Του Γ. Αγγέλη Η κρίσιμη ημερομηνία της 21ης Ιουνίου για την ολοκλήρωση της διαδικασίας συμφωνίας, που θα αφορά το μεταμνημονιακό "ολιστικό αναπτυξιακό πρόγραμμα" και τα μεσομακροπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους, κινδυνεύει να χαθεί αν δεν κλείσουν μέχρι τότε τρεις "ανοικτές πληγές". Αυτές είναι το ενδοκυβερνητικό πολιτικό μέτωπο στο Βερολίνο, η αγεφύρωτη μέχρι στιγμής αντίθεση για την "αυτοματοποίηση" της εφαρμογής της γαλλικής πρότασης και η αβεβαιότητα της στάσης παραγόντων του ΔΝΤ όπως ο Π. Τόμσεν στην Ευρωζώνη. Αυτές οι "πληγές"... χάσκουν με επικίνδυνο τρόπο πάνω στο σώμα της επιδιωκόμενης συμφωνίας, για την οποία όλες οι πλευρές δηλώνουν ότι δουλεύουν για να πετύχει στο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, του οποίου η 21η Ιουνίου αποτελεί οριακό χρονικό στοιχείο επιτυχίας. Διπλωματικοί κύκλοι στις Βρυξέλλες, αλλά και στο Βερολίνο, συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι ο κ. Ολαφ Σολτς, ο νέος υπ. Οικονομικών που έχει διαδεχθεί τον κ. Σόιμπλε, είναι υποχρεωμένος να κινηθεί στα όρια της δύσκολης ισορροπίας που έχει επιτευχθεί στο εσωτερικό της κυβέρνησης. Ο ίδιος φαίνεται να χρειάζεται πολύ περισσότερο χρόνο από όσο του διατίθεται για να καταφέρει μία συμφωνία για το χρέος, η οποία δεν θα βάλει σε κίνδυνο αυτή την ενδοκυβερνητική ισορροπία. Πολύ περισσότερο που η ευπάθεια αυτής της ισορροπίας θα παραμείνει υψηλή μέχρι τον Οκτώβριο, που θα γίνουν οι εκλογές στην Βαυαρία στις οποίες το κυβερνητικό CSU βρίσκεται υπό την πίεση των Φιλελεύθερων και του AfD ενάντια σε κάθε παραχώρηση προς την Ελλάδα για το χρέος. Οι ίδιοι κύκλοι υποστηρίζουν ότι στις συνθήκες αυτές η οποιαδήποτε συμφωνία δεν μπορεί παρά να επιτευχθεί στο... και 5' και όχι στο παρά 5'. Εφόσον, βέβαια, δεν υπάρξουν "ατυχήματα". Η δεύτερη "πληγή" αφορά το πώς θα εφαρμοσθεί η περιβόητη γαλλική πρόταση η οποία είχε μπει στο τραπέζι σαν "εργαλείο" για να γεφυρωθεί η αντίθεση μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωζώνης (Βερολίνου), όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας και του χρέους. Το ΔΝΤ απαιτεί να υπάρξει "αυτοματοποιημένη" σύνδεση του ύψους των ετήσιων πληρωμών εξυπηρέτησης του χρέους με τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας, καλύτερη οικονομία –μεγαλύτερες πληρωμές, επιβράδυνση της οικονομίας–, χαμηλότερες πληρωμές, έτσι ώστε να μη τίθεται θέμα αδυναμίας αποπληρωμής του χρέους (βιώσιμο χρέος). Το ΔΝΤ διατηρεί αυτή την απαίτηση έχοντας όμως κάνει σιωπηρά τρεις τουλάχιστον υποχωρήσεις: - Έχει αποσύρει την απαίτηση για τη δέσμευση 10 δισ. ;ευρώ από το δάνειο του ESM για τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών. - Έχει μειώσει την πρόβλεψή του κατά δύο μονάδες για το προβλεπόμενο μακροπρόθεσμης διάρκειας μεσοσταθμικό επιτόκιο δανεισμού της Ελλάδας. - Έχει επίσης προσαρμόσει –προσεγγίζοντας στις ευρωπαϊκές– τις προβλέψεις του για το ΑΕΠ και τα πρωτογενή πλεονάσματα. Η κυβέρνηση στο Βερολίνο, αντίθετα, δεν δέχεται αυτή την "αυτοματοποιημένη" λειτουργία και ζητά να υπάρχει έλεγχος πριν δοθεί οποιαδήποτε ελάφρυνση στις ετήσιες πληρωμές, γιατί οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να χειραγωγούν τα μεγέθη της οικονομίας για να αποφεύγουν τις μεγάλες πληρωμές. Η Κομισιόν και ο ESM επιχειρούν να τετραγωνίσουν... τον κύκλο αυτής της αντίθεσης και να εφεύρουν έναν μηχανισμό που να είναι "ημι-αυτόματος" και να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές. Η τρίτη πληγή έχει ονοματεπώνυμο και λέγεται Πολ Τόμσεν. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και οι εμπλεκόμενοι στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, υποστηρίζουν πως παρότι το ΔΝΤ έχει αλλάξει στάση και φαίνεται ότι θέλει να διευκολύνει τη διαδικασία συμφωνίας, ο υπεύθυνος του Ταμείου για την Ευρώπη, Πολ Τόμσεν, "μπορεί ανά πάσα στιγμή να προκαλέσει προβλήματα, όπως έχει κάνει αλλεπάλληλες φορές μέχρι σήμερα...", ακόμα και σε σημεία που έχουν υπάρξει προσεγγίσεις. Παραμένει, όπως υποστηρίζεται, ειδικά από στελέχη της Κομισιόν, ένας παράγοντας αβεβαιότητας, που εξακολουθεί να εκφράζει "τη δυνατότητα του κ. Σόιμπλε να παρεμβαίνει στις εξελίξεις χωρίς να είναι ο ίδιος παρών...". Μέσα στο περιβάλλον αυτό παρεμβαίνουν με ουσιαστικό ρόλο, οι κ. Γιούνκερ-Ρέγκλινγκ, αλλά και ο Γάλλος ΥΠΟΙΚ, Λε Μερ, που τελευταία φαίνεται να δουλεύει κοντά με τον κ. Μοσκοβισί παρότι μεταξύ των δύο υπάρχει το στοιχείο του ανταγωνισμού. Τι έχει ήδη συμφωνηθεί για το χρέος Παρ' όλα αυτά υπάρχει ένα κομμάτι της αναδιάρθρωσης του χρέους που μπορεί να πει κανείς ότι έχει σε τεχνικό επίπεδο "κλείσει". Αφορά τη μετακύλιση μέρους του χρέους από το δεύτερο και το τρίτο δάνειο, στο κομμάτι που αφορά την περίοδο μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 2030. Έχει να κάνει με ένα ποσό αρκετών δεκάδων δις ευρώ που θα επιμηκυνθεί και ταυτόχρονα θα διασφαλισθεί η σχετική σταθερότητα του επιτοκιακού του κόστους μακροπρόθεσμα. Η τεχνική για τη σταθεροποίηση του επιτοκιακού κόστους είναι "απλή". Στηρίζεται σε μεταβλητό επιτόκιο το οποίο όμως έχει ως βάση το επιτόκιο δανεισμού του ESM. Με τον τρόπο αυτό η "μεταβλητότητά" του περιορίζεται σε πολύ χαμηλά όρια, αυτά των επιτοκίων με τα οποία θα δανείζεται στο μέλλον ο ESM, δηλαδή τα χαμηλότερα της αγοράς... Στο ίδιο πλαίσιο έχουν διατυπωθεί οι προτάσεις που αφορούν την εξαγορά εν όλω ή εν μέρει των ακριβών δανείων, ήτοι αυτό του ΔΝΤ και το πρώτο διακρατικό δάνειο (GLF). Η πιθανότητα να εξαγορασθούν και τα "ακριβά" ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους οι κεντρικές τράπεζες φαίνεται ότι για λόγους νομισματικής πολιτικής έχει μάλλον απομακρυνθεί. H διαχείριση αυτού του μέρους του χρέους, ήτοι η απόδοση των κερδών από τα ομόλογα αυτά (μέσω των ΥΠΟΙΚ) στην Ελλάδα, θα υλοποιείται σε συνάρτηση με τη συνέπεια της Ελλάδας στις μνημονιακές δεσμεύσεις (μεταρρυθμίσεις) όπως αυτές θα ενταχθούν στο περιβόητο "ολιστικό πρόγραμμα ανάπτυξης".