Πού σκοντάφτει το πρόγραμμα "Σπίτι μου"

Της Βάσως Αγγελέτου

"Βροχή" πέφτουν οι αιτήσεις στο πρόγραμμα "Σπίτι μου" που προσφέρει σε νέους έως 39 ετών τη δυνατότητα να αγοράσουν πρώτη κατοικία με χαμηλότοκο -ή ακόμη και άτοκο- δάνειο από τις εγχώριες τράπεζες. Θυμίζεται ότι τα δάνεια καλύπτουν έως και το 90% της εμπορικής αξίας του ακινήτου με ανώτατο όριο τις 150.000 ευρώ και μπορούν να έχουν διάρκεια έως 30 έτη. 

Η υψηλή ζήτηση, ωστόσο, "σκοντάφτει" πάνω στην περιορισμένη προσφορά ακινήτων που πληρούν τις προϋποθέσεις του προγράμματος, με κυριότερη την παλαιότητα τουλάχιστον 15 ετών που αποτελεί και τον κυριότερο "κόφτη" για τους ενδιαφερόμενους.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Capital.gr, από τις αρχές Απριλίου που ενεργοποιήθηκε το πρόγραμμα έως σήμερα, έχουν κατατεθεί συνολικά 35.000 αιτήσεις, εκ των οποίων έχουν λάβει προέγκριση λιγότερες από τις 10.000. Το ποσοστό εγκρισιμότητας σε όσες αιτήσεις έχουν εξεταστεί, πάντως, είναι ιδιαίτερα υψηλό (65-70%), καθώς οι ενδιαφερόμενοι είναι καλά ενημερωμένοι για τα τυπικά κριτήρια που θα πρέπει να πληρούν προκειμένου να ενταχθούν στο πρόγραμμα χαμηλότοκης στέγασης.

Ποια είναι τα "αγκάθια" 

Περιορισμένο budget: Παρότι έχουν προεγκριθεί λιγότερες από 10.000 αιτήσεις, έχουν ήδη δεσμευτεί τα 265 εκατ. ευρώ από τα 500 εκατ. ευρώ που είναι ο προϋπολογισμός του προγράμματος. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε λιγότερους από 3.000 δικαιούχους οι οποίοι έχουν βρει κατάλληλο ακίνητο και έχουν προσκομίσει στην τράπεζα όλα τα δικαιολογητικά προκειμένου να διενεργηθεί ο νομοτεχνικός έλεγχος.

Αυτό σημαίνει, όπως αποκαλύπτουν στο Capital.gr υψηλόβαθμα στελέχη του τραπεζικού κλάδου, ότι οι νέοι που θα ενταχθούν τελικά στο πρόγραμμα δεν αναμένεται να ξεπεράσουν τους 5.000, από 10.000 που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός. Αυτό συμβαίνει επειδή το μέσο υπόλοιπο της αίτησης για δάνειο διαμορφώνεται στις 125.000 ευρώ – πολύ κοντά δηλαδή στο μέγιστο όριο των 150.000 ευρώ.

Το γεγονός αυτό οφείλεται στη σημαντική ανατίμηση των αστικών ακινήτων τους τελευταίους μήνες, αλλά και σε ένα "πληθωριστικό" φαινόμενο που παρατηρείται ειδικά στην αγορά των ακινήτων που πληρούν τις προϋποθέσεις για το "Σπίτι μου" καθώς η ζήτηση υπερβαίνει κατά πολύ την προσφορά κατοικιών.

Για τον λόγο αυτό, οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι ο προϋπολογισμός του προγράμματος που έχει εκπονήσει το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων μέσω της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) -και το οποίο "τρέχει" η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα- θα διευρυνθεί ως προς το budget, το οποίο είναι πιθανό ακόμη και να διπλασιαστεί μόλις συγκροτηθεί νέα κυβέρνηση.

- Μέγιστο εισόδημα: Βασικό "αγκάθι" στη διαδικασία έγκρισης των αιτήσεων από τις τράπεζες είναι το πλαφόν του ετήσιου εισοδήματος έως 16.000 ευρώ που προβλέπεται από το πρόγραμμα. Συγκεκριμένα, προβλέπει ότι οι επιλέξιμοι νέοι θα πρέπει να δηλώνουν ετήσιο εισόδημα από 10.000 ευρώ έως το ποσό που αντιστοιχεί για τη λήψη επιδόματος θέρμανσης, δηλαδή 16.000 ευρώ για άγαμο, 24.000 ευρώ για ζευγάρι συν 3.000 ευρώ για κάθε παιδί, 27.000 ευρώ για μονογονεϊκές οικογένειες συν 3.000 ευρώ για κάθε παιδί πέραν του πρώτου.

- "Κόφτης" στην ηλικία ακινήτου: Η δυσκολία στην εύρεση ακινήτων που αντιμετωπίζουν οι ενδιαφερόμενοι οφείλεται, σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, και στην ελάχιστη ηλικία των 15 ετών, καθώς αποκλείει μια σημαντική περίμετρο ακινήτων που πληρούν τα υπόλοιπα κριτήρια, ιδίως στην περιφέρεια.

- Σφιχτή προθεσμία: Μετά την προέγκριση του δανείου, οι ενδιαφερόμενοι έχουν περιθώριο δύο μηνών για να εντοπίσουν ακίνητο που πληροί τις προϋποθέσεις του προγράμματος. Αυτός ο χρονικός περιορισμός είναι ασφυκτικός για τους περισσότερους υποψήφιους δανειολήπτες, δεδομένης της περιορισμένης προσφοράς ακινήτων που εντάσσονται στη συγκεκριμένη κατηγορία παλαιότητας και εμπορικής αξίας. Σύμφωνα με πηγές του κλάδου, πάντως, εξετάζεται να δοθεί παράταση ώστε να μην ακυρωθεί μεγάλο μέρος των αιτήσεων λόγω μη εύρεσης κατάλληλου ακινήτου.

Στους παραπάνω τομείς που δυσχεραίνουν την αποτελεσματική λειτουργία του προγράμματος, ιδίως στην προθεσμία δύο μηνών για εύρεση σπιτιών και στον "κόφτη" των 15 ετών, εστιάζουν τις προσπάθειές τους οι τράπεζες προκειμένου τα κριτήρια να επανεξεταστούν προς μια πιο ελαστική κατεύθυνση.

Σημειώνεται δε ότι η διαχειριστική δυσκολία εκ μέρους των πιστωτών είναι πολύ μεγάλη δεδομένου ότι οι αιτήσεις κατατέθηκαν σχεδόν μαζικά για προέγκριση από τις εμπορικές τράπεζες, ενώ μόνο το 1/6 τελικά των δικαιούχων θα κατορθώσει να ενταχθεί στο πρόγραμμα.

Τα στατιστικά των αιτήσεων

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στατιστικά στοιχεία που προκύπτουν μετά από ανάλυση του όγκου των χιλιάδων αιτημάτων που έχουν κατατεθεί στις τράπεζες.

- Ηλικία: Το 50% των αιτούντων είναι άνω των 35 ετών, το 27% έχουν ηλικία μεταξύ 30 και 35 ετών και το 23% ανήκουν στο εύρος των νεότερων ηλικιών που είναι επιλέξιμες για το πρόγραμμα (25-30 ετών).

- Επάγγελμα: Το 85% των νέων που υπέρβαλαν αίτηση χρηματοδότηση από τις τράπεζες είναι μισθωτοί, εκ των οποίων το 16% αντιστοιχεί σε εργαζομένους σε σώματα ασφαλείας και το 10% σε εκπαιδευτικούς. Επίσης, μόλις το 15% των αιτήσεων που έχουν λάβει οι τράπεζες έχει υποβληθεί από ελεύθερους επαγγελματίες.

- Οικογενειακή κατάσταση: Η πλειονότητα των αιτούντων (60%) είναι έγγαμοι. Ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, ότι μόλις το 10% των αιτήσεων αφορούν τρίτεκνους - οι οποίοι λαμβάνουν, μάλιστα, άτοκο δάνειο. Θυμίζεται ότι για τους υπόλοιπους δικαιούχους, το επιτόκιο του προγράμματος αντιστοιχεί στο 1/4 του επιτοκίου της αγοράς, στοιχείο ιδιαιτέρως σημαντικό σε συνθήκες ραγδαίας αύξησης των επιτοκίων το τελευταίο 10μηνο.