠΑ αποτιμά τη συμφωνία ως μια επιχειρηματική και διπλωματική επιτυχία, καθώς όχι μόνο περιόρισε τις επιπτώσεις από μια πολύμηνη εμπορική διαμάχη, αλλά κατέληξε σε ένα αποτέλεσμα που θωρακίζει τόσο τα οικονομικά της εταιρείας όσο και τη στρατηγική ενεργειακής ασφάλειας της χώρας. Παράλληλα, ανοίγει τον δρόμο για τη ΔΕΠΑ να προχωρήσει σε νέο σχεδιασμό εμπορικής πολιτικής με βάση πλέον μια πιο ευνοϊκή και προβλέψιμη τιμή εισαγωγής.

Η υπόθεση αναδεικνύει επίσης την ευρύτερη πρόκληση των κρατικών εταιρειών να διαχειριστούν ενεργά τις σχέσεις τους με μεγάλους διεθνείς προμηθευτές, σε ένα περιβάλλον που παραμένει ασταθές λόγω της ενεργειακής μετάβασης, των γεωπολιτικών εντάσεων και της απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο στην Ευρώπη. Η απόφαση της ΔΕΠΑ να προσφύγει στη διαιτησία – και η ετοιμότητά της να υποστηρίξει τις θέσεις της με διεθνή επιχειρήματα και συμβούλους – φανερώνει μια διαφορετική προσέγγιση διαχείρισης, πιο ενεργή και λιγότερο αμυντική, σε σχέση με το παρελθόν