Του Κώστα Κατίκου

Σχέδιο για τη συνδρομή του κουμπαρά του ασφαλιστικού με στόχο την επάρκεια των μελλοντικών συντάξεων άρχισε να μελετά το υπουργείο Εργασίας.

Η συνδρομή θα έχει τη μορφή ενός ποσοστού συγχρηματοδότησης στις δαπάνες για την καταβολή των συντάξεων, ενδεχομένως με αντίστοιχη μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων που κατευθύνονται σήμερα στο Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης των Γενεών (ΑΚΑΓΕ), που είναι γνωστό ως ασφαλιστικός κουμπαράς. Το ποσοστό συνδρομής μπορεί να είναι 5% ή 10% των αποθεματικών ως συνεισφορά του ΑΚΑΓΕ στο κόστος της ετήσιας αύξησης των συντάξεων.

Το υπουργείο Εργασίας καταρτίζει ένα σχέδιο για τη χρήση των αποθεματικών του, καθώς η μεγάλη πίεση στις συνταξιοδοτικές δαπάνες φαίνεται να εκδηλώνεται από το 2030 ή και νωρίτερα και για μία δεκαετία, δηλαδή έως το 2040 θα είναι μεγάλη. 

Στον λεγόμενο "κουμπαρά" του ασφαλιστικού έχουν σωρευτεί αποθεματικά πάνω από 17 δισ. ευρώ, ενώ για το 2025 αναμένονται έσοδα 2,68 δισ. ευρώ, από 2,61 δισ. ευρώ που θα διαμορφωθούν φέτος. Σημειώνεται ότι ο ΕΦΚΑ χρωστάει για λογαριασμό των ταμείων του περί το 1 δισ. ευρώ στον κουμπαρά του ασφαλιστικού από κρατήσεις συντάξεων, τις οποίες δεν απέδιδαν τα πρώην ασφαλιστικά ταμεία στο ΑΚΑΓΕ. 

Τα αποθεματικά των 17 δισ. ευρώ, όπως ανέφερε σε σχετικές δηλώσεις του την προηγούμενη εβδομάδα ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Πάνος Τσακλόγλου, "θα χρησιμοποιηθούν μελλοντικά, όταν θα κορυφωθούν οι συνέπειες της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού, ώστε να μπορούν να πληρώνονται απρόσκοπτα οι συντάξεις". 

Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες του Capital.gr, η επεξεργασία του σχεδίου για τους τρόπους αξιοποίησης των αποθεματικών του ΑΚΑΓΕ έχει ξεκινήσει στο υπουργείο, καθώς οι εξελίξεις σε δύο κρίσιμες παραμέτρους για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού είναι δυσοίωνες. 

Η πρώτη παράμετρος έχει να κάνει με την αύξηση των συνταξιοδοτήσεων από τους ασφαλισμένους που γεννήθηκαν μετά το 1955, τη λεγόμενη γενιά των baby boomers. Οι εν λόγω ασφαλισμένοι βγαίνουν κατά χιλιάδες στη σύνταξη εδώ και μία πενταετία, ενώ η πρόβλεψη είναι ότι το κύμα των συνταξιοδοτήσεων θα συνεχιστεί μέχρι το 2030-2035, προκαλώντας αναπόφευκτα αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών.

Η δεύτερη και πιο επικίνδυνη παράμετρος έχει να κάνει με το δημογραφικό, καθώς δεν είναι μόνον ότι οι ασφαλισμένοι βγαίνουν μαζικά στη σύνταξη, αλλά ότι ταυτόχρονα μειώνονται και οι γεννήσεις. Το μίγμα της αύξησης των συνταξιοδοτήσεων από τη μια και της μείωσης των γεννήσεων από την άλλη είναι εκρηκτικό, καθώς το ασφαλιστικό σύστημα καλείται να πληρώνει συντάξεις σε περισσότερους ηλικιωμένους, με λιγότερες εφεδρείες από νεότερους ασφαλισμένους. 

Οι δύο παράμετροι σημαίνουν ότι σε μερικά χρόνια το κράτος θα πρέπει να δαπανά περισσότερα απ’ ό,τι σήμερα για την επάρκεια των συντάξεων. Επειδή όμως υπάρχει ρήτρα από την εποχή των μνημονίων που λέει ότι η ετήσια αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 2,5% του ΑΕΠ έως το 2060, το πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι θα πρέπει να βρεθούν συμπληρωματικές πηγές χρηματοδότησης των συντάξεων τα επόμενα έτη, γιατί αν υπάρξει υπέρβαση του 2,5%, θα πρέπει να ληφθούν περιοριστικά μέτρα, δηλαδή μειώσεις συντάξεων ή άλλων παροχών. 

Το πρόβλημα της δημογραφικής γήρανσης είναι ιδιαίτερα σοβαρό στην Ελλάδα λόγω της υπογεννητικότητας και έχει αρνητικές επιπτώσεις στις αναπτυξιακές προοπτικές, την αγορά εργασίας, την κοινωνική προστασία και τα δημόσια οικονομικά. Σε πρόσφατο συνέδριο, στο οποίο συμμετείχε ο κ. Τσακλόγλου, συζητήθηκαν τρόποι αντιμετώπισης των συνεπειών της δημογραφικής γήρανσης με έμφαση στην τόνωση της απασχόλησης των νέων, των γυναικών και των συνταξιούχων, που με το νέο καθεστώς μπορούν να εργάζονται χωρίς να κόβεται η σύνταξή τους.

Το ΑΚΑΓΕ είναι ο λογαριασμός που συστάθηκε το 2008 με τον νόμο 3655/2008 της τότε υπουργού Εργασίας Φάνης Πετραλιά, ακριβώς για να συμπληρώνει τις δαπάνες για την πληρωμή των συντάξεων των επόμενων γενεών. 

Ο σκοπός του είναι η δημιουργία αποθεματικών για τη χρηματοδότηση των κλάδων σύνταξης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, από 1/1/2019 και μετά, για τη διασφάλιση των συντάξεων των νέων γενεών. Επί της ουσίας και βάσει νόμου ο κουμπαράς είναι διαθέσιμος από το 2019 και μετά για τις ανάγκες του ασφαλιστικού.

Πώς γεμίζει ο κουμπαράς του ασφαλιστικού 

Οι πηγές εσόδων του ΑΚΑΓΕ είναι: 

• η επιχορήγηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, η οποία ισούται με ποσοστό 4% επί των ετήσιων συνολικών εσόδων από τον ΦΠΑ,

• τα έσοδα από την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων που προέρχονται από την κύρια και την επικουρική σύνταξη, 

• η μεταβίβαση ποσών από τον e-ΕΦΚΑ, ως αντιστάθμισμα της μείωσης των εσόδων του ΑΚΑΓΕ από την αλλαγή που επήλθε στον τρόπο υπολογισμού της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων με βάση το άρθρο 27 του ν.4585/2018 (Α’ 216) και 

• τα έσοδα από την απόδοση της περιουσίας του. 

Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του ΑΚΑΓΕ για το 2025 προβλέπεται να διαμορφωθεί σε πλεόνασμα ύψους 2,68 δισ. ευρώ, το οποίο είναι βελτιωμένο κατά 65 εκατ. ευρώ σε σχέση με το αποτέλεσμα που εκτιμάται για το 2024, λόγω των αυξημένων μεταβιβάσεων από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Για το 2025, τα έσοδα από την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) που επιβάλλεται στις συντάξεις αναμένεται να διαμορφωθούν στα 766 εκατ. ευρώ όσον αφορά τις κρατήσεις από τις κύριες συντάξεις και στα 120 εκατ. ευρώ όσον αφορά τις κρατήσεις από τις επικουρικές.

Τα έσοδα που αναμένονταν για φέτος από την ΕΑΣ στις κύριες συντάξεις είχαν υπολογιστεί στα 435 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού για το 2024, αλλά τελικά στον προϋπολογισμό του 2025, η νέα πρόβλεψη είναι ότι θα ανέλθουν στα 766 εκατ. ευρώ, όσο δηλαδή είναι η πρόβλεψη για το 2025.