Του Τάσου Δασόπουλου

Πολλαπλές εξετάσεις, και μάλιστα με επιτυχία, θα πρέπει να περάσει η Ελλάδα μέχρι και τις κρίσιμες –υπό την παρούσα συγκυρία– ευρωεκλογές του Ιουνίου, οι οποίες θα προδιαγράψουν το μέλλον της Ευρώπης για την επόμενη κρίσιμη τετραετία.

Τα νέα πρόσωπα στην Κομισιόν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο, που θα προκύψουν από τις πολλαπλές εκλογές που θα έχουμε εντός της Ε.Ε. αλλά και από τον  συσχετισμό δυνάμεων, θα κληθούν να διαχειριστούν ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον. Η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία, η κρίση στη Μέση Ανατολή, η νομισματική πολιτική στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, και μαζί ο υπόγειος πόλεμος των κυρίαρχων νομισμάτων και οι επερχόμενες εκλογές στις ΗΠΑ, θα απαιτήσουν γρήγορες και καλά προετοιμασμένες λύσεις. 

Απέναντι σε όλα αυτά η Ελλάδα θα πρέπει να επιβεβαιώσει τις θετικές προσδοκίες για την οικονομία της, συνεχίζοντας στη γραμμή των μεταρρυθμίσεων, της εξωστρέφειας της οικονομίας της αλλά και της συνεχούς βελτίωσης των δημοσιονομικών, ώστε να διατηρήσει τις προσδοκίες για νέα αναβάθμιση του αξιόχρεού της, εντός της επενδυτικής βαθμίδας. Πέρα από την εικόνα της προς τα έξω, η οικονομία θα πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερες αντοχές, ώστε να μπορεί να μετριάζει τις επιπτώσεις διεθνών κρίσεων, όπως αυτές που ζήσαμε από το 2020, με την πανδημία του κορονοϊού, μέχρι τη σύνθετη σημερινή κρίση που απαρτίζεται από γεωπολιτικές εντάσεις, οικονομική επιβράδυνση, υψηλό κόστος χρήματος και υψηλό ακόμη πληθωρισμό. 

Το πρώτο μισό της χρονιάς, το οποίο ολοκληρώνει τον δεύτερο μήνα του, θα διαμορφώσει το περιβάλλον με το οποίο θα κυλήσει η χρονιά μέχρι και το τέλος της. 

Το "κλείσιμο" του 2023 

Η πρώτη σειρά εξετάσεων που θα περάσει η ελληνική οικονομία είναι το κλείσιμο των "βιβλίων" του 2023. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων θα αρχίσουν να ανακοινώνονται από τις αρχές Μαρτίου. Ειδικότερα:

Στις 7 Μαρτίου η ΕΛΣΤΑΤ θα ανακοινώσει την πρώτη εκτίμηση για την αύξηση του ΑΕΠ του 2023 για το 4ο τρίμηνο, αλλά και το σύνολο του προηγούμενου έτους. Ο Προϋπολογισμός αναθεώρησε οριακά την ανάπτυξη στο 2,4%, από 2,3% που προβλεπόταν έως τον Νοέμβριο. Η επίτευξη του στόχου θα είναι ικανοποιητική, ενώ έστω και μια μικρή υπέρβαση θα είναι θετική έκπληξη.

Στις 22 Απριλίου αναμένεται να έχουμε σε κοινή ανακοίνωση ΕΛΣΤΑΤ/Eurostat to δημοσιονομικό έλλειμμα, το πρωτογενές έλλειμμα και το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης. Το ΥΠΕΘΟ προβλέπει επίσημα δημοσιονομικό έλλειμμα στο 2,1% του ΑΕΠ, πρωτογενές πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ και χρέος στο 160,3% του ΑΕΠ.

Εκτός απροόπτου, το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να είναι κοντά στο 1,5% του ΑΕΠ, ενώ και το έλλειμμα μπορεί να είναι οριακά κάτω από το 2% του ΑΕΠ. 

Οι εξετάσεις πριν από τις ευρωεκλογές τελειώνουν με την ανακοίνωση των στοιχείων για το ΑΕΠ στο πρώτο τρίμηνο του 2024 στις 7 Ιουνίου.

Οι εξετάσεις των διεθνών οργανισμών 

Η δεύτερη σειρά εξετάσεων θα έρθει από τους διεθνείς οργανισμούς, οι οποίοι παρακολουθούν την ελληνική οικονομία και θα εκδώσουν την ετυμηγορία τους σε σχέση με τις προοπτικές της για φέτος και τα επόμενα χρόνια. 

Προς το τέλος Απριλίου θα έχουμε την εαρινή σύνοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Μαζί θα εκδοθούν και οι προβλέψεις του ΔΝΤ για τα κράτη-μέλη τους. Στην τελευταία έκθεση του ΔΝΤ, με βάση το άρθρο IV, τo Ταμείο έκανε την έκπληξη, αίροντας την αίρεσή του για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Προέβλεπε επίσης ανάπτυξη 2,3% για το 2023 και 2,1% για φέτος, σταθερά υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα στο 2% του ΑΕΠ και μείωση χρέους κατά 25% του ΑΕΠ έως και το 2028.

Στις αρχές Μαΐου αναμένονται οι εαρινές εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για όλη την Ε.Ε. Στις χειμερινές της προβλέψεις, που δημοσιευτήκαν πριν από λίγες ημέρες, προβλέπει ανάπτυξη 2,3% για το 2024 και το 2025 πολλαπλάσια από αυτήν της Ε.Ε. Επίσης προβλέπει και αυτή υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα στο 2% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο και σταθερά πτωτική πορεία για το χρέος.

Οι οίκοι αξιολόγησης 

Η 3η σειρά εξετάσεων που θα περάσει η οικονομία μέσα στο 2024 είναι αυτή που αφορά τους οίκους αξιολόγησης ως προς την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Παρά το επίτευγμα της επενδυτικής βαθμίδας, η χώρα έχει μπροστά της νέες προκλήσεις, αφού τώρα θα πρέπει να αποδείξει ότι αξίζει νέα αναβάθμιση, εντός της επενδυτικής βαθμίδας. 

Στο πρώτο μισό του 2024, μετά την αξιολόγηση του γερμανικού οίκου Scope στις 26 Ιανουαρίου, που διατήρησε την Ελλάδα με αξιολόγηση σταθερή χωρίς να αλλάξει το rating, στο πεδίο των αξιολογήσεων ακολουθούν: 

- Στις 8 Μαρτίου θα έχουμε την πρώτη αξιολόγηση για τη νέα χρονιά από τον καναδικό οίκο DBRS, ο οποίος, μετά την αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα, διατηρεί την Ελλάδα σε "σταθερή" αξιολόγηση. 

- Μία εβδομάδα αργότερα, στις 15 Μαρτίου, την οικονομία θα αξιολογήσει ο οίκος Moody’s, ο μόνος από τους "μεγάλους" που δεν έχει δώσει ακόμη επενδυτική βαθμίδα για την Ελλάδα. Μετά τη διπλή αναβάθμιση τον περασμένο Σεπτέμβριο στη βαθμίδα "Ba3", η Moody’s διατήρησε τη χώρα μία βαθμίδα κάτω από την επενδυτική, με αξιολόγηση "σταθερή". Μια αναβάθμιση από τον συγκεκριμένο οίκο στην επενδυτική βαθμίδα θα δώσει περισσότερο "κύρος" στην αξιολόγηση της Ελλάδας. Θωρείται ο μεγαλύτερος των "μεγάλων". 

- Στις 19 Απριλίου έχουμε την αξιολόγηση του οίκου Standard & Poor’s, ο οποίος με την αναβάθμιση της περασμένου Οκτωβρίου "κλείδωσε" την επενδυτική βαθμίδα για την Ελλάδα. 

- Στις 31 Μαΐου θα έχουμε και την πρώτη αξιολόγηση για το 2024 από τον οίκο Fitch, o οποίος αναβάθμισε την Ελλάδα στην επενδυτική βαθμίδα τον περασμένο Δεκέμβριο. 

Οι παρατηρήσεις των οίκων αξιολόγησης θα αποτελέσουν και μια αποτίμηση για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, το πρώτο διάστημα μετά την αλλαγή καθεστώτος των ελληνικών ομολόγων από την "κόκκινη" στην "πράσινη" ζώνη από την άποψη του κινδύνου επένδυσης. 

Οι πενταπλές εσωτερικές εξετάσεις 

Εκτός από τις εξετάσεις που θα περάσουμε από τους κάθε είδους "επόπτες" της οικονομίας, στο εσωτερικό πεδίο η κυβέρνηση θα κρίνει και θα αξιολογεί την υλοποίηση των στρατηγικών στόχων που έχει θέσει για το 2024. Συγκεκριμένα, στρατηγικοί στόχοι που θα παρακολουθούνται στενά είναι: 

- Η εκτέλεση του Προϋπολογισμού. Τόσο ο ίδιος ο πρωθυπουργός όσο και το οικονομικό επιτελείο έχουν θέσει ως στόχο να μην υπάρχουν παρεκκλίσεις από τους συμφωνημένους δημοσιονομικούς στόχους. Από την άλλη, η καταγραφή υπεραπόδοσης από το σκέλος των εσόδων θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να μετασχηματιστεί σε βοήθεια για τους οικονομικά ασθενέστερους. 

- Η διαδικασία καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Έχοντας νομοθετήσει από το τέλος του 2023 ένα πλέγμα παρεμβάσεων, το ΥΠΕΘΟ θα παρακολουθεί όλο τον χρόνο, και ειδικά τους πρώτους μήνες, την ενεργοποίηση των "εργαλείων" για την αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και τη μείωση της διακίνησης μετρητών, με πρώτο βήμα τη διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές. Ο φιλόδοξος στόχος για φέτος είναι να συλληφθεί φοροδιαφυγή ύψους περίπου 1,5 δισ. ευρώ. 

- Η απορρόφηση και αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων. Ο στόχος για φέτος είναι η απορρόφηση κοινοτικών πόρων ύψους 10 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και το ΕΣΠΑ 2021-2027. Μετά τις διπλές εκλογές του 2023, το 2024 είναι μοιραία ένα έτος επιτάχυνσης, αφού ειδικά το Ταμείο Ανάκαμψης έχει συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο για την απορρόφηση των πόρων ύψους 36 δισ. ευρώ για την Ελλάδα. Το ίδιο σημαντική θα είναι και η συμβολή των κονδυλίων του νέου ΕΣΠΑ, αφού το αναπτυξιακό αφήγημα για το 2024 θέλει την Ελλάδα να προσελκύει επενδύσεις ύψους 37 δισ. ευρώ, με σημείο αναφοράς το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. 

- Η πλήρης αποκατάσταση αξιόλογων ρυθμών πιστωτικής επέκτασης στην οικονομία, με την περαιτέρω εκκαθάριση μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω της τρίτης ενεργοποίησης του σχεδίου "Ηρακλής". Επίσης, μέλημα του οικονομικού επιτελείου θα είναι η αποτροπή της δημιουργίας νέου υπολοίπου κόκκινων δανείων στην οικονομία. Στην κατεύθυνση αυτή, θα συνεχιστούν οι πιέσεις για ρυθμίσεις δανείων, ώστε να έχουν τον φόβο να καταστούν ληξιπρόθεσμα. 

- Η μείωση του ιδιωτικού χρέους και του ποσοστού της φτώχειας. Σε ό,τι αφορά το ιδιωτικό χρέος, κορμός της προσπάθειας θα είναι η πλατφόρμα της εξωδικαστικής διευθέτησης των οφειλών, ενώ, παρά τις δυσκολίες, θα επιχειρηθεί και η ενεργοποίηση του φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης ακινήτων, η οποία αφορά τα πτωχευμένα νοικοκυριά. Σε ό,τι αφορά τη μείωση της φτώχειας, θα γίνουν και νέες παρεμβάσεις στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, το οποίο θα είναι μεγαλύτερο από το σημερινό και για περισσότερους δικαιούχους.