ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 15:22

Της Δήμητρας Καδδά

"Οι πρώτοι μήνες που θα ακολουθήσουν την έξοδο από το πρόγραμμα θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι καθώς τα μηνύματα που θα στείλει η κυβέρνηση θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την αξιοπιστία της εγχώριας οικονομικής πολιτικής και κατά συνέπεια το ύψος των επιτοκίων της αγοράς" προειδοποιεί το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής στην έκθεσή του για το 2ο τρίμηνο του 2018. "Θα πρέπει να περιοριστούν στο ελάχιστο οι κίνδυνοι που προέρχονται από τις πολιτικές πιέσεις που θα ασκηθούν για περισσότερο επεκτατική δημοσιονομική πολιτική και επιβράδυνση εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων μετά το τέλος του προγράμματος" αναφέρεται χαρακτηριστικά. 

Αλλά και  ο Συντονιστής του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, Φραγκίσκος Κουτεντάκης, παρουσιάζοντας την έκθεση απηύθυνε ανάλογη σύσταση. Επισήμανε μάλιστα ότι "θα είμαστε στο στόχαστρο" και θα πρέπει να δίδεται προσοχή στα βήματα που θα ακολουθηθούν.

Ειδικά όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική στην έκθεση υπενθυμίζεται "ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι από φέτος μέχρι και το 2022 είναι διπλάσιοι από τον περσινό στόχο καθώς και ότι οι στόχοι αυτοί ορίζονται σε όρους πρωτογενούς πλεονάσματος και συνεπώς δεν επηρεάζονται από την ελάφρυνση των χρηματοδοτικών αναγκών που εξασφάλισε η απόφαση ρύθμισης του χρέους". 
 
Προσεκτική επιστροφή στις αγορές, ζημιά από  το ΔΝΤ
 
Αναφορικά με την προσπάθεια της κυβέρνησης για επιστροφή στις αγορές, αναφέρθηκε ότι δεν πρέπει να γίνουν βεβιασμένες κινήσεις. "Πρέπει να είναι προσεκτική και καλοσχεδιασμένη η έξοδος" ανέφερε ο κ. Κουτεντάκης. Και τούτο όπως αναφέρεται στην έκθεση "δεδομένων τόσο της ύπαρξης σημαντικού ύψους ταμειακών αποθεματικών ασφαλείας όσο και των κινδύνων επιδείνωσης του επενδυτικού κλίματος σε περίπτωση σχετικά υψηλών επιτοκίων λόγω αναταραχών στις διεθνείς αγορές". 

Σε σχέση με το χρέος ο κ. Κουτεντάκης εκτίμησε ότι τα μέτρα που αποφασίστηκαν είναι θετικά, δίδοντας έμφαση στην απουσία αιρεσιμοτήτων σχετικά με την 10ετή παράταση, αλλά και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας για μεγάλο χρονικό διάστημα. "Η συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Eurogroup εμπεριέχει ένα στοιχείο αβεβαιότητας όσον αφορά τη διασφάλιση της μακροχρόνιας βιωσιμότητας του χρέους".

Ωστόσο υπάρχει ένα "στοιχείο αβεβαιότητας" αναφορικά με τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του χρέους, όπως σημειώθηκε. Επισημάνθηκε επίσης ότι "οι μακροπρόθεσμες αμφιβολίες που εκφράζονται στην έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τις αγορές και να καθυστερήσουν την αναβάθμιση των ελληνικών τίτλων από τους οίκους αξιολόγησης".

Επισημαίνεται όμως και ότι η ανάλυση βιωσιμότητας που εμπεριέχεται στην πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ χαρακτηρίζει το χρέος βιώσιμο μέχρι το 2038 στο βασικό σενάριο, έναν μάλλον εκτεταμένο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα είκοσι χρόνων.
 
Μικρό το υπερπλεόνασμα του 2018 
 
Αναφορικά με το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 ο κ. Κουτεντάκης παρουσίασε εκτιμήσεις του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής που ταυτίζονται σε μεγάλο βαθμό με τον τρόπο που μετράται το πρωτογενές πλεόνασμα σε όρους μνημονίου και δείχνουν αύξηση των επιδόσεων σε σχέση με το 2017 το πρώτο εξάμηνο κατά 600 εκατομμύρια ευρώ. Ο λόγος για μία επίδοση η οποία εκτιμήθηκε ως θετική, αλλά όχι ως ιδιαίτερα εντυπωσιακή.

Σημειώνεται ότι πέρυσι το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία σε 1,224 δισ. ευρώ και φέτος σε 1,837 δισ. ευρώ. Ωστόσο πέρυσι έκλεισε σε πρωτογενές πλεόνασμα 4% του ΑΕΠ και φέτος ο στόχος είναι λίγο πάνω από το 3,5% του ΑΕΠ, γεγονός που δείχνει ότι το περιθώριο που (προς το παρόν) διασφαλίζεται για παροχές είναι περιορισμένο...

Εκτέλεση Προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης, Ιανουάριος-Ιούνιος, εκατ. ευρώ
 

 

"Αγκάθια" η ανεργία και ο χαμηλός πληθωρισμός
 
Παρουσιάζοντας τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας ο κ. Κουτεντάκης αναφέρθηκε στις θετικές εξελίξεις στο πεδίο της απομείωσης των κόκκινων δανείων, της αργής μείωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Κράτους προς ιδιώτες και στην εκτέλεση του προϋπολογισμού. Ωστόσο, μίλησε για δύο αγκάθια: για τη μικρή μείωση της ανεργίας το πρώτο τρίμηνο αλλά και  για τη χαμηλή πορεία του πληθωρισμού το ίδιο διάστημα.

Ρευστότητα και παραγωγικότητα στο κόκκινο
 
Το βασικότερο μεσοπρόθεσμο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας εκτιμάται ότι θα είναι η ρευστότητα. Η απουσία χρηματοδότησης των επενδύσεων θα έχει επιπτώσεις στο ΑΕΠ. Επισήμανε ότι πρέπει να βρεθούν άλλες πηγές χρηματοδότησης.

Σύμφωνα με τη μελέτη αν δεν ενισχυθεί η ρευστότητα, "όπως έχουν δείξει διεθνείς μελέτες (π.χ. ΔΝΤ), η απουσία τραπεζικής χρηματοδότησης οδηγεί σε χαμηλότερους ρυθμούς μεγέθυνσης και πιο αναιμική ανάκαμψη κατά την οποία επηρεάζονται αρνητικά οι επιχειρήσεις, οι κλάδοι και οι δραστηριότητες (π.χ. επενδύσεις) που βασίζονται σε εξωτερική χρηματοδότηση". 

Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ένα από τα βασικότερα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας είναι ότι θα αυξηθούν οι πιέσεις για ενίσχυση των εισαγωγών, αντισταθμίζοντας έτσι τα οφέλη που καταγράφονται το τελευταίο διάστημα με τη μορφή της αύξησης των εξαγωγών.

Έθεσε ζήτημα πορείας της παραγωγικότητας της οικονομίας η οποία επηρεάζεται πάρα πολύ από τις συνεχείς πιέσεις που δέχθηκε το πεδίο της παραγωγικότητας της εργασίας.

Η χώρα μας είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση όπου η μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας οφείλεται στην ταχύτερη μείωση των μισθών από την παραγωγικότητα, αναφέρεται στην έκθεση όπου παράλληλα τονίζεται πως η εξέλιξη αυτή ίσως να βοήθησε στην ενίσχυση των εξαγωγών αγαθών (αν και όχι υπηρεσιών) στην περίοδο της κρίσης. Μακροχρόνια όμως, ένα σενάριο συνεχούς μείωσης της παραγωγικότητας με τους μισθούς να συμπιέζονται όλο και περισσότερο προκειμένου να διατηρηθεί χαμηλά το μοναδιαίο κόστος εργασίας, δεν είναι βιώσιμο. 

Αντίθετα, η μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση και η αντιμετώπιση μακροοικονομικών ανισορροπιών απαιτούν τη σταθερή αύξηση της παραγωγικότητας, ο ρυθμός μεταβολής της οποίας θα πρέπει να αποτελεί το όριο αυξήσεων στους μισθούς.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Κουτεντάκης, ενώ υπήρχε κατακρήμνιση των μισθών από την αρχή της κρίσης με σημαντικό όφελος σε όρους κόστους, αυτές οι θυσίες αντισταθμίστηκαν από την αντίστοιχη επιδείνωση της παραγωγικότητας του εργατικού δυναμικού.

Ως αποτέλεσμα, τα συνολικά οφέλη είναι σχετικά χαμηλά. Επισήμανε ότι η Ελλάδα είναι το μόνο κράτος στο οποίο η παραγωγικότητα της εργασίας μειώθηκε. Και αυτό το ερμήνευσε ως αποτέλεσμα της φυγής εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, αλλά και λόγω της απουσίας επενδύσεων.
 
Αδυναμίες στον κρατικό μηχανισμό υποδηλώνουν τα καταστροφικά γεγονότα στην Αττική

Ένας βασικός παράγοντας που θα οδηγήσει στην αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας είναι ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση των υπηρεσιών που παρέχει το κράτος προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, αναφέρει το γραφείο Προϋπολογισμού. 

Κάνει σαφές ότι "τα πρόσφατα καταστροφικά γεγονότα στην Αττική (πλημμύρες στη Μάνδρα, πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική) που οδήγησαν σε απώλεια ανθρώπινων ζωών υποδηλώνουν την ύπαρξη αδυναμιών στον κρατικό μηχανισμό". Πέρα από τα προβλήματα στην οργάνωση και λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών πολλά από αυτά τα προβλήματα οφείλονται και στις χρόνιες παθογένειες του ελληνικού κράτους όπως η έλλειψη εθνικού κτηματολογίου και κατάλληλου χωροταξικού σχεδιασμού". Επισημαίνεται ότι συνολικά, ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση των υπηρεσιών της κεντρικής διοίκησης, της τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού, των δημόσιων επιχειρήσεων και των ανεξάρτητων ρυθμιστικών αρχών αποτελεί προαπαιτούμενο για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του κράτους, τη διασφάλιση της καλύτερης λειτουργίας των αγορών και την ενίσχυση της συνολικής παραγωγικότητας της οικονομίας. Κάτι τέτοιο θα έχει ως αποτέλεσμα, πέρα από την προστασία των συμφερόντων των πολιτών, την ουσιαστική άνοδο του μακροπρόθεσμου δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας, καθώς η ποιότητα της διακυβέρνησης και η αποτελεσματικότητα των κρατικών θεσμών συνδέονται με υψηλότερο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης".

 

Στο πεδίο του κοινωνικού προϋπολογισμού o κ. Κουτεντάκης ερμήνευσε ένα μέρος της μειωμένης δαπάνης του ΕΦΚΑ ως αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ο αρχικός υπολογισμός των αναγκών για νέες συντάξεις ήταν μεγαλύτερος του τελικού αποτελέσματος (καθώς πολλές από τις αιτήσεις για σύνταξη τελικά αποδείχθηκε ότι δεν πρέπει να εκκαθαριστούν καθώς δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις).

Επιπλέον στη μελέτη υπάρχουν ειδικές αναφορές για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την έκθεσή του με κριτική για τη στάση που κρατά.

Αύξηση κατώτατου μισθού

Σχετικά με τον κατώτατο μισθό κι ερωτηθείς σχετικά με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης περί αύξησής του ο κ. Κουτεντάκης ανέφερε ότι πρέπει να συμβαδίζει, δηλαδή να μην ξεπερνά την πορεία της παραγωγικότητας. Ωστόσο, καθώς λαμβάνονται υπόψη μέσοι όροι, άφησε να εννοηθεί ότι δεν πειράζει αν π.χ. για μία χρονιά είναι μεγαλύτερη η αύξηση, αρκεί ο κανόνας να τηρείται σε βάθος χρόνου. Διότι, όπως είπε την προηγούμενη 10ετία αυτό δεν συνέβη και οι αυξήσεις ήταν πολύ μεγάλες.
 
Συντάξεις

Σε ερώτημα για το αν θα αναστραφεί η περικοπή των συντάξεων, απέφυγε να πάρει θέση, επαναλαμβάνοντας ότι οι πρώτοι μήνες μετά το πρόγραμμα θα είναι πολύ κρίσιμοι (σ.σ. στα σενάρια που αναμένεται να ξεδιπλωθούν το φθινόπωρο περιλαμβάνεται σύμφωνα όσα έχουν γίνει γνωστά μέσω πληροφοριών, ακόμη και η μερική εφαρμογή του μέτρου). 

Ωστόσο, επισήμανε ότι η περικοπή δεν ψηφίσθηκε για να διασφαλιστεί το 3,5% του ΑΕΠ πρωτογενές πλεόνασμα, αλλά ήταν μία απόφαση ισόποσης χρηματοδότησης άλλων κοινωνικών αντίμετρων.