ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 15:04

Κρίσιμες επισημάνσεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και τους κινδύνους που έχει μπροστά της τα επόμενα χρόνια έκαναν από το βήμα του συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών με θέμα "Η Καμπύλη της Μεταπολίτευσης" ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Mytilineos,  Ευάγγελος Μυτιληναίος, ο Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας Γκίκας Χαρδούβελης, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank Φωκίων Καραβίας και ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ Νίκος Βέττας.

Θα πρέπει να αυξηθεί ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια τόνισε ο Ευάγγελος Μυτιληναίος χαρακτηρίζοντας ορόσημο το 2032 όταν θα ξεπαγώσει το σταθερά χαμηλό επιτόκιο και θα ολοκληρωθεί η περίοδος χάριτος στην εξυπηρέτηση του χρέους. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ανέβει ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια, για να αυξηθούν οι εγχώριοι πόροι, αλλιώς θα υπάρξει πρόβλημα, σημείωσε ο πρόεδρος της  Mytilineos. Παρ' όλα αυτά, η Ελλάδα, σήμερα, αποτελεί εξαίρεση σε σχέση με την ευρωπαϊκή οικονομία η οποία "δεν πάει αρκετά καλά" ανέφερε ο Ευάγγελος Μυτιληναίος προειδοποιώντας για δύο μεγάλα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η Ευρώπη: Πρώτον, το αυξημένο κόστος για αμυντικούς εξοπλισμούς. Δεύτερον, το υψηλό κόστος για την ενεργειακή μετάβαση. Πρόκειται για δύο προβλήματα που επιβάλλουν στους πολιτικούς να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα λαμβάνοντας τις κατάλληλες αποφάσεις σημείωσε.

Ο Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας Γκίκας Χαρδούβελης επισήμανε ότι το δημογραφικό αποτελεί πολύ μεγάλο πρόβλημα για τη χώρα και κάλεσε την κυβέρνηση να λάβει αποφάσεις για την αντιμετώπισή του. Αναφερόμενος στην ελληνική οικονομία επισήμανε ότι υπολείπεται σημαντικά από το μέσο όρο της ευωζώνης και ότι θα χρειαστούν δύο δεκαετίες για τη σύγκλιση αν ο εγχώριος ρυθμός ανάπτυξης είναι 1% υψηλότερος τα επόμενα χρόνια από τον ΜΟ της ευρωζώνης. Για αυτό επισήμανε την ανάγκη άμεσων δράσεων για την αύξηση των επενδύσεων προκειμένου να ενισχυθεί η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Είναι αξιοσημείωτα τα στοιχεία στα οποία αναφέρθηκε ο Γκ. Χαρδούβελης: Το 2009 λίγο πριν τη χρεωκοπία το ΑΕΠ της Ελλάδος ανέρχονταν στο 77% του ΜΟ της ευρωζώνης και σήμερα μετά από τόσα χρόνια, βρισκόμαστε ακόμη χαμηλότερα στο 60%!

Ερωτηθείς ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης, Πρόεδρος του ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας και Πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, για το ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην κρίση και τι δεν πρέπει να επαναλάβουμε για να μην αντιμετωπίσουμε ξανά τον κίνδυνο της χρεωκοπίας, απάντησε: "Νομίζω για να πούμε ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην κρίση, ήταν παράγοντες που δεν ήταν έκπληξη. Θυμάμαι που το 2007 είχαμε κάνει  μια μελέτη, που είχαμε σηκώσει την κόκκινη σημαία και λέγαμε ότι κάτι δεν πάει καλά με την ελληνική οικονομία, διότι είχαμε τα διπλά ελλείμματα. Έλλειμμα εξωτερικών συναλλαγών, που σημαίνει ότι η ζήτηση για να αγοράσουμε αγαθά των ξένων ήταν πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά τη δική μας. Είχαμε μια οικονομία η οποία δεν παρήγαγε αρκετά αγαθά, όσα θέλαμε εμείς να καταναλώσουμε. Άρα υπήρχε μια ανισορροπία που ήταν εμφανής. Η δεύτερη μεγάλη ανισορροπία το 2007 ήταν το δημοσιονομικό, που κρυβόταν κάτω από το χαλί και εμφανίστηκε απότομα το 2009 με την αλλαγή κυβέρνησης. Άρα αυτό που έφερε την ξαφνική κρίση, ήταν ότι αναδείχθηκαν ξαφνικά οι ανισορροπίες".

Παράλληλα, ο Φωκίων Καραβίας, Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank δήλωσε από τη μεριά του ότι "στο τραπεζικό σύστημα έχουμε μία πολύ σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια. Στην οικονομία θα έλεγα ότι έχουμε μια σχετική πρόοδο σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία χρόνια". Συνεχίζοντας, πρόσθεσε ότι για τις τράπεζες "ας δούμε τι γράφουν οι τελευταίες εκθέσεις των διεθνών οργανισμών, ας δούμε τι έγραφε πρόσφατα η S&P, η οποία μάλιστα αναβάθμισε σε θετικές τις προοπτικές της χώρας. Μεταξύ άλλων σημείων που έθιξε έλεγε ότι η αύξηση των επενδύσεων, η βελτίωση της αγοράς εργασίας και των πιστωτικών συνθηκών ως αποτέλεσμα της εξομάλυνσης του τραπεζικού συστήματος, αποτελούν παράγοντες που θα βοηθήσουν την ανάπτυξη της χώρας τα επόμενα χρόνια".

Ο κ. Καραβίας συνέχισε λέγοντας ότι "έχει αξία να θυμηθούμε τα ορόσημα που οδήγησαν σε αυτή την ανάκαμψη του τραπεζικού συστήματος. Το πρώτο ήταν η εξυγίανση των ισολογισμών. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες ενισχύουν τα κεφάλαιά τους είτε μέσω αγοράς είτε μέσω της οργανικής κερδοφορίας. Και δεν υπάρχει υγιές τραπεζικό σύστημα χωρίς να είναι κερδοφόρο. Είναι σημαντικό ότι τα κέρδη αυτά παραμένουν στις τράπεζες, ενισχύουν τα κεφάλαια και ως εκ τούτου παραμένουν στην οικονομία. Είναι η πρώτη χρονιά που οι τράπεζες θα μοιράσουν μέρισμα στους μετόχους τους, που είναι ένα σημείο που επιβεβαιώνει την εξομάλυνση του τραπεζικού συστήματος".

"Η χρηματοδότηση όλων των μεγάλων έργων υποδομής της χώρας, της ενεργειακής μετάβασης της χώρας, του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων, η διάθεση των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης, όλα αυτά γίνονται μέσω του τραπεζικού συστήματος και σχεδόν αποκλειστικά μέσω του τραπεζικού συστήματος, και θα έλεγα ότι το 23' και το 24' σίγουρα, τα περιθώρια με τα οποία δανείζονται οι μεγάλες επιχειρήσεις στη χώρα μας, ακόμα και οι μεγαλύτερες από τις μεσαίου επιπέδου επιχειρήσεις, δεν διαφέρουν σημαντικά από τα αντίστοιχα περιθώρια των ευρωπαϊκών τραπεζών. Υπάρχει η άποψη ότι η στρόφιγγα του τραπεζικού δανεισμού είναι κλειστή για τα νοικοκυρά και τις μικρές επιχειρήσεις. Έχουμε περίπου 900 χιλιάδες νομικά πρόσωπα. Λίγο πάνω από τις 100 χιλιάδες επιχειρήσεις έχουν άνετη πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό και θα έλεγα ότι υπάρχει και έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών. Τι συμβαίνει με τις υπόλοιπες; Από τις 880 χιλιάδες επιχειρήσεις που είναι ο ακριβής αριθμός με βάση την ΕΛΣΤΑΤ για το 2021, 540 χιλιάδες επιχειρήσεις δεν έχουν κανένα εργαζόμενο. 250 χιλιάδες επιχειρήσεις έχουν έως τέσσερις εργαζόμενους. Μόνο 80 χιλιάδες των επιχειρήσεων έχουν πέντε και πλέον εργαζόμενους. Δεν υπάρχει καμία επιχείρηση με μία οικονομική βάση, η οποία να παρουσιάζει στις τράπεζες ένα συνεκτικό και αξιόπιστο επιχειρηματικό μοντέλο και να μην βρίσκει χρηματοδότηση", πρόσθεσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank.

"Τα τελευταία λίγα χρόνια η ελληνική οικονομία μεγεθύνεται περισσότερο από τις ευρωπαϊκές, είναι σε μια καλή τροχιά, οι επενδύσεις αυξάνονται σημαντικά, η ανεργία μειώνεται, η σταθερότητα είναι εκεί. Θα μπορούσε επίσης κανείς να πει ότι σε αυτά τα χρόνια η ελληνική οικονομία έχει σαφώς προοδεύσει. Είτε αυτό αφορά την ενσωμάτωση τεχνολογίας είτε αυτό αφορά τη δυνατότητα να δίνει εισοδήματα', δήλωσε, μεταξύ άλλων, από τη μεριά του ο κ Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, στο συνέδριο που διοργανώνει ο Κύκλος Ιδεών Κύκλου Ιδεών με θέμα "Η Καμπύλη της Μεταπολίτευσης".

Στο μεταξύ, ο κ. Χαρδούβελης δήλωσε ακόμη, μεταξύ άλλων, ότι "η οικονομία είχε κάπως ισορροπήσει πριν την ΟΝΕ, επειδή είχαμε κάνει προσπάθεια να μειώσουμε τον πληθωρισμό και τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Στη συνέχεια όμως, όταν με την έλευση της ΟΝΕ χάθηκαν τα μακροοικονομικά εργαλεία και το γεγονός ότι είχαμε έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών δεν επηρέασε την τιμή της δραχμής, δεν γινόντουσαν πιο ακριβά τα ξένα προϊόντα. Οπότε συνεχίζαμε και καταναλώναμε. Το γεγονός ότι είχαμε δημοσιονομικά ελλείμματα και το δημόσιο διαρκών δανειζόταν, δεν αύξανε το επιτόκιο. Γιατί δεν αυξανόταν το επιτόκιο; Η αγορά θεωρούσε ότι η Ελλάδα ήταν μια μικρή Γερμανία". ΣΥνεχίζοντας στο ίδιο πλαίσιο, ο κ. Χαρδούβελης πρόσθεσε: "Οι αναλυτές δεν ασχολήθηκαν να ψάξουν τις ελληνικές εταιρείες, γιατί θεωρούσαν "ξέρουμε δέκα καλές επιχειρήσεις, η οικονομία πάει καλά, πάμε παρακάτω". Ένα 4% ήταν στο χαρτοφυλάκιο των ευρωπαϊκών μετοχών οι ελληνικές επιχειρήσεις, κανένας δεν είχε πάρει στα σοβαρά ότι υπήρχαν ανισορροπίες στην Ελλάδα, ούτε οι ίδιοι οι οίκοι αξιολόγησης, οι οποίοι μας είχαν στην κατηγορία Α και εξεπλάγησαν. Ζήσαμε μια έντονη εποχή, όπου είχαμε υπερκατανάλωση και υποπαραγωγή. Και ένα δημόσιο το οποίο αντί να έχει έσοδα από φόρους, ξόδευε παραπάνω".

"Αυτές οι δύο ανισορροπίες εμφανίστηκαν με την αλλαγή κυβέρνησης το 2009 και μας έφεραν εκεί που μας έφεραν", συνέχισε ο Πρόεδρος του ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας και Πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών και συνέχισε: "Γιατί κανένας δεν το κατάλαβε; Γιατί υπήρξε εφησυχασμός, κανένας δεν το έψαξε πραγματικά. Μας θεωρούσαν μια μικρή Γερμανία. Έλειψε η πειθαρχία της αγοράς. Η ίδια η είσοδος στην ΟΝΕ ήταν ένα υπνωτικό χάπι. Ενώ μπαίνοντας στην ΟΝΕ έπρεπε να συνεχίσουμε να μεταρρυθμιζόμαστε, επειδή όμως ζούσαμε καλά, κανείς δεν ενδιαφέρθηκε. Άρα δανειζόμασταν και περνούσαμε καλά, αυτό συνέβη. Κάποιες μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησαν, κόπηκαν στο ξεκίνημά τους. Και πολιτικά ήταν δύσκολο για τους πολιτικούς, κανένας δεν είχε καταλάβει πώς αυτή η οικονομία θα τρέχει στο μέλλον. Επίσης, την εποχή εκείνη, δεν είχαμε τους θεσμούς που έχουμε τώρα. Μια ανεξάρτητη στατιστική υπηρεσία φτιάχτηκε γύρω στο 1999-2000. Δεν μας το επέβαλαν οι τροϊκανοί, το κάναμε εμείς. Δεν είχαμε σοβαρά στατιστικά στοιχεία. Σας θυμίζω την εποχή εκείνη τι είχε συμβεί με τα στατιστικά στοιχεία. Αλλά και γενικά η Ευρώπη η ίδια, δεν ήταν έτοιμη για την εποχή μετά την ΟΝΕ, ενώ ήξερε ότι το εργαλείο που έχουν οι κυβερνήσεις τώρα, επειδή δεν είχαν τη συναλλαγματική ισοτιμία, δεν είχαν το επιτόκιο, δεν είχαν τη δική τους νομισματική πολιτική, έπρεπε να προσέξουν το δημοσιονομικό οι χώρες, δεν είχαν φτιάξει ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για να αντιμετωπιστούν οι κρίσεις. Ήρθε η ελληνική κρίση για να φτιαχτεί ο ESM. Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για να μην το επαναλάβουμε; Πρώτα από όλα να καταλάβουμε όλοι οι πολίτες γιατί ήρθε η κρίση. Διότι εγώ πιστεύω ότι οι μισοί Έλληνες δεν το ξέρουν. Πιστεύουν  ότι ήρθαν οι εγκάθετοι Ευρωπαίοι και μας επέβαλαν μέτρα και μας φτώχυναν. Πιστεύουν ότι ήρθε από έξω η κρίση για κάποιον λόγο. Αλά δεν έχει γίνει μια σοβαρή συζήτηση για τα αίτια της κρίσης. Άμα δεν καταλάβεις την ύβρη δεν θα υπάρξει η μετάνοια και η κάθαρση, θα έχουμε διαρκώς το πρόβλημα. Πρέπει να επενδύουμε στον οικονομικό εγγραμματισμό. Έχουμε δεσμευτεί τώρα ότι πρέπει να έχουμε πρωτογενή πλεονάσματα 2% του ΑΕΠ. Αυτό καταλαβαίνω ότι οι κυβερνήσεις το έχουν αποδεχτεί και μάλλον το ακολουθούμε και πάμε καλά σχετικά με αυτό. Σίγουρα πρέπει να φτιάξουμε τους θεσμούς στη χώρα, το φορολογικό θέμα, το οποίο αν μας άφησε κάτι καλό η περίοδος της κρίσης, είναι ότι έχουμε μια ανεξάρτητη αρχή δημοσιονομικών εσόδων, η οποία λειτουργεί ανεξάρτητα από τους πολιτικούς και σιγά σιγά έρχεται μεγαλύτερη διαφάνεια στη χώρα μας. Με την αύξηση της διαφάνειας και της σωστής διακυβέρνησης πιστεύω και με τη βελτίωση του εγγραμματισμού, το μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο δεν πρέπει να βασίζεται σε ανισορροπίες και σε υπερδανεισμό, θα γίνει κοινό κτήμα, θα γίνει ιδιοκτησία του Έλληνα. Ο Έλληνας πρέπει να αποκτήσει μια ιδιοκτησία των μεταρρυθμίσεων που πρέπει να γίνουν στην οικονομία, για να τις δέχεται, να τις καταλαβαίνει και να μην αντιδράει πολιτικά".

Ο κ. Ευάγγελος Μυτιληναίος ανέφερ επίσης μεταξύ άλλων: "Το σοκ της κατάρρευσης στην κρίση, να υπενθυμίσω, ότι δεν έγινε στην Ελλάδα αλλά έγινε στη Γαλλία. Να σας θυμίσω ότι ο πρόεδρος Σαρκοζί και η καγκελάριος Μέρκελ στη Ντοβίλ το φθινόπωρο του 2010 αποφάσισαν τα δημοσιονομικά της κάθε χώρας να κρίνονται ξεχωριστά, ότι το κοινό νόμισμα είναι κοινό νόμισμα, αλλά τα επιτόκια δανεισμού της κάθε χώρας να κρίνονται πλέον ανάλογα με τις επιδόσεις της οικονομίας της κάθε χώρας. Ενώ μέχρι τότε, όλοι νομίζαμε ότι είμαστε η Γερμανία. Και αυτό προκάλεσε στη δεκαετία μετά το 2000 μεγάλη αύξηση στη δανειακή επιβάρυνση του συνόλου της οικονομίας, γιατί ξαφνικά από επιτόκια 15% και 20% που είχαμε, εγώ θυμάμαι ομόλογα τη δεκαετία του 90' 24% (σε δραχμή)...με 2%-3%-4% μας φαίνονταν όλα πολύ φθηνά, και στους καταναλωτές και στις επιχειρήσεις. Ας θυμόμαστε αυτό το ωραίο γαλλικό θέρετρο της Ντοβίλ το οποίο ήταν για εμάς ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να είχε φανταστεί ο οποιοσδήποτε"

Αναφερόμενος στι τράπεζες, ο κ. Μυτηλιναίος δήλωσε θεωρεί ότι "οι τράπεζες αυτή τη στιγμή έχουν μία μοναδική ευκαιρία, του συνδυασμού των υψηλών επιτοκίων της ΕΚΤ και των σχετικά χαμηλών επιτοκίων καταθέσεων, για να δημιουργήσουν κεφαλαιακό απόθεμα το οποίο ήταν υπερ-απαραίτητο και φυσικά δεν μπορούσε κανείς πλέον να το περιμένει ούτε από το Δημόσιο ούτε από την ΕΕ. Οι τράπεζες είναι τώρα σε αυτή τη βάση, έχουν καταφέρει πολύ σημαντική κερδοφορία, εξ ου και τα μερίσματα. Είναι μοναδική ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν αυτήν την περίοδο, για να εκμοντερνιστούν και να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις, τα ξένα τραπεζικά ιδρύματα".

Συνεχίζοντας, ανέφερε ακόμη: "Η βιομηχανική ιστορία της μεταπολίτευσης είναι μια καρδιά πονεμένη. Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή διατήρησε μια συντηρητική οικονομική πολιτική. Δεν μπήκαμε καλά στη μεταπολίτευση από πλευράς προσέγγισης των ευρωπαϊκών στάνταρ της οικονομίας. Εν συνεχεία ανέλαβε το ΠΑΣΟΚ το 81', ο Ανδρέας Παπανδρέου παραμένει ο πλέον δημοφιλής των πρωθυπουργών της μεταπολίτευσης, το οποίο δεν με εξέπληξε καθόλου διότι βλέπουμε ότι ακόμα και σήμερα κυβερνήσεις αναζητούν εναγωνίως στελέχη του ΠΑΣΟΚ για να στελεχωθούν καταλλήλως. Πλην όμως οικονομικά ξεκίνησε δειλά δειλά το ξεχείλωμα της οικονομίας. Η δημοσιονομική πολιτική του ΠΑΣΟΚ έπρεπε να ανταποκριθεί στις λαϊκές προσδοκίες, δημιουργήθηκε τότε ο οργανισμός ανασυγκρότησης προβληματικών επιχειρήσεων...ξεκίνησε ένα όργιο διαφθοράς...η δεύτερη περίοδος του ΠΑΣΟΚ από το 85' και μετά ήταν μια περίοδος που η χώρα άρχισε να μπαίνει σε μια πολιτική αστάθεια, φαινόταν το πράγμα, η αντιπολίτευση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ήταν οξύτατη. Και φτάσαμε στην πολιτική αστάθεια του 89-90' με τα γνωστά αποτελέσματα. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης κατά τη γνώμη μου ήταν μια μοναδική πολιτική φυσιογνωμία και πολλά χρόνια μπροστά από την εποχή του όταν ήταν πρωθυπουργός και για αυτό απέτυχε. Για τον κ. Σημίτη έχω επίσης μεγάλο θαυμασμό, ήταν ευτύχημα που ήταν πρωθυπουργός για την Ελλάδα οκτώ χρόνια".

Σημειώνεται ότι το συνέδριο διεξάγεται έως τις 14 Μαΐου 2024 στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία που γιορτάζει φέτος την επέτειο των 150 ετών από την έναρξη της λειτουργίας του. Το συνέδριο διοργανώνεται σε συνεργασία με το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.