Του Γ. Αγγέλη

​Κανείς δεν θέλει να θυμάται τη νύχτα μεταξύ 14ης και 15ης Σεπτεμβρίου 2008. Είναι η μακριά νύχτα που έβαλε σε ευθεία αμφισβήτηση το "θαύμα" της νέας χιλιετίας και άρχισε να ξηλώνει τη θεωρία για το τέλος της ιστορίας. Σε αυτή τη νύχτα αν ψάξει κανείς θα βρει και την απαρχή του ελληνικού δράματος. Ήταν η νύχτα της Lehman Brothers. 

Το κακό είναι ότι αυτή την οκταετία 2008-2016, που μεσολάβησε από το βράδυ εκείνο που άρχισε αυτός ο κύκλος με τις αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών και κυρίως της Fed, με στόχο να βάλουν φραγμό στις συνέπειες της κατάρρευσης της Lehman Brothers, όχι μόνο δεν έχει κλείσει, αλλά πολύ περισσότερο φαίνεται να μετατρέπεται σε "φαύλο" κύκλο για την παγκόσμια οικονομία. 

Όσο κι αν φαίνεται μακρινό, εκείνη την νύχτα της Lehman Brothers τον Σεπτέμβρη του 2008, άρχισε να κινείται και η αλυσίδα των γεγονότων που οδήγησαν στο ελληνικό εφιάλτη δύο χρόνια αργότερα. 

Το κεντρικό στοιχείο αυτής της ιστορίας είναι οτι οι κεντρικές τράπεζες του πλανήτη με την πρώτη αντίδρασή τους που ήταν συντονισμένη και εκφράσθηκε με την σχεδόν χωρίς όρια ανα-χρηματοδότηση του ιδιωτικού χρέους, κράτησαν τις τράπεζες ανοικτές. Και κατάφεραν να μην ανεβούμε πάλι στα... δένδρα όπως είχε πεί τότε εύστοχα ένας Έλληνας τραπεζίτης... Και αυτό πέτυχε. 

Στην Ελλάδα η κίνηση αυτή είχε εκφρασθεί με το πρώτο πακέτο Αλογοσκούφη, περί τα 28 δισ. ευρώ τότε.

Όμως στον χρόνο που ακολούθησε όπως ήταν φυσικό ο επενδυτικός κίνδυνος ξαναβγήκε στην επιφάνεια και επανατιμολογήθηκε το χρέος ιδιωτικό και κρατικό... Και η γιγάντια τρύπα στο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών απόκτησε ξαφνικά μορφή, ξυπνώντας τον δράκο του χρέους και των ελλειμμάτων.  

Η κεφαλαιακή άμπωτη αποκάλυψε το ποιος κολυμπούσε γυμνός, όπως είχε πεί τότε ο Γουώρεν Μπάφετ. 

Και κάπου εκεί σε γενικές γραμμές η Ελλάδα όχι μόνο φάνηκε οτι κολυμπούσε γυμνή, αλλά και οι Ευρωπαίοι εταίροι της μαζί με μερικούς εγχώριους ηγέτες έδειχναν τη... γύμνια της ξορκίζοντας το δικό τους πρόβλημα στην περίπτωση της Ελλάδας. 

Και ακολούθησαν όλα όσα γνωρίζουμε.

Αυτό που έγινε όμως από την παρέμβαση των κεντρικών τραπεζών -πάρα τις επι μέρους διαφοροποιήσεις κυρίως μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης- κατάφερε να αποφύγει τις συνέπειες από το τσουνάμι της χρηματοπιστωτικής καταιγίδας, αλλά δεν κατάφερε να λύσει το πρόβλημα. 

Η "φούσκα" είχε σπάσει αλλά η "ασθένεια" δεν είχε αντιμετωπισθεί. 

Από το φθινόπωρο του 2013 οι πρώτες νύξεις -από την Fed- για το πως σκεπτόταν να προχωρήσει στο επόμενο βήμα διορθώνοντας την νομισματική "παρέκκλιση" τρόμαξαν τις αγορές που στο μεταξύ είχαν αρχίσει να συνηθίζουν στο "ναρκωτικό" της αφειδούς και δωρεάν χρηματοδότησης. 

Όταν στις αρχές του 2014 η Fed ξεκίνησε να εφαρμόζει το "φάρμακό" της δηλαδή την σταδιακή απόσυρση της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης, οι άλλες κεντρικές τράπεζες έτρεξαν να κλείσουν το "κενό” που θα δημιουργούσε το Tappering. 

Μαζί τους και η ΕΚΤ που ανακοίνωσε ότι το "ό,τι χρειασθεί" του Ντράγκι που είχε πεί από το 2012, είχε έρθει η ώρα να εκφρασθεί με ενα εκτεταμένο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης...

Όμως η Fed αφού ολοκλήρωσε το πρώτο βήμα, δηλαδή την διακοπή του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (το τρίτο στην σειρά), έκανε σαφή της πρόθεσή της να προχωρήσει και στο δεύτερο. Την επαναφορά δηλαδή των επιτοκίων σε φυσιολογικά επίπεδα, γιατί όπως φώναζαν και εξακολουθούν να φωνάζουν όλοι οι μεγάλοι τραπεζίτες, "ο καπιταλισμός δεν είναι φτιαγμένος να λειτουργεί με μηδενικά επιτόκια...”.

Κάπου εκεί όμως από τον Δεκέμβρη του 2015 και ύστερα κάθε φορά που η fed επιχειρεί να επαναφέρει την καπιταλιστική "κανονικότητα” ο πανικός και ο εφιάλτης της 15/Σεπτεμβρίου επιστρέφει. 

Έτσι έγινε τον Αύγουστο του 2015, έτσι ξανάγινε τον Ιανουάριο του 2016 και έτσι παρά λίγο να ξαναγίνει μετά το τελευταίο συμβούλιο της Fed, όταν φάνηκε οτι η επόμενη αύξηση είναι προ των πυλών... Αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή όταν κεντρικοί τραπεζίτες της Fed, όπως και τον Ιανουάριο βγήκαν να καθησυχάσουν τις αγορές για τις προθέσεις της κας Γιέλλεν. Αυτό όμως θα φανεί την επόμενη εβδομάδα που η fed πρέπει να δείξει έμπρακτα το εννοεί...  

Με άλλα λόγια οκτώ χρόνια μετά από "τότε", κάθε φορά που το καταπραϋντικό φάρμακο που δόθηκε μετά την 15/9/2008 πάει να "κοπεί" ο ασθενής δείχνει έτοιμος να εκδηλώσει τα ίδια σημάδια θανατηφόρας αδυναμίας με εκείνα... εκείνης της νύχτας του Σεπτέμβρη πριν από οκτώ χρόνια.

Και οι κεντρικές τράπεζες δείχνουν να μην έχουν πλέον αλλά... "φάρμακο" για τον ασθενή. Όσο για την "γύμνια" της Ελλάδας αυτή καλύφθηκε με τα μνημόνια αλλά η κατάσταση παραμένει... διάφανη.