Της Νένας Μαλλιάρα

Διελκυστίνδα μεταξύ SSM και ελληνικών τραπεζών αποτελούν οι διοικήσεις των τραπεζών, με τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών να σηματοδοτούν την πρόθεση του έξωθεν ολοσχερούς ελέγχου του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Η πρόθεση αυτή μπορεί να δικαιολογηθεί από την αύξηση της μεταβλητότητας και των κινδύνων στις αγορές μετά το Brexit και την ανάγκη περιχαράκωσης του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος από τον ενιαίο επόπτη. Άλλωστε αρκετά νωρίτερα, η ΕΚΤ και ο SSM είχαν θέσει τις αυστηρές προϋποθέσεις για την επιλογή των διοικήσεων στις ευρωπαϊκές τράπεζες, επιχειρώντας να κόψουν τον "ομφάλιο λώρο" τραπεζών – επιχειρήσεων, επιλέγοντας αλλοδαπούς τραπεζίτες σε πόστα ισχύος και ελέγχου (παράδειγμα ο Γάλλος Mustier, νέος CEO της ιταλικής Unicredit).

Ο ρόλος των funds

Ωστόσο, ο απόλυτος και αιφνιδιαστικός χαρακτήρας που λαμβάνει τις τελευταίες ημέρες η εφαρμογή του σκεπτικού του SSM, δημιουργεί και εύλογα ερωτηματικά για το κατά πόσον δεν πρόκειται για μια συντονισμένη επιχείρηση αφελληνισμού των ελληνικών τραπεζών, υπό την πίεση lobby επενδυτών που μπήκαν στην τελευταία αύξηση μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών και επιδιώκουν να διευρύνουν τον έλεγχό τους στις ελληνικές τράπεζες χωρίς να προβούν σε νέες αγορές μετοχών.

Σαφώς δεν γίνεται λόγος για μακροπρόθεσμους επενδυτές που έχουν στηρίξει τις ελληνικές τράπεζες και στην προηγούμενη ανακεφαλαιοποίησή τους, όπως, π.χ., είναι η περίπτωση του Prem Watsa στη Eurobank. Ο λόγος γίνεται για "επιθετικά" funds που δεν έχουν μακροπρόθεσμο ορίζοντα και τοποθετήθηκαν στην ελληνική τραπεζική αγορά με την προσδοκία να αποκομίσουν γρήγορα κέρδη από τη διαχείριση των "κόκκινων" δανείων.

Τα funds αυτά, με ισχυρό lobbying σε Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη, έχουν καταγράψει απώλειες από τη συρρίκνωση των κεφαλαιοποιήσεων των ελληνικών τραπεζών μετά την ανακεφαλαιοποίηση του Δεκεμβρίου 2015 και παράλληλα δεν έχουν δει να κινείται ενεργά η διαχείριση της "πίτας" των "κόκκινων" δανείων, ύψους άνω των 100 δισ. ευρώ, από την οποία προσδοκούν τεράστια κέρδη.

Ενδεικτική των πιέσεων και των "αψιμαχιών" των funds – μετόχων των ελληνικών τραπεζών, ήδη από τις αρχές του 2016, είναι η στάση που έχει τηρήσει ο J. Paulson, επικεφαλής του ομώνυμου fund, που έχει αποκτήσει σημαντική μετοχική θέση στην Τράπεζα Πειραιώς. Ο ίδιος, θυμίζουμε, είχε δηλώσει ανοιχτά την εμπιστοσύνη του στον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Πειραιώς, Α. Θωμόπουλο, ενώ οι πληροφορίες τον θέλουν να ασκεί μέσω lobbying πιέσεις στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Ενδεχομένως να έχει παίξει ρόλο και στο μπλοκ στην επιλογή του Χρ. Παπαδόπουλου, προερχόμενου από τη Standard Chartered, για τη θέση του νέου διευθύνοντος συμβούλου.

Ο αιφνιδιασμός στο ΤΧΣ

Την ίδια στιγμή, οι αιφνίδιες εξελίξεις στο ΤΧΣ, δημιουργούν εύλογα ερωτήματα για τον απώτερο στόχο ελέγχου του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Ειδικότερα, ενώ στις αρχές της εβδομάδας που έρχεται, το ΤΧΣ θα παρέδιδε στις τράπεζες τα αποτελέσματα της μελέτης της Spencer Stuart που ανέλαβε την αξιολόγηση των τραπεζικών διοικήσεων, αιφνιδιαστικά στα μέσα αυτής της εβδομάδας, ζητήθηκε η παραίτηση της διοίκησης του ΤΧΣ. Για την ακρίβεια, η εξαμελής Eπιτροπή Aξιολόγησης με πρόεδρο τον Francesco Papadia, που είχε οριστεί για την αξιολόγηση της διοίκησης του ΤΧΣ, ζήτησε τις παραιτήσεις τριών μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής: του διευθύνοντα συμβούλου Α. Ξενόφου (ο οποίος δεν έχει κλείσει καν χρόνο από την έγκρισή του από τον SSM), του αναπληρωτή διευθύνοντα συμβούλου Γ. Κουτσού και του μέλους Α. Γάγαλη, ενώ φέρεται να έχει ζητηθεί και η παραίτηση του προέδρου Γ. Μιχελή.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στα στελέχη αυτά ζητήθηκε οικειοθελής αποχώρηση, διαφορετικά θα υπάρξει αρνητική αξιολόγηση. Το περίεργο, βεβαίως, είναι πώς κρίνονται ανεπαρκή στελέχη που αφενός έχουν λάβει πρότερη έγκριση, αφετέρου ολοκλήρωσαν σημαντικό έργο για την ευστάθεια του τραπεζικού συστήματος (ανακεφαλαιοποίηση σε δύσκολες συνθήκες, συμμετοχή του Δημοσίου, μέσω ΤΧΣ, με κοινές μετοχές με πλήρη δικαιώματα ψήφου στις τράπεζες, CoCos για την αποπληρωμή της κρατικής ενίσχυσης στις τράπεζες, μελέτη για την άρση των κανονιστικών εμποδίων και τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων, ολοκλήρωση αξιολόγησης τραπεζικών διοικήσεων).

Νέος ρόλος και έλεγχος

Παράλληλα, απομένει έργο να γίνει βάσει των επιταγών του Μνημονίου και η "καρατόμηση" της διοίκησης του ΤΧΣ έρχεται σε μια κρίσιμη χρονικά στιγμή ενόψει της δεύτερης αξιολόγησης. Σημειώνεται ότι στην επιλογή της νέας διοίκησης του ΤΧΣ, η ελληνική πλευρά δεν έχει κανέναν έλεγχο, αφού η λίστα με τα υποψήφια νέα μέλη για το Γενικό Συμβούλιο και την Εκτελεστική Επιτροπή δεν καταρτίζεται από το υπουργείο Οικονομικών, αλλά από την Επιτροπή Αξιολόγησης, η οποία με τη βοήθεια διεθνώς αναγνωρισμένου συμβούλου καθορίζει τα προσόντα και τα κριτήρια επιλογής.

Όλα τα παραπάνω παραπέμπουν σε πρόθεση να διαμορφωθεί ένας νέος ρόλος για το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας μέσω του οποίου θα μπορεί να ελεχθεί από τον ξένο παράγοντα το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Και μέσω αυτού το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων, αλλά και των λοιπών περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών.

Σε επίπεδο τραπεζών, οι μέχρι στιγμής αλλαγές δεν έχουν αγγίξει την κορυφή των διοικήσεων. Ωστόσο, φαίνεται πως πρόθεση είναι να περάσουν στα χέρια ξένων επικεφαλής κρίσιμοι τομείς όπως το Risk (Παρακολούθηση Κινδύνων), το Audit (Εσωτερικός Έλεγχος) και το Nomination (Επιτροπή Υποψηφιοτήτων μελών διοικητικού συμβουλίου). Τα στελέχη αυτά θα "κινούν τα νήματα", περισσότερο από τον πρόεδρο ή τον διευθύνοντα σύμβουλο της τράπεζας.

Σημειώνεται ότι ο νόμος για την εταιρική διακυβέρνηση των τραπεζών προβλέπει ότι οι πρόεδροι σε όλες τις επιτροπές των δ.σ. των τραπεζών πρέπει να έχουν 15ετή εμπειρία σε διεθνή πιστωτικά ιδρύματα χωρίς παρουσία στην Ελλάδα κατά την τελευταία τριετία, και χωρίς να έχουν οιαδήποτε σχέση με τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα τα τελευταία δέκα χρόνια.

Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί.