Της Βίκυς Κουρλιμπίνη

Το 2023, οι συνολικές αφίξεις στο αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης αυξήθηκαν κατά 2,4%, σε σχέση με τα προ-πανδημίας επίπεδα του 2019, με το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς επιβατικής κίνησης (53,3%) να προέρχεται από τις τρεις κορυφαίες αγορές, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Κύπρο. Αντίθετα, η εισερχόμενη διεθνής οδική κίνηση στους μεθοριακούς σταθμούς δεν κατάφερε να επανακάμψει στα προ-πανδημίας επίπεδα, με το 2023 να καταγράφεται μείωση κατά 20% σε σχέση με το 2019.

Την ίδια ώρα, οι αφίξεις και οι διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχειακά καταλύματα της συμπρωτεύουσας παρουσιάζουν αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια, με τις πρώτες να έχουν ανακάμψει πλήρως στα επίπεδα προ της πανδημίας και τις δεύτερες να παρουσιάζουν μικρή απόκλιση. Παράλληλα, τα έσοδα ανά δωμάτιο παρουσιάζουν αύξηση το 2023 σε σχέση με το 2022.

Εντούτοις πέρσι η Θεσσαλονίκη αξιολογήθηκε συνολικά με τον χαμηλότερο βαθμό (7,8) των τελευταίων ετών, καταγράφοντας τη χαμηλότερη βαθμολογία για την κατάσταση των δρόμων/πεζοδρομίων, τα πάρκα/πράσινο και τη δημόσια καθαριότητα. Οι βαθμοί αξιολόγησης για τις εγκαταστάσεις και για τη σχέση τιμής/ποιότητας στα ξενοδοχεία, παρέμειναν σταθεροί το 2023 σε σύγκριση με το 2022, ενώ γενικά στην εστίαση μειώθηκε.

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Δράσης για την τουριστική ανάπτυξη του προορισμού "Θεσσαλονίκη" που σχεδίασαν ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ και η Marketing Greece σε συνεργασία με την Deloitte, για λογαριασμό του Οργανισμού Τουρισμού Θεσσαλονίκης και του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Το Στρατηγικό Σχέδιο Τουρισμού εστιάζει σε πέντε βασικούς στρατηγικούς άξονες: (α) βελτίωση και ανάπτυξη υποδομών, (β) αναβάθμιση και προώθηση τουριστικού προϊόντος, (γ) ψηφιακή αναβάθμιση και μετασχηματισμός, (δ) προστασία περιβάλλοντος και αειφορία και (ε) ενίσχυση δεξιοτήτων και ανάπτυξη επιχειρηματικότητας. Το σχέδιο συμπληρώνεται από ένα Προτεινόμενο Πλάνο Δράσεων με ορίζοντα υλοποίησης την επόμενη διετία. Βασικός στόχος της νέας αυτής εργαλειοθήκης είναι η συμβολή στην τουριστική ανάταξη της Θεσσαλονίκης και η ενδυνάμωση της τουριστικής ταυτότητας της πόλης.

Τα δυνατά σημεία

Στα πλεονεκτήματα του προορισμού περιλαμβάνονται:

• Είναι το μεγαλύτερο αστικό κέντρο και η οικονομική και βιομηχανική πρωτεύουσα της Βορείου Ελλάδας, συνεισφέροντας το 8,8% του εθνικού ΑΕΠ. Μία από τις μεγαλύτερες πόλεις και σημαντικό αστικό κέντρο και σε επίπεδο Βαλκανίων και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

• Έχει υποδομές διεθνούς συνδεσιμότητας και προσβασιμότητας:
o Διεθνής Αερολιμένας "Μακεδονία" με τακτική αεροπορική συνδεσιμότητα, με εγχώριους και διεθνείς προορισμούς, και σημαντικά έργα επέκτασης και αναβάθμισης.

o Ανεπτυγμένο οδικό δίκτυο με διεθνή προσβασιμότητα και ενδοπεριφερειακή σύνδεση (π.χ. Εγνατία, ΠΑΘΕ).

o Σιδηροδρομικό δίκτυο που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με την Αθήνα και γειτονικές περιοχές.

o Λιμένας Θεσσαλονίκης σε κομβική θέση, χαρακτηρισμένος ως Λιμένας Διεθνούς Ενδιαφέροντος με σημαντικά δρομολογημένα έργα και πρωτοβουλίες (π.χ. προσέλκυση κρουαζιερόπλοιων).

• Έχει μεγάλο απόθεμα εθνικών και διεθνώς αναγνωρισμένων πολιτιστικών, ιστορικών και θρησκευτικών πόρων, που περιλαμβάνει δεκάδες μουσεία διάφορων θεμάτων και ιστορικών περιόδων, σημαντικό αριθμό παραδοσιακών οικισμών, μνημείων αγροτικής οικονομίας και διατηρητέων κτιρίων, και σημαντική πολυπολιτισμική κληρονομιά (π.χ. εβραϊκή, οθωμανική).

• Φυσικοί πόροι υψηλής αξίας, όπως το Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού, το περιαστικό δάσος και τρεις ιαματικές πηγές.

• Πολυπολιτισμική γαστρονομική παράδοση, με αναγνωρίσιμα πιάτα και δυναμική γαστρονομική σκηνή υψηλής ποιότητας, η οποία περιλαμβάνει διαφορετικού τύπου επιχειρήσεις εστίασης και αγορές όπως η Αγορά Μοδιάνο και το Ergon Agora.

• Εγγύτητα με Χαλκιδική και Ακτές Πιερίας για προσέλκυση διερχόμενων ταξιδιωτών Sun & Beach που θέλουν να συνδυάσουν και τουρισμό πόλης.

• Σταδιακή αύξηση επενδύσεων σε επίπεδο νέων ξενοδοχείων 5*.

Οι αδυναμίες

• Χαμηλή ποιότητα οδικού δικτύου, καθώς και έλλειψη επαρκών θέσεων στάθμευσης και δημοσίων συγκοινωνιών/μεταφορών που οδηγούν σε αυξημένη κυκλοφοριακή συμφόρηση, υψηλό κόστος μετακίνησης και αύξηση των επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

• Σημαντικές ελλείψεις και αδυναμίες στους μεθοριακούς σταθμούς, οι οποίοι αποτελούν τις πύλες εισόδου της Θεσσαλονίκης και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας από τις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων που συνιστούν τις κυριότερες αγορές της.

• Περιορισμένη ακτοπλοϊκή συνδεσιμότητα και λιμενικές υποδομές στον Λιμένα Θεσσαλονίκης, οδηγώντας σε μειωμένη κινητικότητα συγκριτικά με άλλους μεγάλους λιμένες της χώρας, όπως ο Πειραιάς και το Ηράκλειο.

• Σημαντική έλλειψη σε μαρίνες / τουριστικούς λιμένες και υποδομές, για την υποστήριξη του ναυτικού τουρισμού και τη δημιουργία μίας θαλάσσιας διαδρομής "Εγνατίας Οδού" μεταξύ Σερρών, Χαλκιδικής, Πιερίας και Θεσσαλονίκης.

• Χαμηλή ανάπτυξη σιδηροδρόμων και ανάγκη αναβάθμισης σιδηροδρομικών αξόνων που συνδέουν τη Θεσσαλονίκη με προορισμούς εντός και εκτός της Περιφέρειας και τις γειτονικές χώρες.

• Ελλείψεις σε θέματα καθαριότητας και διαχείρισης αστικών απορριμμάτων, που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων και την εμπειρία των επισκεπτών.

• Αστικό περιβάλλον που εμφανίζει αδυναμίες (π.χ. πυκνή δόμηση, χαμηλά επίπεδα πρασίνου, έλλειψη ή/και κατάληψη ελεύθερων/κοινόχρηστων χώρων, γκράφιτι, κακή κατάσταση κτιρίων, παρεμπόριο).

• Ανεπαρκείς υποδομές για διευκόλυνση της μετακίνησης ατόμων που αντιμετωπίζουν κινητικές και άλλα δυσκολίες (π.χ. ΑμεΑ).

• Υπερσυγκέντρωση τουριστικής κίνησης σε λίγες περιοχές, που προκαλεί υποβάθμιση της τουριστικής εμπειρίας και αποτρέπει τη διάχυση του τουριστικού οικονομικού οφέλους.

Οι στρατηγικές κατευθύνσεις περιλαμβάνουν:

• Ενίσχυση της προσβασιμότητας και της συνδεσιμότητας.

• Αναβάθμιση της συνολικής προσφερόμενης τουριστικής εμπειρίας.

• Ενίσχυση του προφίλ / επιπέδου φιλικότητας για άτομα που αντιμετωπίζουν κινητικές ή άλλες δυσκολίες.

• Εμπλουτισμός και αναβάθμιση των προσφερόμενων τουριστικών προϊόντων και εμπειριών.

• Ενίσχυση της ψηφιακής παρουσίας και προβολής και προώθησης.

• Δημιουργία ενός βιώσιμου αστικού περιβάλλοντος.

Οι προτεινόμενες δράσεις

Στο κομμάτι της βελτίωσης των υποδομών προτείνεται η ευθυγράμμιση στρατηγικής με τουριστικούς φορείς, οργανισμούς και επιχειρήσεις (π.χ. τα μέλη της Σύμπραξης Τουρισμού Κεντρικής Μακεδονίας, το Λιμάνι Θεσσαλονίκης, το Thessaloniki Convention Bureau κ.λπ.) για τη χάραξη στρατηγικής και την ανάπτυξη νέων αγορών/δρομολογίων μέσω της διοργάνωσης τακτικών συναντήσεων, όπως και να υπάρξουν επαφές με αεροπορικές εταιρείες με στόχο την ενίσχυση των υπαρχουσών συνεργασιών και τη διερεύνηση δυνατοτήτων για έναρξη και καθιέρωση νέων δρομολογίων από/προς τη Θεσσαλονίκη. 

Για την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος να υπάρξει μια ολοκληρωμένη χαρτογράφηση υπαρχόντων πολιτιστικών και γαστρονομικών προϊόντων και εμπειριών. Στον τομέα του ψηφιακού μετασχηματισμού, προτείνεται η δημιουργία Audio-guided tours που θα αναδεικνύουν γειτονιές/walking tour της πόλης και Podcasts για μουσεία που αξίζει να αναδειχθούν περαιτέρω (π.χ. Εβραϊκό μουσείο, Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας, Ολυμπιακό Μουσείο). Επίσης, η αξιολόγηση του website & travel app της Θεσσαλονίκης και αναβάθμισή τους, ώστε να παρέχουν βελτιωμένες λειτουργίες/εμπειρία στους επισκέπτες. 

Για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, να προχωρήσει μεταξύ άλλων η δημιουργία ομάδας εργασίας από επιχειρηματίες του τουρισμού με σκοπό τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη νέων βιωματικών εμπειριών για την πόλη.