Του Νίκου Κωτσικόπουλου

Σε περαιτέρω ενίσχυση και συγκέντρωση οδηγείται ο τραπεζικός κλάδος στην Ελλάδα, με την κινητικότητα στις μη συστημικές και συνεταιριστικές τράπεζες να είναι έντονη και να αποτελεί το επόμενο κεφάλαιο μετά τη συγχώνευση της Attica Bank και της Παγκρήτιας, αλλά και την ενίσχυση της Optima Bank και τη δημιουργία πέμπτου τραπεζικού πυλώνα. 

Η ενίσχυση και εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα των μη συστημικών και συνεταιριστικών τραπεζών αντιμετωπίζεται θετικά από την ΤτΕ και τον διοικητή της, Γιάννη Στουρνάρα, ο οποίος πρόσφατα διαπίστωσε ότι "έχουμε πλέον ένα οικοσύστημα μικρότερων υγιών τραπεζών", με το σκεπτικό της αύξησης του ανταγωνισμού, που θα καλύψει τις ανάγκες δανεισμού ΜμΕ στην επαρχία. Επιπλέον, η είσοδος επενδυτών ενισχύει τα κεφάλαιά τους και θα μειωθούν περισσότερο τα κόκκινα δάνεια.

Από τις 4 συνεταιριστικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται τώρα, οι τρεις, δηλαδή οι Συνεταιριστικές Ηπείρου, Χανίων και Θεσσαλίας, έχουν κάνει αίτημα για πανελλήνια άδεια λειτουργίας και μόνον η Συνεταιριστική Καρδίτσας δεν ενδιαφέρεται για αυτό.

Τράπεζα Ηπείρου

Ήδη στη Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου η γενική συνέλευση των μετόχων ενέκρινε την είσοδο της Capstone Capital του εφοπλιστή Πέτρου Νομικού, που επενδύει στην τράπεζα 30 εκατ. ευρώ με αύξηση μετοχικού κεφαλαίου.
Η επένδυση θα ολοκληρωθεί μετά τη μετατροπή της σε Α.Ε. και την απόκτηση πανελλαδικής άδειας, για την οποία έχει ήδη υποβάλει σχετικό αίτημα. Ο πρώτος βασικός μέτοχος, το ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ, υπερψήφισε τις αποφάσεις και θα διατηρήσει τη συμμετοχή του μέχρι την ολοκλήρωση της επένδυσης.
Η Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου ιδρύθηκε το 1978 και σήμερα διαθέτει 9 καταστήματα, 17 ΑΤΜs και παρουσία και στους τέσσερις νομούς της Ηπείρου (4 καταστήματα στον νομό Ιωαννίνων, 1 στον νομό Άρτας, 1 στον νομό Θεσπρωτίας και 3 στον νομό Πρεβέζης). 
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2023, η τράπεζα είχε κέρδη περίπου 2,3 εκατ. ευρώ, καταθέσεις 296,85 εκατ. ευρώ, χορηγήσεις 271,23 εκατ. ευρώ και συνολικό δείκτη κεφαλαίων 15,83%, ενώ ο δείκτης ΜΕΑ είχε υποχωρήσει στο 31%.
 
Τράπεζα Καρδίτσας

Η μόνη συνεταιριστική που δεν έκανε αίτημα για άδεια πανελλήνιας λειτουργίας είναι η Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας, που, όπως έχει δηλώσει ο διευθύνων σύμβουλός της, Παναγιώτης Τουρναβίτης, δεν θέλει να απολέσει τον συνεταιριστικό χαρακτήρα της και τον σχετικό μετοχικό έλεγχο. 

Ωστόσο η τράπεζα έχει ήδη τους Βέλγους επενδυτές του Helenos Fund, που είναι το πρώτο private equity fund στην Ευρώπη το οποίο χρηματοδοτείται και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, για να στηρίζει μικρές και μεσαίες τράπεζες που χρηματοδοτούν ΜμΕ. Με τα κόκκινα δάνεια μόλις στο 6,5% και αυξημένους κεφαλαιακούς δείκτες, η τράπεζα είναι ανοιχτή στην είσοδο επενδυτών, για μειοψηφικά μερίδια.

Η τράπεζα είχε το 2023 λειτουργικά κέρδη 5,56 εκατ. ευρώ, καταθέσεις 208,2 εκατ. ευρώ και χορηγήσεις 145,2 εκατ. Τα δύο τελευταία χρόνια ο αριθμός των μελών της και των συνεταιριστικών μερίδων έχει αυξηθεί 15%.

Τράπεζα Θεσσαλίας

Η Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας, με κέρδη μετά φόρων 2,7 εκατ. ευρώ το 2023, καταθέσεις άνω των 309 εκατ. ευρώ, χορηγήσεις 328 εκατ. ευρώ και συνολικό δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας 14,42%, έχει ζητήσει άδεια να εξαπλωθεί πανελλαδικά. 

Τράπεζα Χανίων

Το ίδιο και η Τράπεζα Χανίων, που έχει υποβάλει σχετικό αίτημα και θέλει να ενισχύσει τα κεφάλαιά της κατά 50-100 εκατ. ευρώ. Έχει ήδη εκδηλωθεί επίσημο ενδιαφέρον από το τσεχικό fund Wenger Capital Sicav, με έδρα τη Μάλτα, το οποίο εμφανίζεται να θέλει να αποκτήσει μερίδιο έως το 30% της τράπεζας, έπειτα από αρχική εξαγορά ενός 10%. Η τράπεζα είχε το 2023 κέρδη μετά φόρων 1,4 εκατ. ευρώ, καταθέσεις 602,85 εκατ., χορηγήσεις 519 εκατ. ευρώ και δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας 16,7%.

Aegean Baltic Bank 

Η Aegean Baltic Bank (ABB), με ενεργητικό άνω του 1 δισ. ευρώ και ιδιαίτερη παρουσία στα ναυτιλιακά δάνεια, πέρασε φέτος στον έλεγχο του ισχυρού επενδυτή Τέλη Μυστακίδη και έχει σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης. Ο εφοπλιστής Δρ Νίκος Τσάκος διατήρησε το μερίδιό του, ενώ μειοψηφικό μερίδιο διατήρησε και ο ιδρυτής Θεόδωρος Αφθονίδης. Πέρυσι τα έσοδα της Aegean Baltic Bank ξεπέρασαν τα 27 εκατ. ευρώ. Ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας είναι 24%.

Τι δείχνουν οι εκθέσεις της ΤτΕ και της ΕΚΤ

Η αύξηση των επιτοκίων βοήθησε τις μη συστημικές τράπεζες να βελτιώσουν την κερδοφορία και τα κεφάλαιά τους, αναφέρει έκθεση της ΕΚΤ. Τώρα η μείωση των επιτοκίων θα τις βοηθήσει να αυξήσουν τα χαρτοφυλάκια των δανείων τους και να μειώσουν το κόστος κινδύνου. Η τάση ενοποίησης προβλέπεται να αυξηθεί πανευρωπαϊκά. Ήδη ο αριθμός τους έχει μειωθεί στην Ευρώπη και περισσότερες από 1.000 μικρές τράπεζες έχουν απορροφηθεί. 

Από το 2014 μέχρι το τέλος του 2024 ο αριθμός των μικρών τραπεζών στην Ευρώπη μειώθηκε από περισσότερες από 3.100 σε 1.928, κυρίως σε Γερμανία, Αυστρία και Ιταλία, όπου εδράζονταν πολλές μη συστημικές τράπεζες. Τα κόκκινά δάνειά τους παρέμειναν κάτω από 2,5%, έπειτα από μικρή αύξηση στη φάση ανόδου των επιτοκίων της ΕΚΤ. 

Ωστόσο η ΕΚΤ εντοπίζει για τις μη συστημικές τράπεζες ότι "υπάρχουν επίμονα προβλήματα σε τμήματα του τομέα, όπως η πίεση για εκσυγχρονισμό των τραπεζικών επιχειρηματικών μοντέλων, η μειωμένη ζήτηση πιστώσεων, το αυξημένο κόστος χρηματοδότησης και η αναμενόμενη επιδείνωση της ποιότητας της πίστωσης". Στην Ευρώπη ο τομέας των λιγότερο σημαντικών ιδρυμάτων αντιπροσωπεύει ένα μερίδιο περίπου 16% της τραπεζικής αγοράς. 

Στην Ελλάδα οι συνεταιριστικές τράπεζες και τα υποκαταστήματα ξένων τραπεζών αντιπροσωπεύουν μόλις 4,8% στο ενεργητικό του τραπεζικού κλάδου.

Οι τέσσερις σημαντικές τράπεζες αντιπροσωπεύουν το 95,2% του ενεργητικού του τραπεζικού τομέα.