Τα δημοσιονομικά ψιλά γράμματα των ανακοινώσεων Μητσοτάκη στη ΔΕΘ

Του Τάσου Δασόπουλου 

Αύξηση του αποθεματικού για φυσικές καταστροφές από τα 300 εκατ. ευρώ στα 600 εκατ. ευρώ, αλλά και μόνιμες παρεμβάσεις, οι οποίες θα μετριάσουν το κόστος αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές, εξήγγειλε από τη Θεσσαλονίκη ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ως μια μόνιμη "άμυνα" από τα επόμενα χτυπήματα της κλιματικής κρίσης.

Περιμένοντας την επίσημη καταγραφή των ζημιών, η μόνη ημιεπίσημη εκτίμηση του υπουργείου Οικονομικών για το κόστος αποκατάστασης της καταιγίδας "Daniel" είναι περίπου 2,5 δισ. ευρώ, με βάση μια προβολή που έγινε χρησιμοποιώντας τα δεδομένα από της καταιγίδας "Ιανός" του 2021. 

Ο πρωθυπουργός από τη Θεσσαλονίκη τόνισε με έμφαση ότι ο δημοσιονομικός στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ για φέτος είναι αδιαπραγμάτευτος. Πηγές από το υπουργείο Οικονομικών τόνιζαν ότι το ίδιο ισχύει και για το μεσοπρόθεσμο στόχο, για πρωτογενή πλεονάσματα πάνω από 2% από το 2024 έως και το 2026, με δεδομένο ότι από τον επόμενο χρόνο επανέρχονται σε κάθε περίπτωση οι δημοσιονομικοί κανόνες. 

Προϋπόθεση για κάτι τέτοιο είναι να μην υπάρξουν απρόβλεπτες δαπάνες όπως αυτές για τις φυσικές καταστροφές. Επειδή δεν μπορεί να υπάρξει τέτοια μακροπρόθεσμη καιρική πρόβλεψη, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα ανατροφοδοτούμενο, μόνιμο, αποθεματικό για την αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσαν ή πρόκειται να προκαλέσουν ακραία καιρικά φαινόμενα. 

Το τέλος φυσικών καταστροφών 

Ως πιο άμεση λύση επιλέχθηκε να υπάρξει ένα τέλος με το οποίο θα γεμίζει ένας "κουμπαράς" για φυσικές καταστροφές καθώς κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι οι πλημμύρες στη Θεσσαλία θα είναι οι τελευταίες. Ως "όχημα" κρίθηκε καταλληλότερο το τέλος διανυκτέρευσης, που επιβλήθηκε με το νόμο 4389/2016 και αναθεωρήθηκε με το νόμο 4472/2017, με μια αύξηση του από 1 έως 6 ευρώ ως εξής:
-Στα ξενοδοχεία έως 2 αστέρων, από 0,5 ευρώ στο 1,5 ευρώ 
-Στα ξενοδοχεία 3 αστέρων, από 0,5 ευρώ στο 1,5 ευρώ 
-Στα ξενοδοχεία 4 αστέρων, από 3 ευρώ στα 7 ευρώ
-Στα ξενοδοχεία 5 αστέρων από 4 ευρώ στα 10 ευρώ 
-Στα ενοικιαζόμενα δωμάτια, από τα 0,5 ευρώ στο 1,5 ευρώ 

Από την αύξηση αυτή και με βάση τα δεδομένα του 2022 (η περίοδος για φέτος ακόμη συνεχίζεται) το υπουργείο εκτιμά ότι θα έχει περίπου 250 εκατ. ευρώ περισσότερα έσοδα στα δημόσια ταμεία. Τα χρήματα που θα αρχίσουν να συγκεντρώνονται σε περίπου ένα χρόνο θα αποτελέσουν ένα αποθεματικό το οποίο θα συνδράμει στην κάλυψη τους μέρους των ζημιών του "Daniel" τα επόμενα χρόνια, όταν τα δημοσιονομικά περιθώρια θα είναι πιο στενά για τον κρατικό προϋπολογισμό. Στην πράξη, θα ενισχύσουν το αποθεματικό των 600 εκατ. ευρώ για φυσικές καταστροφές, οδηγώντας το στα 850 εκατ. ευρώ.  

Η ασφάλιση ακινήτων 

Το δεύτερο "εργαλείο" που θα ενεργοποιήσει η κυβέρνηση είναι η επέκταση της ασφάλισης των ακινήτων (εμπορικών και αστικών) που ως ποσοστό είναι από τις χαμηλότερες εντός της Ε.Ε. Ο πρωθυπουργός εξήγγειλε την υποχρεωτική ασφάλιση για τις μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις από φυσικές καταστροφές, ενώ άνοιξε και το διάλογο για την υποχρεωτική ασφάλιση του συνόλου των αστικών ακινήτων, αλλά και την αναμόρφωση της ασφάλισης των αγροτικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων. 

Με τον τρόπο αυτό το δημόσιο δεν θα έχει νέα έσοδα, αλλά θα μπορεί να μειώσει ή και να μηδενίσει, τη συμμετοχή του στην αποκατάσταση των ζημιών, ώστε να μπορεί να επικεντρώνεται στην άμεση αποκατάσταση των δημοσίων υποδομών. 

Ένας τρίτος πυλώνας που θα αποφορτίσει το δημόσιο από δαπάνες ζημιών από τις φυσικές καταστροφές, θα είναι η ενίσχυση του τομέα της πρόληψης, μέσω της υλοποίησης του ειδικού προγράμματος "ΑΙΓΙΣ" με προϋπολογισμό 1,72 δισ. ευρώ αλλά και της δημιουργίας πιο ανθεκτικών αντιπλημμυρικών και αποστραγγιστικών έργων σε περιοχές που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Έτσι τα ακραία φαινόμενα θα αντιμετωπίζονται άμεσα και οι καταστροφές θα είναι μικρότερες.